Sử dụng gia vị đúng cách để giữ gìn sức khỏe

“Chuẩn” liều lượng là yếu tố quan trọng

Việc sử dụng gia vị trong ẩm thực Việt Nam từ lâu đã trở thành một “nghệ thuật”, bởi mỗi món ăn đều gắn liền với một hoặc vài loại gia vị đặc trưng. Chẳng hạn, một số món thịt thường đi kèm mắm tôm, riềng, sả, ớt, húng chó; thịt gà luộc không thể thiếu muối chanh và lá chanh; trứng vịt lộn phải ăn cùng gừng thái lát và rau răm... Nhiều loại gia vị có nguồn gốc thực vật không chỉ làm tăng hương vị mà còn là vị thuốc trong Đông y, có lợi cho sức khỏe, như gừng, nghệ, tỏi, sả, tiêu và các loại rau thơm. Chúng giàu vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin C, vitamin K, beta-carotene... Nếu sử dụng đúng cách và liều lượng hợp lý, các loại gia vị tự nhiên còn giúp phòng ngừa cảm cúm, chống viêm và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Các loại gia vị có nguồn gốc từ động vật cũng rất phong phú và từ lâu đã góp phần làm nên bản sắc ẩm thực Việt Nam trên bản đồ thế giới. Tiêu biểu là các loại mắm được làm từ cá, tôm, cua, cáy, rươi, tép... hay tinh dầu cà cuống, long diên hương... Bên cạnh các gia vị tự nhiên, một số loại gia vị tổng hợp như mì chính (hay bột ngọt) cũng được sử dụng phổ biến. Mì chính có tên khoa học là monosodium glutamate (MSG) - một loại muối natri của axit glutamic, vốn là axit amin tự nhiên có trong thịt, cá và rau củ.

Việc dùng các loại gia vị từ tự nhiên hay nhân tạo đều an toàn cho sức khỏe. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, cách nêm nếm gia vị “chuẩn” liều lượng rất quan trọng. Đối với các loại gia vị mặn như nước mắm, muối, bột canh... cần được sử dụng một cách thận trọng. Việc ăn mặn có thể liên quan đến nhiều bệnh lý, đặc biệt là cao huyết áp và tim mạch. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, một thìa muối 5g chứa khoảng 2.000 mg natri - tương đương với lượng tối đa mà một người trưởng thành khỏe mạnh nên tiêu thụ trong một ngày.

Đối với mì chính và bột nêm, cần lưu ý cách sử dụng để đảm bảo an toàn. Không nên cho vào các món nguội vì khó hòa tan; không dùng trực tiếp khi chiên rán; và tránh nêm khi thức ăn đang sôi trên 100°C, vì nhiệt độ cao có thể làm các chất trong gia vị bị thoái hóa, tạo ra hợp chất có hại cho sức khỏe.

Cẩn trọng với gia vị không rõ nguồn gốc

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm (nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia), mì chính là một loại gia vị được sử dụng phổ biến và đã được nhiều tổ chức y tế uy tín trên thế giới nghiên cứu, đánh giá về mức độ an toàn. Trong hơn 30 năm qua, các cơ quan y tế và sức khỏe hàng đầu đều xác nhận rằng mì chính là gia vị an toàn trong chế biến thực phẩm. Cụ thể, tại Hội nghị khoa học quốc tế lần thứ 31 năm 1987, Ủy ban Hỗn hợp các chuyên gia về phụ gia thực phẩm của Tổ chức Y tế Thế giới và Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (gọi tắt là JECFA) đã công nhận mì chính là phụ gia an toàn và không cần quy định liều lượng sử dụng hằng ngày. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng đã đưa mì chính vào danh mục các loại phụ gia thực phẩm được phép sử dụng trong chế biến. Điều này cho thấy, mì chính không gây hại cho sức khỏe như nhiều người vẫn lo ngại.

Các chuyên gia nhận định rằng, về bản chất, các loại gia vị - từ tự nhiên đến các sản phẩm đóng gói sẵn như bột nêm, bột canh, mì chính - đều chỉ đóng vai trò tạo hương vị, và nếu sử dụng với liều lượng vừa phải, chúng không gây hại cho sức khỏe. Vấn đề chỉ phát sinh khi người dùng quá lạm dụng để tăng độ ngọt hoặc không biết sử dụng đúng cách. Đặc biệt, nguy cơ lớn hơn lại đến từ việc mua phải các loại gia vị bị làm giả, làm nhái, có chất lượng kém hoặc chứa các tạp chất độc hại. Những sản phẩm này, nếu sử dụng lâu dài, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan, thận và nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Do đó, người tiêu dùng cần thận trọng khi lựa chọn gia vị dùng hằng ngày. Hãy chú ý đến bao bì, màu sắc, độ tinh khiết của sản phẩm. Mì chính, bột ngọt chính hãng thường có hạt đều, trong suốt, không lẫn tạp chất lạ. Tốt nhất là nên mua tại các cửa hàng uy tín, lựa chọn sản phẩm từ những thương hiệu lâu năm và đã được khẳng định chất lượng, tránh ham rẻ mà vô tình rước họa vào thân.