Hà Nội chuẩn bị bài bản, kỹ lưỡng để vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
Trong những ngày này (từ 20-6 đến 26-6), 126 xã, phường mới trên địa bàn Hà Nội vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, để chính thức vận hành từ ngày 1-7-2025.
Phóng viên Báo Hànộimới đã có cuộc phỏng vấn Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Trần Đình Cảnh xung quanh công tác chuẩn bị cho bước chuyển mang tính đột phá này.
Giải quyết thủ tục hành chính là ưu tiên số một
- Từ ngày 20-6, việc vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Hà Nội được tiến hành như thế nào và hướng đến mục tiêu gì, thưa ông?
- Việc vận hành thử nghiệm là tiền đề quan trọng để chuẩn bị cho bộ máy chính quyền cấp xã chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1-7-2025. Việc vận hành thử nghiệm có ý nghĩa vô cùng quan trọng, vừa để đánh giá kết quả chuẩn bị trong nhiều tháng qua của cả hệ thống chính trị, vừa là bước kiểm thử các hoạt động của mô hình tổ chức bộ máy mới.
Để chuẩn bị cho giai đoạn vận hành thử nghiệm, thành phố đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn; tổ chức 11 đoàn công tác đến từng xã, phường mới để kiểm tra hướng dẫn; tổ chức Hội nghị tập huấn quy mô toàn thành phố (ngày 19-6-2025).
Những nội dung công việc chính trong giai đoạn vận hành thử nghiệm bao gồm:
Vận hành hệ thống thông tin phục vụ chỉ đạo điều hành của bộ máy chính quyền 2 cấp, đó là hệ thống điều hành xử lý văn bản điện tử, hệ thống họp trực tuyến giữa thành phố và cấp xã.
Vận hành cơ chế họp Ban Chấp hành Đảng bộ cấp xã; họp tập thể lãnh đạo UBND cấp xã. Điều đặc biệt là vận hành thử nghiệm, nhưng nội dung chính là nhiệm vụ thực tế để phục vụ cho hoạt động của bộ máy, như: Họp bàn về quy chế phân công lãnh đạo phụ trách lĩnh vực địa bàn công tác; phân công cán bộ, công chức theo vị trí công tác và chạy thử các hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức để đảm bảo từ ngày 1-7-2025 mọi hoạt động đi vào thực hiện ngay không bị gián đoạn, bảo đảm chất lượng.
Vận hành hoạt động tiếp công dân; phương án, hệ thống phần mềm tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) cho người dân trên địa bàn xã.
Vận hành và đánh giá hoạt động của tổ chức bộ máy trong triển khai các nhiệm vụ theo phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền giữa Trung ương, thành phố và UBND cấp xã; vận hành hoạt động của từng lĩnh vực chuyên môn của bộ máy để đánh giá hiệu quả của việc phân công, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức.
Vận hành hoạt động của hệ thống cơ sở vật chất của cấp xã như hệ thống phần mềm chuyên dùng; trụ sở làm việc; hoạt động phối hợp liên thông giữa các cơ quan, đơn vị.
- Việc giải quyết TTHC khi thực hiện mô hình mới là nội dung được nhiều người dân quan tâm. Thành phố Hà Nội có giải pháp gì để việc giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp được thông suốt?
- Nhiệm vụ phục vụ công dân, tổ chức trong giải quyết TTHC là ưu tiên số một của thành phố trong quá trình vận hành thử nghiệm mô hình để bảo đảm mọi TTHC được thông suốt, kịp thời, không gián đoạn.
Lãnh đạo thành phố đã chỉ đạo thực hiện xong việc cấp đổi toàn bộ con dấu mới cho các cơ quan, đơn vị tạo sự thuận lợi, sẵn sàng nhất cho hoạt động hành chính cũng như công tác giải quyết TTHC của cấp xã theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ Công an.
Thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành thực hiện việc phân định, thẩm quyền giải quyết TTHC của cấp xã; những TTHC được ủy quyền từ thành phố, sở, ngành về cấp xã cũng đã được triển khai. Cơ quan cấp xã được phân cấp, ủy quyền giải quyết trên 500 TTHC, cần có bộ máy vận hành, hệ thống dữ liệu, phần mềm đáp ứng yêu cầu.
Đến nay, thành phố đã có phương án bố trí điểm phục vụ hành chính công đặt tại xã và trực thuộc UBND xã quản lý. Sau khi mô hình vận hành trơn tru, hệ thống phần mềm và dữ liệu được số hóa được hoàn thiện đồng bộ kết nối từ thành phố đến cơ sở, các TTHC được giải quyết toàn trình trên môi trường mạng… hoạt động tiếp nhận TTHC sẽ được chuyển giao về Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố theo đúng quy định của Chính phủ. Đến thời điểm này, phần mềm dịch vụ công cũng như lực lượng cán bộ, công chức làm việc tại 126 điểm tiếp nhận hồ sơ hành chính của xã, phường đã được phân công và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ.
Đặc biệt, những nhiệm vụ thiết yếu liên quan đến đời sống nhân dân được quan tâm giải quyết ngay. Điển hình như lĩnh vực người có công, Sở Nội vụ đã phối hợp UBND quận, huyện thực hiện chi trả hết tháng 6 và tháng 7-2025 cho 82.000 người đang hưởng chế độ ưu đãi trợ cấp hằng tháng. Như vậy, trong tháng 7 khi bộ máy chính quyền mới đi vào hoạt động, những người được hưởng trợ cấp hằng tháng không bị ảnh hưởng.
mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại phường Tây Hồ. Ảnh: Xuân Hải
- Việc lựa chọn, bố trí cán bộ lãnh đạo đối với các xã, phường mới được thực hiện ra sao, thưa ông?
- Thành ủy đã ban hành Hướng dẫn số 09-HD/TU ngày 9-5-2025 về sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức, viên chức, người lao động khi sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã của thành phố Hà Nội. Trong đó, xác định tiêu chí cụ thể: Là Bí thư thì nguồn cán bộ gồm những thứ tự ưu tiên thế nào (thành ủy viên, bí thư cấp huyện đương nhiệm, phó bí thư cấp huyện đương nhiệm, ủy viên thường vụ, phó chủ tịch HĐND, phó chủ tịch UBND), phải đã được quy hoạch và có vị trí, thành tích nổi trội tiêu biểu; đặc biệt những cán bộ cấp phó để lên làm bí thư thì phải có thành tích nổi trội tiêu biểu.
Với phó bí thư cấp ủy được lựa chọn là phó bí thư đương nhiệm cấp huyện, ủy viên thường vụ cấp huyện, phó chủ tịch HĐND, phó chủ tịch UBND thì cũng theo tinh thần: Những đồng chí nào từ thường vụ, phó chủ tịch lên làm chủ tịch phải xác định có thành tích nổi trội tiêu biểu. Trường hợp nào có vấn đề (trong nhiệm kỳ bị kỷ luật từ khiển trách, trong thực hiện công tác chưa hoàn thành nhiệm vụ…) dù chưa đến mức vi phạm nhưng cần được rà soát sàng lọc rất kỹ xem năng lực có đáp ứng được yêu cầu hay không, thì mới bố trí.
Có thể khẳng định, Thành ủy Hà Nội thực hiện công tác bố trí, sắp xếp cán bộ cho mô hình mới rất bài bản, đó là lựa chọn cán bộ làm bí thư - người đứng đầu của 126 xã, phường trước, gửi xin ý kiến các cơ quan thẩm định (Ủy ban Kiểm tra, Thanh tra, Công an…) và rà soát tiêu chuẩn chính trị nội bộ các cơ quan liên quan (Ban Thường vụ Đảng ủy UBND), tiếp đó mới chọn đến phó bí thư và chủ tịch UBND... Thống nhất được 126 phó bí thư thường trực và 126 chủ tịch UBND xong thì mới làm bước tiếp theo, đó là chọn phó chủ tịch HĐND, phó chủ tịch UBND, ủy viên thường vụ, trưởng các ban Đảng.
