Khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính tiền:Hộ kinh doanh làm quen phương thức quản lý mới

Hơn 22.300 doanh nghiệp, kinh doanh tại Hà Nội đăng ký sử dụng

Theo Nghị định số 70/2025/ NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/ 2020/NĐ-CP của Chính phủ về hóa đơn, chứng từ, có hiệu lực từ ngày 1-6-2025, các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối, chuyển dữ liệu với cơ quan thuế, thay vì nộp thuế khoán. Bên cạnh đó, hộ, cá nhân kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ; kinh doanh ăn uống, nhà hàng, khách sạn, vận tải hành khách, dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho vận tải đường bộ, dịch vụ nghệ thuật, vui chơi, giải trí, hoạt động chiếu phim, dịch vụ phục vụ cá nhân khác cũng áp dụng hóa đơn điện tử.

Sau hơn 10 ngày thực hiện quy định mới, theo số liệu thống kê của Chi cục Thuế khu vực I (quản lý địa bàn thành phố Hà Nội và tỉnh Hòa Bình), đã có 22.721 doanh nghiệp, hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, đạt tỷ lệ 148% so với chỉ tiêu được giao. Trong đó, tại Hà Nội là 22.307 doanh nghiệp, hộ kinh doanh (14.809 doanh nghiệp, 7.498 hộ kinh doanh), đạt tỷ lệ 147% so với chỉ tiêu.

Về phía hộ, cá nhân kinh doanh, qua khảo sát cho thấy, việc xuất hóa đơn điện tử cơ bản suôn sẻ. Một số hộ kinh doanh cho biết, chi phí ban đầu triển khai hóa đơn điện tử khoảng 3-8 triệu đồng tùy loại, gồm thiết bị, phần mềm... Theo một chủ hộ kinh doanh tạp hóa tại phường Thanh Xuân Bắc, quận Thanh Xuân, việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền không quá phức tạp, ngược lại hộ kinh doanh thuận tiện trong việc theo dõi doanh thu, kiểm soát chi phí. Còn anh Nguyễn Văn Dương, chủ nhà hàng tại phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm nói: “Khi áp dụng hóa đơn điện tử, nhà hàng phải bổ sung phần mềm kế toán, thiết bị và kết nối dữ liệu theo yêu cầu. Bước đầu việc thực hiện khá trơn tru, doanh thu hay chi phí được quản lý tốt hơn so với ghi chép trên sổ sách”.

Tuy nhiên cũng có không ít hộ kinh doanh, do lần đầu tiếp cận với hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nên còn bỡ ngỡ. Có hộ thận trọng do sợ sai sót có thể bị xử phạt hoặc doanh thu có chênh lệch so với trước, cơ quan thuế có thể vào kiểm tra, xử phạt. Thậm chí, một số trường hợp cá biệt treo biển “chỉ nhận tiền mặt” hoặc đề nghị khách hàng ghi nội dung chuyển khoản thanh toán không chính xác, như “trả tiền mượn”, “tiền cafe”… để “né" thuế. Có nơi yêu cầu trả thêm tiền nếu thanh toán bằng hình thức chuyển khoản.

Đại diện cơ quan thuế cho biết, những trường hợp "né" thuế bằng cách không nhận chuyển khoản, tài khoản không chính chủ..., vẫn có thể đối chiếu dữ liệu từ ngân hàng, đơn vị vận chuyển và có biện pháp giám sát.

Tiến tới bỏ thuế khoán

Trước đó, Chi cục Thuế khu vực I đã chủ động tuyên truyền, kiểm tra, rà soát hộ, cá nhân kinh doanh trên địa bàn. Cao điểm là đợt ra quân hỗ trợ hộ kinh doanh thực hiện khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Trong quá trình triển khai, Chi cục Thuế khu vực I tiếp tục nắm bắt khó khăn, vướng mắc, để hỗ trợ.

Theo cơ quan thuế, việc tiếp cận công nghệ đối với nhóm hộ kinh doanh theo phương thức truyền thống vẫn còn hạn chế, nên lỗi trong việc đăng ký, lỗi khi sử dụng chữ ký số vẫn xảy ra… Với vướng mắc về kỹ thuật, Chi cục Thuế khu vực I phối hợp cùng các nhà cung cấp giải pháp tăng cường lực lượng hỗ trợ các hộ, cá nhân kinh doanh, nhất là trường hợp chủ kinh doanh đã cao tuổi, ít tiếp cận với công nghệ. Với những trường hợp phát sinh liên quan đến quy định, cơ chế, chính sách, cơ quan thuế báo cáo, tham mưu cấp trên hoàn thiện và áp dụng giải pháp hỗ trợ kịp thời.

