Hoa Kỳ áp thuế đối ứng 46% lên hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam:Chủ động tìm giải pháp khắc phục

Mức thuế thiếu công bằng

Ngày 2-4, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố sắc lệnh áp thuế nhập khẩu đối ứng với hơn 180 đối tác thương mại, dao động ở mức từ 10% đến 50%. Trong sắc lệnh này, Việt Nam thuộc nhóm các nước chịu mức thuế cao nhất là 46%.

Về cách tính mức thuế này, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ Đỗ Ngọc Hưng cho biết, Cơ quan đại diện thương mại Hoa Kỳ (USTR) đã công bố chính thức trên cổng điện tử, công thức thuế đối ứng bằng thâm hụt thương mại song phương chia cho tổng giá trị nhập khẩu từ nước đó.

Sắc lệnh thuế lần này không áp dụng với một số sản phẩm như vàng, đồng, dược phẩm, gỗ nội thất, chất bán dẫn và một số loại năng lượng, khoáng sản không có tại Hoa Kỳ. Các mặt hàng nhôm, thép, ô tô, phụ tùng xe hơi tiếp tục chịu thuế 25% đã áp trước đó. Ngoài ra, Phụ lục II của sắc lệnh liệt kê các nhóm ngành hàng không phải chịu thuế đối ứng, như nhựa và các sản phẩm nhựa, hóa chất, thiếc, máy điện và thiết bị điện.

Đánh giá về sắc lệnh này, ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) cho biết, Bộ Công Thương rất lấy làm tiếc về mức thuế 46% mà Hoa Kỳ áp cho hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Đây là điều đáng “quan ngại” trong bối cảnh Việt Nam kiên trì, ủng hộ nhất quán thương mại đa phương, thúc đẩy thương mại đầu tư.

Theo ông Tạ Hoàng Linh, cơ cấu xuất khẩu và ngoại thương của Việt Nam và Hoa Kỳ không cạnh tranh trực tiếp mà có sự bổ sung cho nhau. Hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ chủ yếu là cạnh tranh với các nước thứ ba và tạo điều kiện để người tiêu dùng của Hoa Kỳ được sử dụng hàng hóa giá rẻ.

“Mức thuế MFN (thuế nhập khẩu ưu đãi) trung bình mà Việt Nam áp đối với hàng hóa nhập khẩu hiện nay là 9,4%. Do đó, mức thuế đối ứng mà Hoa Kỳ dự kiến áp cho hàng hóa Việt Nam lên tới 46% là thiếu căn cứ khoa học và thực sự không công bằng, không phản ánh thiện chí và nỗ lực của Việt Nam trong suốt thời gian vừa qua trong việc xử lý tình trạng thâm hụt thương mại giữa hai nước”, ông Tạ Hoàng Linh nhấn mạnh.

Bình tĩnh, tích cực, chủ động ứng phó

Trước chính sách thuế mới từ Hoa Kỳ, Việt Nam đã nhanh chóng đưa ra nhiều giải pháp xử lý tổng thể, toàn diện, từ nhiều cấp với quan điểm chung là bình tĩnh, tích cực, chủ động ứng phó.

Ở đối thoại cấp cao, trong tối 4-4, Tổng Bí thư Tô Lâm đã điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định Việt Nam sẵn sàng trao đổi với phía Hoa Kỳ để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ.

Trước đó, ngay trong sáng 3-4, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ với các bộ, ngành. Cùng với việc chỉ đạo một số biện pháp tổng thể, hài hòa, hợp lý, hiệu quả, vừa trước mắt, vừa lâu dài, Thủ tướng thành lập ngay Tổ công tác về tăng cường hợp tác, chủ động thích ứng với điều chỉnh chính sách kinh tế, thương mại của Hoa Kỳ, do Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đứng đầu. Còn Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc trong chiều 4-4 đã chủ trì cuộc họp với các doanh nghiệp xuất khẩu, lắng nghe chia sẻ về các tác động, tiếp thu và ghi nhận các ý kiến để đưa ra phương án xử lý gắn với quyền lợi của doanh nghiệp.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, ngay sau khi Hoa Kỳ áp thuế đối ứng, ngày 3-4, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có công hàm đề nghị phía Hoa Kỳ tạm hoãn quyết định áp thuế để dành thời gian trao đổi, tìm giải pháp hợp lý cho cả hai bên. Bộ cũng tiến hành các kênh khác nhau để thu xếp điện đàm giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương với người đồng cấp là Trưởng đại diện thương mại Hoa Kỳ để tiếp tục đàm phán.

