Giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của cử tri: Cần quyết liệt, đồng bộBài 2: Vẫn còn những bất cập...
Bên cạnh những kết quả nổi bật, nhiều vấn đề nổi cộm cũng được phát hiện qua hoạt động giám sát của HĐND thành phố Hà Nội đối với việc giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. Đó là, lãnh đạo một số đơn vị còn thiếu quyết tâm, chưa thực sự coi trọng công tác giải quyết đơn, thư; việc bố trí nhân sự tiếp công dân, xử lý đơn còn hạn chế; công tác kiểm tra, theo dõi và tổ chức thực hiện các kết luận thanh tra ở một số đơn vị chưa thường xuyên, liên tục... Điều này dẫn tới kết quả giải quyết vụ việc còn chậm, không bảo đảm thời gian.
Yếu tố lịch sử và chính sách bất cập
Theo Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Hà Nội Nguyễn Bích Thủy, công tác tiếp công dân là hoạt động phức tạp, trong khi năng lực, trình độ và kỹ năng của một bộ phận cán bộ tiếp công dân còn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Bên cạnh đó, yếu tố lịch sử để lại hoặc chính sách, pháp luật chưa tương xứng với điều kiện thực tế, nhất là lĩnh vực nhà ở, đất đai, đền bù, giải phóng mặt bằng… còn nhiều bất cập khiến việc giải thích, trả lời công dân gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Cùng với đó, nhận thức của một số người dân về khiếu nại, tố cáo còn hạn chế, thậm chí còn có hiện tượng lôi kéo khiếu nại, tố cáo vượt cấp, gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước.
Cũng theo đánh giá của Đoàn giám sát của HĐND thành phố, công tác tham mưu, phân loại, xử lý đơn của cán bộ làm công tác tiếp công dân ở các quận, huyện: Ba Đình, Thanh Xuân, Hoài Đức, Đông Anh, Phú Xuyên... còn chưa chính xác, chất lượng chưa cao. Việc giải quyết các vụ việc tại các quận, huyện: Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hoàng Mai, Hà Đông, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Tây Hồ, Đan Phượng, Chương Mỹ, Hoài Đức, Gia Lâm, Phú Xuyên, Mê Linh, Phúc Thọ, Ba Vì, Thanh Oai, Thường Tín, Ứng Hòa, Quốc Oai còn chậm.
Lý giải vấn đề này, Phó Chánh Thanh tra thành phố Kiều Xuân Huy cho rằng, các vụ việc giải quyết khiếu nại, tố cáo chủ yếu liên quan đến công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án trên địa bàn. Thực tế, công tác quản lý đất đai hiện còn thiếu cơ sở dữ liệu; thiếu đầu mối về xử lý giải phóng mặt bằng, trong khi chế độ chính sách thay đổi, biến động nhiều. Cơ chế, chính sách pháp luật có sự thay đổi chưa thực sự đồng bộ nên một số vụ khiếu nại, tố cáo có tính chất phức tạp vẫn còn tồn đọng, chưa có giải pháp. Nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài qua nhiều thời kỳ, chủ yếu trong lĩnh vực quản lý đất đai. Quá trình chuyển đổi vị trí công tác, việc lưu trữ hồ sơ, bàn giao tài liệu ở cấp cơ sở không đầy đủ, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng giải quyết.
Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa các ngành, thành phố với UBND các quận, huyện, thị xã trong việc giải quyết một số vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp còn chưa chặt chẽ, kịp thời; chưa tập trung đối với các vụ việc liên quan đến thẩm quyền của nhiều ngành, nhiều cơ quan nên kết quả còn hạn chế.
Hiện nay, thành phố vẫn còn 2 vụ việc tập trung đông người chưa giải quyết dứt điểm. Nội dung chủ yếu liên quan đến việc giao đất dịch vụ; bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án; việc cưỡng chế nhà xưởng sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, 26/36 vụ việc phức tạp, đông người do Thanh tra Chính phủ chuyển về thành phố chưa giải quyết dứt điểm (UBND thành phố đã có báo cáo Thanh tra Chính phủ đối với 10 vụ việc để xin ý kiến thống nhất đã giải quyết xong). Nguyên nhân do chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án chưa phù hợp với thực tế; Luật Đất đai thay đổi năm 2024 dẫn đến việc công dân khiếu nại đòi giao đất dịch vụ và mức giá bồi thường về đất cao hơn so với quy định trước đây.
Có vụ việc 24 năm chưa giải quyết xong
Theo Phó Chủ tịch HĐND thành phố Phạm Quí Tiên, các quyết định giải quyết khiếu nại, nội dung kết luận tố cáo đã có hiệu lực pháp luật theo Nghị quyết số 14/2018/NQ-HĐND của HĐND thành phố về giám sát giải quyết kiến nghị của cử tri; thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại, thông báo kết luận tố cáo đã có hiệu lực pháp luật trên địa bàn thành phố, vẫn còn tồn một số vụ chưa được giải quyết dứt điểm.
