Đưa chuyển đổi số vào sản xuất lúa gạo: Tiết kiệm chi phí, tăng năng suất và giá trị
Thực hiện vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh, một số hợp tác xã, doanh nghiệp đang tích cực đưa chuyển đổi số vào sản xuất. Nhờ đó, sản phẩm đạt chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu; đồng thời giảm chi phí sản xuất, tăng giá trị lúa gạo, nâng cao thu nhập cho người nông dân...
Những cánh đồng công nghệ
Theo Giám đốc Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Sài Gòn Kim Hồng (thành phố Hồ Chí Minh) Đào Thị Như Hè, ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp nói chung và lúa gạo nói riêng đang có hiệu quả kinh tế rõ rệt. Đơn cử, đưa công nghệ sạ vào sản xuất lúa giúp nông dân giảm lượng giống, chỉ còn 50-60kg/ha thay vì 120-200kg/ha theo phương thức gieo sạ truyền thống. Không chỉ thế, lúa phát triển hơn, giảm thất thoát khi thu hoạch do cây cứng, ít đổ gãy.
Về ứng dụng công nghệ số trong sản xuất lúa gạo, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam Lê Thanh Tùng chia sẻ, sau hơn 1 năm triển khai thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã mang lại hiệu quả cao: Giảm lượng phân bón, thuốc trừ sâu; tăng sản lượng lúa, giảm phát thải; chất lượng lúa gạo sản xuất từ mô hình được cải thiện tích cực.
Cùng với nhiều địa phương trên cả nước, hiện nay, ngành Nông nghiệp Hà Nội hỗ trợ các hợp tác xã đưa ứng dụng công nghệ số vào sản xuất lúa và đạt hiệu quả khả quan. Đơn cử như tại Hợp tác xã Nông nghiệp Tam Hưng (huyện Thanh Oai), công nghệ được ứng dụng từ sản xuất đến xây dựng thương hiệu, tiêu thụ nông sản.
Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Tam Hưng Đỗ Văn Kiên cho biết, đơn vị đã ứng dụng công nghệ vào quản lý, giám sát vùng sản xuất trên quy mô 20ha trồng lúa. Trong đó, camera giám sát được lắp đặt trên cánh đồng, thông tin về ngày xuống giống, bón phân, chăm sóc đều được ghi chép đầy đủ thông qua nhật ký điện tử eGAP... Quy trình sản xuất lúa hữu cơ được camera ghi lại và lưu trữ theo thời gian thực về toàn bộ chuỗi sản xuất, người tiêu dùng có thể kiểm chứng qua trích xuất hình ảnh.
Thu hút doanh nghiệp, hỗ trợ chuyển đổi số
Bên cạnh thuận lợi, hiện nay, sản xuất lúa gạo còn một số khó khăn về liên kết, sản xuất manh mún, phụ thuộc khâu trung gian… Thực tế, nông dân có nhu cầu ứng dụng công nghệ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh rất lớn trong khi đây là lĩnh vực mới của nông nghiệp. Một khó khăn nữa là năng lực của nông dân, hợp tác xã, thậm chí cán bộ quản lý còn hạn chế... do đó, việc tập huấn, đào tạo, nâng cao kiến thức ứng dụng chuyển đổi số có vai trò quyết định…
Giám đốc phát triển thị trường Việt Nam của Công ty Sorimachi Việt Nam Nguyễn Thanh Mộng cho hay, để ứng dụng công nghệ số vào sản xuất lúa gạo thành công và nhân rộng ra các địa phương, Việt Nam cần cung cấp giải pháp nhật ký sản xuất, hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị. Khi tất cả dữ liệu được đồng bộ, việc xác định diện tích, thời điểm thu hoạch, sản lượng; dự kiến sử dụng phân, thuốc... sẽ được minh bạch.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương, thành phố duy trì 200 vùng sản xuất lúa Japonica, lúa hàng hóa theo hướng an toàn, VietGAP, hữu cơ đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, quy mô 11.000ha, giá trị 15-17 triệu đồng/ha/năm và 3-5 vùng lúa thảo dược… Do đó, việc ứng dụng công nghệ số có vai trò rất quan trọng để kiểm soát toàn bộ quy trình sản xuất. Sở thường xuyên tổ chức tập huấn, hội thảo, tọa đàm về chuyển đổi số trong từng lĩnh vực sản xuất kết hợp hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể cho nông dân; tạo điều kiện cho nông dân tiếp cận, khai thác, sử dụng hiệu quả thiết bị công nghệ mới như: Máy bay không người lái, hệ thống phun tưới nước tự động...