Theo các chuyên gia, việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền với hộ, cá nhân có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên là rất đúng đắn, bởi thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều hộ kinh doanh lớn chỉ đóng thuế khoán như các hộ nhỏ. Đây là điều bất bình đẳng về nghĩa vụ thuế. Thực hiện quy định trên là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần, làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp. Đây cũng là "cú hích" trong quá trình số hóa nền kinh tế, xây dựng hệ thống quản lý thuế minh bạch, hiệu quả hơn, tiến tới nền kinh tế hiện đại và phát triển bền vững hơn.

Trước mắt, các hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Những hộ doanh thu dưới mức trên chưa buộc phải sử dụng, song cũng cần chủ động chuyển đổi, bởi từ ngày 1-1-2026, phương pháp thuế khoán sẽ bị bãi bỏ, thay vào đó hộ kinh doanh bắt buộc phải nộp thuế theo phương pháp kê khai doanh thu thực tế. Đây là xu hướng tất yếu, giúp tăng minh bạch, đồng thời giảm thất thu ngân sách và bảo đảm công bằng trong kinh doanh.

Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) Mai Sơn:

Tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ

Bộ Tài chính đã chỉ đạo Cục Thuế xây dựng ứng dụng phần mềm thuế điện tử dễ sử dụng, gần gũi, thân thiện. Ngoài ra, Cục Thuế đề nghị các đơn vị cung cấp giải pháp nêu ý tưởng, giới thiệu giải pháp để người nộp thuế lựa chọn sử dụng.

Liên quan đến việc hộ kinh doanh từ ngày 1-1-2026 chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai thuế, cơ quan thuế tại các địa phương đang tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn, để hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích của việc sử dụng hóa đơn điện tử và tự kê khai thuế, cũng như các bước thực hiện cụ thể. Cơ quan thuế cũng chủ động rà soát, nhắc nhở các hộ thuộc diện phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đăng ký và cài đặt hệ thống. Cơ quan thuế phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử có chính sách hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ cho hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu, như hỗ trợ máy tính tiền, máy in hóa đơn, giảm phí dịch vụ kết nối...

Tiến sĩ Nguyễn Thị Cẩm Giang, Khoa Tài chính, Học viện Ngân hàng:

Giúp hộ kinh doanh kiểm soát hiệu quả doanh thu

Việc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên đánh dấu bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa quản lý thuế, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực kinh doanh bán lẻ và dịch vụ. Hình thức hóa đơn điện tử cho phép lập hóa đơn linh hoạt, nhanh chóng với dữ liệu được truyền trực tiếp và thời gian thực về cơ quan thuế, từ đó tăng tính minh bạch, hạn chế gian lận kê khai doanh thu.

Ngoài ra, hóa đơn điện tử góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý tài chính, giúp hộ kinh doanh kiểm soát hiệu quả doanh thu, chi phí và đơn giản hóa lưu trữ, tra cứu hóa đơn. Việc đồng bộ hóa đơn điện tử còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, tạo thuận lợi cho xác định nghĩa vụ thuế. Triển khai thành công mô hình này còn góp phần đưa hộ kinh doanh tham gia sâu hơn vào tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Misa Lê Hồng Quang:

Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật thuế

Việc áp dụng hóa đơn điện tử vừa giúp kê khai thuế vừa giúp quản lý cửa hàng hiệu quả hơn. Chủ kinh doanh có thể biết được lượng khách hàng, thời điểm khách đông, mặt hàng ưa thích để có định hướng kinh doanh phù hợp. Hơn nữa, ứng dụng giải pháp công nghệ để xuất hóa đơn điện tử giúp các hộ, cá nhân kinh doanh chủ động trong giao dịch với khách hàng, mở rộng cơ hội kinh doanh và gia tăng uy tín, sự chuyên nghiệp, bởi khi có thể cung cấp hóa đơn đầy đủ, minh bạch, hộ kinh doanh sẽ dễ dàng tiếp cận với các doanh nghiệp lớn, các tổ chức yêu cầu khắt khe hơn trong khâu kế toán, kê khai thuế. Ngoài ra, hộ, cá nhân kinh doanh có thể tăng khả năng tiếp cận vốn ngân hàng.

Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là chiến lược dài hạn, nhằm xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật thuế, góp phần phát triển một nền kinh tế minh bạch, chuyên nghiệp. Việc tuân thủ quy định về hóa đơn, chứng từ là bước quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Hương Thanh ghi