Bất an ẩm thực đường phố mùa nắng nóngBài cuối: Trách nhiệm không của riêng ai
Thực trạng mất vệ sinh, an toàn thực phẩm tại các quán ăn vỉa hè đang trở thành vấn đề đáng báo động trong đời sống hôm nay. Những món ăn hấp dẫn, giá rẻ và tiện lợi đang tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh từ vi khuẩn, hóa chất tồn dư, hoặc từ chính sự cẩu thả trong quy trình chế biến. Giờ đây, bảo đảm an toàn thức ăn vỉa hè không còn là việc của riêng ai mà là trách nhiệm chung của cả người bán, người tiêu dùng và cơ quan quản lý.
Cần bỏ thói quen “tiện đâu, ăn đó”
Theo báo cáo của Bộ Y tế, trong tháng 4-2025, cả nước xảy ra 12 vụ ngộ độc thực phẩm làm 231 người bị ngộ độc, trong đó có 1 người tử vong. So với tháng 3-2025, số vụ ngộ độc thực phẩm trong tháng 4 này đã tăng 7 vụ và tăng hơn 200 người bị ngộ độc. Như vậy, tính chung 4 tháng đầu năm nay, cả nước có 22 vụ ngộ độc thực phẩm với 293 người bị ngộ độc, trong đó có 9 người tử vong. Sau những vụ ngộ độc thực phẩm liên tiếp xảy ra thời gian qua, cơ quan chức năng đưa ra cảnh báo “nóng” về nguy cơ ngộ độc thực phẩm vào mùa nắng, từ tháng 4 đến tháng 8, trong đó có mối lo ngại về thức ăn đường phố.
Tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho rằng, nắng nóng là điều kiện cho vi khuẩn phát triển và thức ăn dễ ôi thiu hơn nếu không được chế biến, bảo quản đúng cách. Do đó, nguy cơ ngộ độc thực phẩm cũng tăng cao khi nắng nóng kéo dài. Đặc biệt, ngộ độc dễ xảy ra với những thực phẩm thuộc nhóm nguy cơ cao, như thịt, cá, trứng, sữa hoặc thực phẩm không được làm sạch, do quá trình sản xuất, vận chuyển bị ô nhiễm…
Đồng quan điểm trên, nhiều chuyên gia dẫn chứng, có những thực phẩm cho dù đã được nấu chín nhưng qua kiểm tra lại xuất hiện vi khuẩn gây bệnh nguy hại. Lý do là việc bày bán thực phẩm ngoài trời, không che đậy hoặc che đậy không đúng cách, không có phương pháp bảo quản lạnh… khiến thực phẩm dễ bị ôi thiu, nhiễm vi khuẩn, dính bụi bẩn từ đường phố.
Trước những cảnh báo về tình trạng mất vệ sinh thực phẩm, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) lo ngại, có những thực khách dù biết rõ quán hàng không bảo đảm an toàn thực phẩm nhưng vẫn “tặc lưỡi” bỏ qua. Còn người bán lại có tâm lý, người mua đa số là khách vãng lai, không phải ngày nào cũng mua nên chỉ bán một lần là xong, không cần giữ khách.
“Vấn đề mấu chốt và quan trọng nhất vẫn là ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với xã hội, với cộng đồng. Do đó, cùng với việc đẩy mạnh kiểm tra các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, các quán ăn đường phố, cơ quan chức năng cần phải tăng cường hướng dẫn, tuyên truyền, giáo dục ý thức và trách nhiệm cho cả người bán lẫn người mua. Riêng với người tiêu dùng, nhất là các bạn học sinh, sinh viên, nên bỏ thói quen “tiện đâu ăn đó”, thấy quán ăn mất vệ sinh nhưng vẫn bước vào”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nêu giải pháp.
Phải vào cuộc đồng bộ và quyết liệt
Ngay trước khi bước vào mùa hè năm nay, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã đề nghị Sở Y tế Hà Nội tổ chức kiểm tra, giám sát việc tuân thủ quy định về an toàn thực phẩm, kiểm soát chặt chẽ nguồn nguyên liệu, phụ gia, dầu mỡ chiên rán tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố, thức ăn xung quanh trường học, đặc biệt là đối với các mặt hàng thịt nướng, xiên que, đồ ăn nhanh…
Theo Ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, các cơ sở dịch vụ ăn uống tại các xã, phường, lực lượng quản lý của địa phương phải nắm rõ nhất. Qua đó, chính quyền địa phương phải đưa ra giải pháp để quản lý phù hợp với từng nơi.
Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, toàn thành phố hiện có hơn 80.000 cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, trong đó ngành Y tế trực tiếp quản lý hơn 46.000 cơ sở. Với số lượng lớn như vậy, Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội Đặng Thanh Phong đề nghị, các quận, huyện, thị xã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các cơ sở, trong đó đẩy mạnh kiểm tra tại những khu vực tập trung nhiều quán hàng vỉa hè, như: Cổng trường học, cổng bệnh viện, khu vui chơi, giải trí… và kiên quyết xử lý nghiêm vi phạm.
Cùng với công tác kiểm tra, giám sát, để đưa các hàng quán vỉa hè vào “khuôn khổ”, theo ông Đặng Thanh Phong, trong năm 2025, thành phố Hà Nội đặc biệt chú trọng kiểm soát thực phẩm quanh cổng trường học, duy trì tuyến phố dịch vụ ăn uống bảo đảm an toàn thực phẩm có kiểm soát. Ngoài ra, công tác tuyên truyền an toàn vệ sinh thực phẩm cũng được chú trọng, nhằm nâng cao nhận thức của người dân, giúp họ tự bảo vệ bản thân trước các sản phẩm kém chất lượng. Thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông qua báo chí, truyền hình và mạng xã hội, tạo điều kiện để người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, nâng cao ý thức về an toàn thực phẩm.
“Để hạn chế nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho bản thân khi lựa chọn, thưởng thức ẩm thực hè phố, việc quan sát trước khi sử dụng thức ăn đường phố rất quan trọng. Ngoài ra, nên hạn chế ngồi ăn hoặc mua đồ ăn tại các khu vực bụi bặm, nhiều xe cộ, khói bụi, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm…”, ông Đặng Thanh Phong khuyến cáo.
Trước thực trạng đáng lo ngại về ngộ độc thực phẩm, không chỉ dừng lại ở việc xử lý sau khi sự cố xảy ra, mà công tác phòng ngừa cần được đặt lên hàng đầu. Từ siết chặt khâu kiểm tra, kiểm soát nguồn gốc thực phẩm, xử lý nghiêm vi phạm để tạo sự răn đe, nâng cao ý thức của người sản xuất - kinh doanh, đến tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức người tiêu dùng, tất cả cần phải được triển khai một cách quyết liệt và đồng bộ. Có như vậy, chúng ta mới có được một môi trường ẩm thực đường phố sạch, ngon và an toàn.