Các đối tác như Phòng Thương mại Hoa Kỳ, Hiệp hội Dệt may và giầy dép Hoa Kỳ, Hiệp hội Phân phối và bán lẻ giầy dép tại Hoa Kỳ cho biết, doanh nghiệp thành viên cam kết sẽ tiếp tục duy trì hoạt động tại Việt Nam nhưng sẽ quan sát chặt chẽ động thái chính sách. Do đó, theo các chuyên gia, các bộ, ngành cần tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác, thỏa thuận song phương với Hoa Kỳ; tiếp tục cụ thể hóa việc tăng nhập khẩu một số sản phẩm thế mạnh của Hoa Kỳ, phù hợp với nhu cầu của Việt Nam, qua đó truyền tải thông điệp tích cực, minh chứng cho việc Việt Nam sẵn sàng điều chỉnh cán cân thương mại theo hướng cân bằng, hài hòa và cùng có lợi. Bên cạnh đó, các tập đoàn, doanh nghiệp lớn, thông qua hệ thống đối tác, tăng cường vận động, tập hợp tiếng nói ủng hộ Việt Nam.

Từ Hoa Kỳ, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam Đỗ Ngọc Hưng khuyến nghị, các doanh nghiệp Việt Nam, doanh nghiệp FDI, hiệp hội ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý để tăng cường nắm bắt thông tin, xây dựng chiến lược kinh doanh và phản ứng kịp thời; tuân thủ chặt chẽ các quy định của Hoa Kỳ liên quan tới lao động, kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ, sẵn sàng ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại; tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã ký kết để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Đặc biệt, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp cần xem xét khả năng đàm phán với các nhà nhập khẩu để chia sẻ gánh nặng thuế đối ứng, hỗ trợ doanh nghiệp nhằm duy trì thị trường vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm:
Tập trung đàm phán hiệu quả

Việc Hoa Kỳ công bố mức thuế quan đối ứng với tất cả hàng hóa nhập khẩu có thể phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu, tạo ra cuộc đua thuế quan giữa các nền kinh tế, làm cho giá cả hàng hóa tăng lên, ảnh hưởng tới người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tổng cầu thế giới có thể suy giảm, thậm chí suy thoái toàn cầu có thể xảy ra.

Hoạt động thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là động lực tăng trưởng quan trọng đối với kinh tế Việt Nam. Vì vậy, với mức thuế quan đối ứng 46% sẽ tác động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực và tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế.

Việc Tổng Bí Thư Tô Lâm điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ cho thấy thiện chí từ phía Việt Nam và cũng là cách xử lý vấn đề rất linh hoạt, sẵn sàng cho việc đàm phán giữa hai bên. Đặc biệt, cuộc điện đàm mang lại niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp. Theo tôi, muốn đàm phán có lợi về mức thuế quan đối ứng, chúng ta phải chấp nhận đánh đổi một số lợi ích nhằm giảm thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Việt Nam.

Tiến sĩ Vũ Trí Tuấn, Trường Kinh tế và Quản lý công, Đại học Kinh tế quốc dân:
Tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 136,6 tỷ USD, chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu và đóng góp khoảng 26% GDP. Do đó, mức thuế đối ứng dự kiến sẽ ảnh hưởng đáng kể đến các ngành xuất khẩu chủ lực, như dệt may, da giày, điện tử và gỗ.

Việt Nam đã thể hiện cách tiếp cận mềm dẻo, linh hoạt. Việc Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không chỉ là động thái ngoại giao quan trọng mà còn mang ý nghĩa kinh tế sâu sắc, mở kênh đối thoại cấp cao, tạo điều kiện giải tỏa áp lực thương mại, và thể hiện rõ thiện chí hợp tác của Việt Nam.

Về lâu dài, để giảm phụ thuộc vào một số thị trường lớn và tránh bị tổn thương trước các cú sốc chính sách, Việt Nam cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất để nâng cao giá trị gia tăng. Chính sách ứng xử linh hoạt đi đôi với cải cách thể chế sẽ là nền tảng giúp kinh tế Việt Nam duy trì ổn định và phát triển bền vững trong môi trường toàn cầu đầy biến động.

Ông Nguyễn Quang Huy, Trường Đại học Nguyễn Trãi:
Kích hoạt kênh đối thoại chiến lược

Cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không chỉ là một sự kiện ngoại giao song phương, mà còn mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc trong việc điều tiết nguy cơ, kiến tạo cơ hội và bảo vệ ổn định kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động. Cuộc điện đàm đã kích hoạt kênh đối thoại chiến lược, trong đó đáng chú ý, Hoa Kỳ vẫn mở cửa đàm phán và đánh giá cao vai trò, thiện chí cũng như cách ứng xử mềm dẻo, thực chất của Việt Nam. Việt Nam khẳng định vị thế là đối tác “đáng tin cậy”, “cân bằng” và “có tầm chiến lược” trong tính toán dài hạn của Hoa Kỳ.

Chúng ta không đối đầu mà kiến tạo giải pháp cùng có lợi. Chúng ta cũng không thu mình bảo thủ, mà vươn ra định hình lại luật chơi công bằng và bền vững hơn. Nếu kết quả đàm phán tiếp theo được định hướng tốt, đây có thể là bước tiến lớn trong quan hệ chiến lược Việt Nam - Hoa Kỳ, mở ra giai đoạn hợp tác mới về đầu tư, chuyển giao công nghệ, thương mại và an ninh kinh tế.

Sơn - Hiệp - Hoa thực hiện