Xây dựng kịch bản ứng phó xung đột thương mại trên thế giới

Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 2-2025, do Bộ Công Thương tổ chức sáng 4-3, ông Nông Đức Lai, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, Trung Quốc và Hoa Kỳ đều là đối tác thương mại lớn, là thị trường xuất khẩu hàng hóa lớn, quan trọng nhất của Việt Nam.

Do đó, cạnh tranh thương mại Trung - Mỹ cùng các chính sách thương mại giữa hai nước đều tác động đến thương mại và kinh tế Việt Nam.

Về tác động tích cực, Việt Nam sẽ đón nhận làn sóng đầu tư từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, khi các doanh nghiệp tìm cách đa dạng hóa sản xuất để tránh thuế quan từ Mỹ. Điều này gián tiếp thúc đẩy Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ chi phí lao động cạnh tranh và vị trí địa lý thuận lợi.

Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm sản xuất phụ trợ, tạo cơ hội cho doanh nghiệp tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp nhẹ.

"Việt Nam được hưởng lợi từ việc Mỹ giảm nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, điện tử, và máy móc. Tuy nhiên, điều này cũng khiến Việt Nam đối mặt với nguy cơ bị Mỹ điều tra chống bán phá giá", ông Lai nhấn mạnh.

Song đây cũng là cơ hội và động lực để Việt Nam thúc đẩy ba đột phá chiến lược (cải thiện cơ sở hạ tầng, minh bạch hóa thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực).

Ở chiều ngược lại, khi hàng hóa Trung Quốc bị hạn chế xuất khẩu sang thị trường Mỹ, buộc doanh nghiệp tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác trong đó có Việt Nam, gây sức ép cạnh tranh với hàng hóa sản xuất trong nước.

Bên cạnh đó, trước những tác động từ chính sách thương mại của Mỹ, Trung Quốc sẽ tiếp tục thả đồng Nhân dân tệ mất giá so với USD để thúc đẩy xuất khẩu, như vậy, áp lực hàng hóa Trung Quốc đối với Việt Nam sẽ càng lớn hơn.

Ngoài ra, Trung Quốc có thể thông qua các phương thức như thương mại chuyển khẩu, chuyển khâu lắp ráp hàng hóa ra nước ngoài thông qua đầu tư để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ và các nước áp thuế cao. Điều này gây rủi ro cho các nước mà Trung Quốc hướng tới đầu tư khi chính quyền Mỹ mạnh tay truy xuất nguồn gốc đối với hàng hóa Trung Quốc.

Khi chuyển hướng và tăng cường xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ, doanh nghiệp các nước (trong đó có Việt Nam) chịu tác động trong trung hạn.

Trước tình hình trên, các doanh nghiệp Việt Nam cần có chính sách ứng phó, dự phòng cho các kịch bản tăng thuế quan hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng.

Đồng thời, đa dạng hóa thị trường và đối tác, trong đó, mở rộng xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường truyền thống ASEAN, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, khai thác tiềm năng thị trường Trung Đông, châu Phi.

Tận dụng các hiệp định thương mại tự do để giảm phụ thuộc vào một thị trường.

"Nâng cao năng lực sản xuất, trong đó, đầu tư vào tự động hóa để giảm lao động thủ công, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế; áp dụng công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc hàng hóa nhất là nông sản, giải quyết vấn đề mã số vùng trồng", ông Lai nêu.