Để thực hiện hiệu quả Đề án phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2023, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho rằng, các địa phương cần có giải pháp thu hút doanh nghiệp vào đầu tư để tối ưu hóa công nghệ cho toàn chuỗi ngành hàng lúa gạo. Mặt khác, các đơn vị của Bộ cần tăng cường hợp tác, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật từ nước ngoài vào triển khai tại nước ta để tạo đột phá về nông nghiệp theo hướng chuẩn quốc tế và đạt hiệu quả như mong muốn...
Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Lê Đức Thịnh:
Hướng đến chuyên nghiệp hóa ngành hàng lúa gạo Việt Nam
Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc ta lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” của Chính phủ nhằm hướng tới chuyên nghiệp hóa ngành hàng lúa gạo; hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp, cập nhật tri thức, kỹ năng cho nông dân; nâng cao năng lực quản trị, khả năng hợp tác của hợp tác xã nông nghiệp...
Trên cơ sở thí điểm thành công, mô hình này sẽ được mở rộng ra toàn quốc với mục tiêu đưa "Phát triển xanh, giảm phát thải, chất lượng cao” trở thành thương hiệu của lúa gạo Việt Nam. Do đó, ứng dụng công nghệ trong quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là rất cần thiết.
Hiện nay, khoảng 2 triệu nông hộ, 1.230 hợp tác xã, tổ hợp tác và 210 doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo sẽ tham gia Đề án. Cục phối hợp với các doanh nghiệp tiếp tục triển khai hoạt động tập huấn, đào tạo, chuyển giao công nghệ nhằm nâng cao nhận thức, năng lực ứng dụng phần mềm công nghệ (Face Farm và WAGA) vào quản trị hợp tác xã và sản xuất kinh doanh nông nghiệp...
Giám đốc Trung tâm Phát triển nông nghiệp Hà Nội Hoàng Thị Hòa:
Xây dựng những cánh đồng lúa an toàn, chất lượng
Thực hiện đề án phát triển vùng sản xuất lúa Japonica và lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn xuất khẩu, giai đoạn năm 2021-2024, Trung tâm Phát triển nông nghiệp Hà Nội phát triển được hơn 4.800ha lúa Japonica và lúa chất lượng cao tại 45 hợp tác xã thuộc 44 xã của 10 huyện.
Để quản lý quy trình sản xuất từ gieo trồng đến sơ chế, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, Trung tâm đã hỗ trợ các hợp tác xã giám sát vùng trồng bằng công nghệ eGAP: Đưa công nghệ 4.0 vào quản lý vùng sản xuất lúa hữu cơ tại Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú và Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Nam Phương Tiến (huyện Chương Mỹ), quy mô 40ha; quản lý, giám sát vùng trồng bằng camera tự động, cập nhật, giám sát, truy xuất quy trình sản xuất bằng sổ nhật ký điện tử bảo đảm minh bạch. Bên cạnh đó, Trung tâm hỗ trợ ứng dụng công nghệ phòng trừ dịch hại bằng máy bay không người lái cho hơn 1.800ha lúa tại 32 hợp tác xã thuộc 8 huyện đã tiết kiệm chi phí nhân công, bảo vệ sức khỏe cho người lao động; thời gian phun thuốc đúng thời điểm nên hiệu quả phòng trừ sâu bệnh rất cao…
Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú (huyện Chương Mỹ) Trịnh Thị Nguyệt:
Minh bạch hóa quy trình sản xuất
Với quy mô 40ha trồng lúa hữu cơ, để minh bạch hóa quá trình sản xuất, Hợp tác xã đã lắp camera ngay trên cánh đồng, cập nhật quy trình sản xuất bằng sổ nhật ký điện tử… Điều này giúp cơ quan quản lý nhà nước, người tiêu dùng dễ dàng giám sát chuỗi sản xuất lúa gạo hữu cơ từ khâu giống, chăm sóc, thu hoạch, sơ chế, chế biến và gắn tem nhãn mác sản phẩm ra thị trường. Nhờ đó, uy tín, chất lượng lúa gạo hữu cơ của Đồng Phú ngày càng được khẳng định; giá gạo của Đồng Phú luôn cao gấp 2,5-3 lần so với các loại gạo sản xuất thông thường; doanh thu từ sản xuất lúa hữu cơ của Đồng Phú đạt trên 160 triệu đồng/ha.
Cùng với đó, Hợp tác xã sử dụng máy bay không người lái, máy bơm điện, máy cày, máy xới đất, máy gặt đập liên hợp và áp dụng các hệ thống cảm biến thông minh trên đồng ruộng để điều khiển thông qua điện thoại thông minh. Điều này đã giúp cho đơn vị nắm rõ tình hình, chất lượng nguồn nước, tình hình sâu bệnh, những thay đổi của thời tiết và chủ động đưa ra phương án xử lý kịp thời.
Quỳnh Dung ghi