Cùng với chọn ủy viên thường vụ, phó chủ tịch, trưởng ban Đảng, thành phố chỉ đạo khối Đảng bố trí cấp phó, những người giữ chức danh lãnh đạo (phó ban Đảng, Mặt trận, trưởng ban - phó ban HĐND, trưởng - phó phòng) để sắp xếp toàn bộ. Cùng đó, khối Đảng sẽ rà soát tổng hợp danh sách mọi cán bộ quận, huyện, thị ủy và cán bộ làm công tác Đảng, đoàn thể ở xã, phường, thị trấn hiện nay để bố trí về các ban Đảng, Văn phòng đảng ủy, Ủy ban kiểm tra và cơ quan Mặt trận của cấp xã mới theo địa giới hành chính mới.
Tương tự, khối chính quyền cũng rà soát để xem xét phê chuẩn thông báo danh sách từ trưởng phòng, phó phòng đến công chức, viên chức, lao động hợp đồng của tất cả phòng, ban, đơn vị trực thuộc UBND cấp xã và các đơn vị sự nghiệp.
Đối với khối Đảng, Ban Tổ chức Thành ủy ký thông báo danh sách biên chế cụ thể; với khối chính quyền Chủ tịch UBND thành phố ký thông báo danh sách cán bộ với chức danh cụ thể của 126 xã, phường...
Để việc phân bổ, quản lý sử dụng cán bộ, công chức tại các xã, phường đảm bảo đúng quy định và phát huy tính hiệu quả, Sở Nội vụ đã xây dựng 57 vị trí việc làm cho khối chính quyền ở cấp xã, từ đó Sở phối hợp UBND quận, huyện, thị xã xác định những vị trí việc làm nào phải bố trí và những vị trí việc làm nào không cần bố trí biên chế. Bởi thực tế có những lĩnh vực hoạt động chỉ có ở phường, nhưng ở xã không có, hoặc có lĩnh vực ở xã này có nhiều nhưng xã kia ít…
Ví dụ với 82.000 người đang được thực hiện chế độ chi trả phụ cấp và chế độ ưu đãi người có công hằng năm, hằng tháng trên địa bàn thành phố, Sở Nội vụ phải rà soát xem trong 126 xã phường, nơi nào có nhiều đối tượng này thì bố trí 1 biên chế, nơi nào ít đối tượng này thì chỉ cần biên chế kiêm nhiệm, nơi nào không có thì không bố trí biên chế. Như vậy, việc xác định được biên chế của 126 xã, phường theo đúng vị trí việc làm. Thành phố đã rà soát toàn bộ chuyên môn đào tạo, vị trí việc làm của tất cả cán bộ để thực hiện nội dung này. Hiện 126 xã, phường đã được bố trí công chức chuyên môn đều theo tinh thần này và đã hoàn thành.
Sớm tháo gỡ vướng mắc
- Ông có thể chia sẻ, trong công tác chuẩn bị vận hành mô hình mới của Hà Nội gặp những khó khăn, vướng mắc gì?
- Tại Hà Nội, qua khảo sát, kiểm tra thực tế có thể nhận thấy những khó khăn bước đầu về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động của các xã, phường sau sắp xếp. Hầu hết các xã, phường đều phải bố trí trụ sở phân tán vì diện tích trụ sở của các xã cũ chật hẹp.
Vì thế trước mắt, thành phố chỉ đạo với các phường không có trụ sở trung tâm của quận thì sử dụng 2 - 3 trụ sở bố trí cho Đảng ủy; HĐND - UBND; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc.
