Tìm hướng phát triển nông thôn giai đoạn mới
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đang tiến dần về đích và đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo chuyển biến căn bản đối với nông thôn.
Trong giai đoạn 2026-2030, xây dựng nông thôn mới đang đặt ra yêu cầu mới để phù hợp với bối cảnh mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đây là nội dung đang được cơ quan chức năng dự thảo, các chuyên gia, nhà quản lý quan tâm, hiến kế, nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ khu vực nông thôn theo xu hướng phát triển.
Cần tiếp tục xây dựng nông thôn mới
Theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương, tính đến tháng 1-2025, cả nước có 6.250/8.014 xã (chiếm 78%) đạt chuẩn nông thôn mới, tăng 9,8% so với cuối năm 2021. Trong đó, có 2.275 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 550 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Cả nước cũng có 305/645 đơn vị cấp huyện (đạt hơn 47%) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới, tăng 92 đơn vị so với cuối năm 2021. Đến nay, cả nước có 23 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới.
Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương Ngô Trường Sơn nhấn mạnh, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đã có những đóng góp quan trọng, làm thay đổi diện mạo nông thôn. Hạ tầng kinh tế - xã hội khu vực này tiếp tục được đầu tư cải tạo, nâng cấp và làm mới tương đối đồng bộ; nhiều mô hình phát triển sản xuất có hiệu quả được nhân rộng.
Tuy nhiên, Chương trình xây dựng nông thôn mới trên cả nước còn một số hạn chế. Kết quả xây dựng xã nông thôn mới ở một số vùng vẫn còn khoảng cách, chênh lệch lớn. Chẳng hạn, vùng Đồng bằng sông Hồng đã đạt 100%, Đông Nam Bộ 97,8%, trong khi đó khu vực miền núi phía Bắc mới đạt 52,6%, Tây Nguyên 62,2%. Đặc biệt, vẫn còn 11 huyện nghèo thuộc 8 tỉnh “trắng xã nông thôn mới”; 4 tỉnh chưa có đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Ngoài ra, một số địa phương gặp khó khăn trong việc duy trì, nâng cao chất lượng tiêu chí sau khi đạt chuẩn. Chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp còn hạn chế, chưa tạo được đột phá trong nâng cao năng suất và gia tăng giá trị nông sản…
Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương Ngô Trường Sơn cho rằng, giai đoạn 2026-2030 cần tiếp tục triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để hoàn thành mục tiêu cả nước có khoảng 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó có khoảng 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, ít nhất 20% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và không còn xã dưới 15 tiêu chí.
Không phải là một đích đến
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam khẳng định, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 sẽ kế thừa và phát huy những kết quả đã đạt được từ 3 giai đoạn trước. Chương trình tiếp tục thiết kế với 11 nội dung thành phần liên quan đến các vấn đề: Quy hoạch; phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội; đẩy mạnh cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn; công tác giảm nghèo bền vững; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe người dân; nâng cao chất lượng đời sống văn hóa; chất lượng môi trường; chuyển đổi số…
Đóng góp ý kiến để triển khai hiệu quả chương trình, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn Trần Công Thắng khuyến nghị nhiều vấn đề, trong đó nhấn mạnh, Chương trình nông thôn mới giai đoạn tiếp theo cần củng cố sức mạnh và tính gắn kết của cộng đồng nông thôn. Tại mỗi làng, xã, cần xây dựng đội ngũ thủ lĩnh cộng đồng có đủ uy tín và năng lực; trao quyền và phát huy vai trò của cộng đồng và người dân trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống. Cần gắn xây dựng nông thôn mới với phát triển nông nghiệp và công nghiệp, bảo đảm việc làm và tăng thu nhập cho dân cư nông thôn.
Còn nguyên Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát đánh giá, nông thôn ngày nay đã phát triển rất xa so với cách đây 15 năm, nên cần thiết kế một chương trình quốc gia khác, với tên gọi “Chương trình xây dựng nông thôn hiện đại”. Chương trình mới này cần khắc phục những tồn tại của giai đoạn 2010-2024 và phải nhấn mạnh đến phát triển kinh tế nông thôn theo hướng chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Mục tiêu quan trọng là phải tạo việc làm và nâng cao năng thu nhập tại chỗ cho dân cư nông thôn, tiệm cận với thu nhập ở khu vực đô thị.
Đồng tình với các ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, nếu trước đây, nông thôn mới hướng tới những công trình hạ tầng, thì giai đoạn này phải tập trung cho mục tiêu xây dựng một nông thôn với những người dân tri thức, có tính kết nối cao và một nền kinh tế phát triển bền vững. Vì vậy, cần có các chương trình đào tạo, huấn luyện, huy động lực lượng chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân về nông thôn để hướng dẫn, chuyển giao công nghệ, tạo ra những nghề mới phù hợp với điều kiện của từng địa phương, gắn với bảo tồn và phát huy nghề truyền thống...
“Xây dựng nông thôn mới không phải một đích đến, mà là một hành trình liên tục đổi mới, sáng tạo và phát triển”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh.