Chuyển thách thức thành cơ hội

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Liên minh châu Âu (EU) triển khai hàng loạt chính sách, quy định mới liên quan đến Thỏa thuận xanh nhằm quy định chặt chẽ đối với sản phẩm nhập khẩu và tiêu dùng theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững. Thỏa thuận xanh vạch ra cam kết trong việc chống biến đổi khí hậu và đạt mục tiêu giảm 55% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt trung hòa các bon vào năm 2050.

Bên cạnh đó, cơ chế điều chỉnh biên giới các bon trong Thỏa thuận xanh châu Âu còn áp thuế các bon với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào thị trường các nước thành viên dựa trên cường độ phát thải khí nhà kính tại nước sản xuất... Những chính sách này đặt ra thách thức lớn, tác động đến hầu hết lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam như điện tử, công nghệ thông tin, nông sản, thực phẩm, dệt may, vật liệu xây dựng...

Các doanh nghiệp Việt Nam muốn tiếp tục khai thác hiệu quả thị trường này sẽ phải hành động sớm để thích ứng và chuyển thách thức thành cơ hội phát triển. Khi đó, các doanh nghiệp phải chủ động thay đổi công nghệ sản xuất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên, thúc đẩy sử dụng nguyên vật liệu tái chế, năng lượng tái tạo, hạn chế chất thải, hóa chất độc hại tác động xấu đến môi trường; xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và minh bạch hóa thông tin sản phẩm. Không những thế, việc đáp ứng đầy đủ các quy định, chính sách của thỏa thuận xanh còn giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường có yêu cầu cao về chất lượng trên toàn cầu.

Với nhiều chính sách mới, khắt khe của EU, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện số 17/CĐ-TTg yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cùng doanh nghiệp chủ động triển khai các giải pháp nhằm đáp ứng Thỏa thuận xanh. Trước mắt, các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác xây dựng và hoàn thiện chính sách, quy định, tiêu chuẩn phù hợp với cam kết, tiêu chuẩn quốc tế. Hỗ trợ kỹ thuật cho các doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất, kinh doanh bền vững.

Đặc biệt, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp tăng cường các hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và xu thế phát triển của kinh tế số. Cùng với đó, cơ quan chức năng có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp dán nhãn sinh thái đối với các sản phẩm xuất khẩu đáp ứng yêu cầu thị trường và các quy định quốc tế; thúc đẩy xúc tiến thương mại, tổ chức các hội chợ xanh. Hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tham gia các chuỗi bền vững trong nước và toàn cầu. Rà soát, nghiên cứu các chính sách xanh tại Thỏa thuận xanh để kịp thời phổ biến, hướng dẫn và hỗ trợ doanh nghiệp.

Trong các lĩnh vực chịu tác động lớn từ Thỏa thuận xanh, Bộ Tài nguyên và Môi trường (từ ngày 1-3-2025 là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn. Đồng thời, xây dựng và hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chất thải, thu hồi sản phẩm thải bỏ, hết hạn sử dụng... Cùng với đó, đẩy mạnh triển khai các chính sách, quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, thúc đẩy áp dụng các giải pháp phân loại rác tại nguồn, tăng cường thu gom, tái chế, hạn chế chất thải phát sinh trong quá trình sản xuất để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Về lâu dài, cơ quan quản lý nhà nước và các địa phương phải chủ động chuyển đổi xanh một cách đồng bộ, toàn diện tạo ra nhiều cơ hội cho cộng đồng doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh bền vững, góp phần nâng cao sức cạnh tranh, mở rộng thị trường sản phẩm xanh, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và các chính sách trong Thỏa thuận xanh châu Âu.