Tương lai, sau khi đơn vị hành chính mới đi vào hoạt động, căn cứ phương án sử dụng hiệu quả trụ sở, tài sản công và đặc thù của từng địa phương sẽ tiến hành quy hoạch trung tâm hành chính cấp xã để đầu tư xây dựng khu liên cơ của cơ quan hành chính cấp xã, bảo đảm tính tiết kiệm, hiệu quả cũng như thuận lợi trong công tác lãnh đạo, điều hành của chính quyền cấp xã.
- Theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tổ chức bộ máy cơ quan chuyên môn cấp xã chỉ gồm 3 phòng, việc này có khác biệt gì khi triển khai nhiệm vụ công việc?
- Thực hiện quy định được nêu trong Nghị định 150/2025/NĐ-CP ngày 12-6-2025 của Chính phủ, tổ chức bộ máy khối cơ quan các xã gồm 3 phòng chuyên môn: Văn phòng HĐND và UBND; Phòng Kinh tế (đối với xã), Phòng Kinh tế, hạ tầng, đô thị (đối với phường); Phòng Văn hóa xã hội.
Tuy nhiên, Hà Nội có nhiều lĩnh vực với phạm vi và khối lượng công việc rất lớn, việc chỉ để 3 phòng sẽ không bảo đảm thực hiện được hết nhiệm vụ. Chỉ nói về thu ngân sách của một phường ở Hà Nội hiện đạt khoảng 15.000 tỷ đồng, bằng cả một địa phương lớn, trong khi Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị được nhập từ nhiều lĩnh vực từ kinh tế, hạ tầng, tài nguyên, đất đai cho tới môi trường, du lịch, thương mại, dịch vụ, chuyển đổi số… Phòng này có nhiệm vụ, chức năng quá nặng.
Do đó, thành phố đã nhiều lần kiến nghị và tiếp tục mong muốn Trung ương tùy theo đặc điểm tình hình, quy mô dân số và diện tích, phạm vi, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, số TTHC và những đặc thù khác để có độ “mở” giúp các địa phương thực hiện tốt. Với một xã vùng sâu thì tổ chức 3 phòng là đơn giản, nhưng với 1 phường ở trung tâm đô thị lớn, khi đi vào vận hành thực tế chắc chắn sẽ rất khó khăn. Một đồng chí trưởng phòng không thể đủ chuyên môn để quản lý tất cả các ngành, lĩnh vực với những đặc điểm khác nhau như vậy.
vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh: Vương Vân
- Năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức cần như thế nào để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới?
- Tiêu chí trình độ của cán bộ, công chức đã được quy định rõ trong Luật Cán bộ, Công chức, tại các nghị định của Chính phủ và Thông tư của bộ chuyên ngành về trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị theo từng vị trí việc làm.
Ở Hà Nội, có thể nói mặt bằng trình độ của cán bộ, công chức đều đạt chuẩn và tương đối đồng đều. Tuy nhiên, sau khi sắp xếp, phân bổ cán bộ, công chức từ cấp huyện về xã, hiện có một số khó khăn đặc thù ở nhóm cán bộ quản lý cấp phòng lĩnh vực y tế và giáo dục. Trước đây, một phòng y tế chỉ có 4-5 người, giờ gộp 5-6 xã vào thì liệu cán bộ có đủ trình độ quản lý phòng y tế của cấp xã mới như vậy? Trước đây, các trường học là đơn vị sự nghiệp thuộc phòng giáo dục cấp huyện, giờ chuyển về trực thuộc UBND xã, trong khi trong phòng giáo dục có các phòng chuyên môn còn UBND xã không có phòng chuyên môn…
Vì vậy, trong quá trình vận hành tổ chức bộ máy mới, rất mong các bộ, ngành căn cứ tình hình thực tiễn chung và đặc thù của Thủ đô Hà Nội để ban hành thông tư hướng dẫn về chức năng nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, cơ chế phối hợp hoạt động liên thông giữa các ngành đảm bảo hiệu quả, sát thực tiễn.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!