Trong đó, còn tồn 20 quyết định giải quyết khiếu nại (tồn từ 7 đến 9 năm ở các đơn vị: Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hoài Đức, Hoàng Mai, Long Biên, Ba Đình, Phú Xuyên, Thanh Xuân, Sóc Sơn, Sơn Tây); 63 kết luận giải quyết tố cáo đang tổ chức thực hiện (một số vụ việc tồn từ 8 đến 13 năm ở các đơn vị: Bắc Từ Liêm, Ba Đình, Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai, Mê Linh, Phú Xuyên, Thanh Oai, Hoài Đức, Sơn Tây, Thường Tín, Sóc Sơn, Thạch Thất, Ứng Hòa, Ba Vì, Phúc Thọ, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Văn hóa và Thể thao), đặc biệt có vụ tồn 24 năm ở Mỹ Đức chưa được giải quyết. Ngoài ra, toàn thành phố còn tồn 34 vụ việc khó, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo Thành ủy theo dõi theo Nghị quyết số 15-NQ/TU của Ban Thường vụ Thành ủy "Về việc xây dựng tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố cơ sở Đảng yếu kém; giải quyết các vấn đề phức tạp về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã, phường, thị trấn thuộc thành phố Hà Nội" chưa được giải quyết xong tại các quận, huyện: Ba Đình, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai, Mê Linh, Phú Xuyên, Sóc Sơn, Thạch Thất, Thanh Oai.
Cũng theo tổng hợp của HĐND thành phố, vẫn còn tồn 632 kết luận chưa được thực hiện dứt điểm (chiếm 4,78% tổng số kết luận). Trong đó, cấp trung ương 31 kết luận; Thanh tra thành phố 275 kết luận; sở, ngành 188 kết luận; cấp huyện 138 kết luận.
Chưa kể, thành phố vẫn còn nhiều kiến nghị theo kết luận của kiểm toán chưa tổ chức thực hiện xong, trong đó còn 445/1.590 kiến nghị về xử lý tài chính (tỷ lệ 28% tương đương số tiền 655.207 triệu đồng); 70/303 kiến nghị về điều hành ngân sách (tỷ lệ 23%); 10/17 kiến nghị về kiểm điểm trách nhiệm (tỷ lệ 58,8%). Điều này cho thấy việc thu hồi các khoản tiền cho ngân sách nhà nước, xử lý các sai phạm về tài chính còn chậm và kém hiệu quả.
Nguyên nhân do các đơn vị chưa tập trung quyết liệt tổ chức thực hiện các kết luận thanh tra do các cấp ban hành. Với nhiều lĩnh vực khác nhau, nội dung chủ yếu liên quan đến công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…
Một số kiến nghị về công tác xử lý tài chính và kiến nghị về công tác quản lý điều hành còn chưa đồng bộ, hiệu quả; một số đơn vị triển khai thực hiện chưa quyết liệt, đầy đủ các kiến nghị kiểm toán, việc báo cáo còn chậm. Tỷ lệ hoàn thành đối với nhóm kiến nghị liên quan đến kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân đạt tỷ lệ rất thấp. Điều này cho thấy các sai phạm đã được chỉ rõ trách nhiệm nhưng việc xem xét, xử lý vẫn chưa được thực hiện dứt điểm, làm giảm tính răn đe và hiệu quả phòng ngừa các sai phạm tương tự, ảnh hưởng đến kỷ luật tài chính và hiệu quả quản lý nhà nước về lâu dài, giảm tính nghiêm minh của pháp luật và kỷ cương hành chính.
Lý giải về lĩnh vực này, UBND thành phố Hà Nội khẳng định, các kiến nghị không có khả năng thực hiện vì lý do bất khả kháng; đơn vị phải thực hiện kiến nghị kiểm toán không còn hoạt động. Một số kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành và cần bảo đảm các quy trình pháp lý hiện hành. Do đó, việc thực hiện gặp nhiều khó khăn, thời gian kéo dài. Ngoài ra, một số kiến nghị từ nhiều năm trước nội dung chưa rõ ràng và cụ thể, nên các đơn vị gặp khó khăn khi báo cáo kết quả thực hiện. Các kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm thường mang tính định tính, đòi hỏi đánh giá mức độ vi phạm, vai trò của từng cá nhân, tập thể, xem xét yếu tố chủ quan, khách quan. Chế tài xử lý đối với việc không thực hiện hoặc chậm thực hiện chưa đủ sức răn đe.
(Còn nữa)