Canh tác lúa SRI theo hướng hữu cơ: Giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất
Chiều 4-6, tại xã Liên Mạc (huyện Mê Linh), Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã tổ chức Hội nghị đầu bờ mô hình thử nghiệm ứng dụng SRI cải tiến nâng cao (SRI kết hợp máy cấy) theo hướng hữu cơ giảm phát thải vụ xuân 2025.
Qua đánh giá mô hình ứng dụng SRI cải tiến nâng cao, đem lại hiệu quả rõ rệt so với canh tác truyền thống, giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng năng suất, góp phần bảo vệ môi trường, tạo điều kiện hình thành những cánh đồng lúa an toàn, chất lượng tốt...
Hiệu quả vượt trội
Bà Nguyễn Thị Nhẫn ở thôn Yên Mạc, xã Liên Mạc (huyện Mê Linh) phấn khởi cho biết, vụ xuân 2025, được sự hỗ trợ của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) và Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện, gia đình bà đã gieo cấy lúa bằng máy với khoảng cách hàng 30cm, cây cách cây 20cm, cấy 2-3 dảnh/khóm ứng dụng phương pháp canh tác lúa cải tiến SRI… Cấy lúa theo phương pháp này giảm chi phí lao động, giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, cây lúa cứng, ra nhiều bông, trung bình 18-20 bông/khóm, có khóm đạt 25 bông/khóm; năng suất cây lúa tăng 10-15% so với cấy truyền thống. Phương pháp này còn giúp giảm ô nhiễm môi trường nhờ việc xử lý khí mê tan từ điều tiết nước kết hợp sử dụng chế phẩm vi sinh, bón phân hữu cơ cải tạo đất, hạn chế phát thải khí nhà kính…
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Mê Linh Lê Văn Khương, toàn huyện có 4.300ha lúa. Từ năm 2022, huyện Mê Linh đã áp dụng cơ giới hóa đồng bộ từ làm đất, gieo cấy, phun thuốc đến thu hoạch, với tổng diện tích gần 1.000ha. Vụ xuân 2025, được sự hỗ trợ của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, huyện triển khai mô hình cấy máy kết hợp hệ thống canh tác lúa cải tiến (SRI) theo hướng hữu cơ, giảm phát thải, quy mô 50ha tại xã Liên Mạc. Đến nay, các ruộng lúa ứng dụng SRI năng suất cao hơn so với cấy lúa truyền thống khoảng 6,8-7,4 tạ/ha; hiệu quả kinh tế tăng khoảng 19,8-25,6 triệu đồng/ha; tiết kiệm 40% lượng giống. Do sử dụng phân bón hữu cơ sinh học, ruộng lúa ít sâu bệnh, đồng thời bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội, hiện diện tích lúa của toàn thành phố là 160.000ha, trong đó có hơn 70% diện tích ứng dụng SRI và tỷ lệ áp dụng toàn phần biện pháp SRI chiếm khoảng 10%. Vụ xuân 2025 cũng là năm đầu tiên Chi cục phối hợp với huyện Mê Linh đưa máy cấy vào sản xuất lúa SRI theo hướng hữu cơ, phát thải thấp. Các nông hộ được hỗ trợ 50% chi phí mua máy cấy, máy làm đất; 50% chi phí giống, phân bón và công cấy…
Nhìn chung, áp dụng SRI, lượng nước cho canh tác lúa giảm 2-3 lần so với tập quán canh tác cũ, tương đương giảm trung bình 500-1.000m3/ha/vụ; lượng phân đạm sử dụng giảm so với canh tác theo tập quán do giảm số cá thể trên đơn vị diện tích.
Tiếp tục nhân rộng
Tại hội nghị, các đại biểu đề nghị các sở, ngành, chính quyền địa phương tiếp tục nghiên cứu xây dựng kế hoạch sản xuất lúa cấy máy ứng dụng phương pháp SRI cải tiến nâng cao theo hướng hữu cơ trên toàn thành phố, nhằm hạn chế tình trạng ruộng bỏ hoang. Đề nghị thành phố hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng vùng trồng lúa theo phương thức SRI; xây dựng thương hiệu, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, đưa sản phẩm lúa an toàn vào các kênh phân phối hiện đại...
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết, vụ xuân 2025, toàn thành phố gieo cấy 79.705,5ha, trong đó diện tích ứng dụng SRI toàn phần 9.968ha (chiếm 12,51%). Canh tác lúa tưới khô ướt xen kẽ làm giảm đáng kể lượng phát thải khí CH4.
Thực hiện Nghị quyết số 08/2023/NQ-HĐND ngày 4-7-2023 của HĐND thành phố Hà Nội quy định một số chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp và các chính sách hỗ trợ khác, thành phố phấn đấu đến năm 2030 có 90% diện tích lúa ứng dụng SRI. Trong đó, khoảng 15-20% diện tích sản xuất lúa ứng dụng SRI toàn phần… Đây cũng là một trong những giải pháp của ngành Nông nghiệp và Môi trường hướng tới phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng hai con số của thành phố. Ngoài ra, việc thực hiện mô hình canh tác lúa ứng dụng SRI giúp giảm phát thải khí CH4, NO2 và CO2 đóng góp vào việc thực hiện cam kết của Thủ tướng Chính phủ “giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050".
Đánh giá cao hiệu quả của mô hình này, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Quý Dương cho rằng, mô hình sản xuất lúa cấy máy ứng dụng phương pháp SRI cải tiến nâng cao theo hướng hữu cơ thực hiện trên địa bàn Hà Nội đạt hiệu quả tốt.
Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này, các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền bằng nhiều hình thức về hiệu quả chương trình SRI, ứng dụng cơ giới hóa theo hướng hữu cơ, giảm phát thải, đẩy nhanh quy mô ứng dụng trên địa bàn thành phố. Ngành Nông nghiệp và Môi trường cần tiếp tục phối hợp với các huyện mở lớp tập huấn kỹ thuật giúp nông dân áp dụng vào thực tiễn để có nhiều hơn cánh đồng lúa giá trị cao...