Mã Nam ở Vườn thú Hà Nội

Trong hành trình khám phá thế giới động vật nơi đây, du khách sẽ không khỏi bất ngờ, thích thú bởi một “bé” hà mã có tên Mã Nam sinh ra tại Vườn thú Hà Nội luôn lũn cũn theo sát, không rời mẹ nửa bước. Cơ thể nhỏ đáng yêu, ngộ nghĩnh, những bước chân đi chậm rãi, hay việc cậu đang vụng về tập ăn dặm… tất cả đều thu hút những ánh nhìn háo hức và yêu thương của du khách.

Món quà bất ngờ

Câu chuyện về Mã Nam - hà mã con lần đầu tiên được sinh ra trên đất Thủ đô vào tháng 7-2024 hiện đã được nhiều người biết đến. Đón cái Tết lần đầu tiên này, hà mã con đã được hơn nửa năm tuổi. Hơn 6 tháng qua, Tổ chăn nuôi voi - hà mã do ông Phạm Ngọc Anh làm Tổ trưởng, với 11 nhân viên, có thêm nhiều công việc để nghiên cứu, học hỏi, áp dụng vào thực tiễn. Cả Tổ luôn dành sự chăm sóc tốt nhất cho 2 cá thể hà mã mẹ - con.

Hà mã con được sinh ra như món quà đặc biệt được tự nhiên dành tặng cho Vườn thú Hà Nội. Phó Giám đốc Vườn thú Nguyễn Công Nghiệp nhớ lại, khi cá thể hà mã mẹ được vườn thú Đại Nam (tỉnh Bình Dương) trao tặng từ tháng 12-2023, không ai biết cá thể cái này đã “có bầu”. Tại Vườn thú Hà Nội thời điểm đó không có cá thể hà mã đực nào.

“Sau một thời gian được chăm sóc kỹ lưỡng, thành viên hà mã mới đã hoàn toàn thích nghi, phát triển khỏe mạnh. Khi thấy hai bầu sữa của nó phình to, mọi người mới biết hà mã này đang mang thai. Lúc này, cả Tổ háo hức xen lẫn lo lắng bởi lần đầu tiên có hà mã mang thai ở Vườn thú Hà Nội”, ông Phạm Ngọc Anh kể. Tiếp đó, vườn thú đã cho lắp camera giám sát, cắt cử người theo dõi "nhất cử, nhất động" của hà mã mẹ. Một quyển nhật ký được lập ra nhằm ghi chép, theo dõi mọi trạng thái, biến chuyển của “thai kỳ”...

Và không riêng gì người Tổ trưởng tận tụy với công việc này, tất cả các thành viên trong tổ đều đặc biệt ghi nhớ ngày 23-7-2024, hà mã con được sinh ra sau một đêm Prapiroon - cơn bão thứ hai trong năm gây mưa lớn, gió to quần thảo khiến nhiều cây gãy đổ tại Hà Nội.

Theo tài liệu mọi người đã nghiên cứu kỹ, vào thời điểm sắp sinh, hà mã sẽ có nhiều triệu chứng như bụng phình to, bầu sữa căng, lười vận động, chán ăn, thậm chí phá chuồng. Tuy nhiên, với hà mã mẹ tiếp nhận từ Vườn thú Đại Nam này, mọi biểu hiện đều không quá rõ ràng nên thời điểm sinh nở rất khó đoán định.

Trước sinh khoảng một tiếng, hà mã mẹ lăn lộn nhiều vòng trong bể nước. Khoảng 2 giờ sau, khi thấy hà mã con nổi lên mặt nước, các bác sĩ, nhân viên mới thở phào, oà lên vui mừng hạnh phúc. Ông Phạm Ngọc Anh vẫn còn cảm xúc hồi hộp khi kể lại quá trình sinh diễn ra trong môi trường dưới nước, hoàn toàn tự nhiên mà không cần đến bất cứ tác động, hỗ trợ hay can thiệp nào của con người.

Các nhân viên trong tổ đêm đó mặc áo mưa, thay phiên nhau túc trực ngoài hồ, mặc nỗi lo sợ khi bão về, cây cối bị quật đổ nghiêng ngả. Khi quá trình sinh nở đã thành công, ai nấy đều thở phào nhẹ nhõm và sung sướng như chính trong gia đình mình đón thêm thành viên mới. Hà mã con là giống đực, ước chừng tại thời điểm lọt lòng mẹ nặng khoảng 20kg.

Lần đầu được chăm sóc hà mã con cũng khiến mọi người phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tìm hiểu thêm kiến thức từ sách vở lẫn học hỏi trong thực tiễn. Kết quả việc hà mã con được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng sữa mẹ cho đến nay cũng không quá phức tạp. Mọi sự chăm sóc đều dành cho hà mã mẹ để có đủ sữa cho con bú.

Mã Nam yêu thương

Những ngày cận Tết, tiết trời khô ráo, có nắng hửng ấm khá lý tưởng cho các loài động vật tại vườn thú sinh sống ngoài trời. Đã qua 14h, giờ ăn thứ hai trong ngày mà thấy mẹ con hà mã vẫn rúc kín dưới làn nước ấm, ông Phạm Ngọc Anh dừng tay cắt bí đỏ ngoài sân, ra mở cửa vào trong chuồng. Ông cầm chiếc gậy nhỏ bằng cao su vụt nhẹ lên mặt sàn. Nghe tiếng động, hà mã mẹ uể oải tỉnh giấc ngủ trưa, ngoi lên từ mặt nước, chậm rãi di chuyển lại gần người chăm sóc quen thuộc của mình. Theo sát mẹ, chú hà mã nhỏ cũng đủng đỉnh bước.

Thức ăn bữa chiều của hà mã ngoài cỏ voi quen thuộc còn thêm nhiều loại củ quả ăn bổ sung như rau cải thảo, khoai lang, bí đỏ, cà rốt… Thấy những miếng cà rốt nhỏ đã được nghiền nát trong mồm mẹ rơi xuống đất, hà mã con cũng bắt chước mẹ cúi xuống nhặt bỏ mồm, vụng về nhá theo. Tuy nhiên, hà mã con mới chỉ đang tập ăn nên chưa biết ngửa mặt lên để đưa thức ăn vào sâu bên trong. “Mã Nam đã bắt đầu học mẹ ăn dặm rồi này!”, ông Ngọc Anh vui mừng nói to với các anh em khác trong tổ.

Mã Nam được nuôi dưỡng hoàn toàn dưới nước nên việc bảo đảm môi trường cho hà mã bú sạch sẽ được đề cao hàng đầu. Anh em trong tổ ngày nào cũng tiến hành thay nước đều đặn. Việc quan trọng thứ hai là duy trì chế độ cho ăn đặc biệt, tăng cường, bổ sung nhiều thức ăn xanh và thức ăn thô bảo đảm sức khỏe và hà mã mẹ đủ sữa cho con bú. “Đến nay, sau 6 tháng, hà mã con sinh trưởng khỏe mạnh, trọng lượng lên tới gần 200kg, to lớn gấp khoảng 10 lần khi mới sinh ra”, ông Phạm Ngọc Anh khoe.

Vào những ngày giá rét, khi nhiệt độ ngoài trời giảm dưới mức 17 độ C, theo quy định, các nhân viên trong Tổ sẽ sử dụng hệ thống 5 bình đun nước nóng cỡ lớn với tổng dung tích 400 lít để cung cấp thêm nước ấm xuống hồ chứa bên ngoài, giúp cho hà mã chịu lạnh tốt hơn.

Tiếng lành lan xa, chuyện Vườn thú Hà Nội có hà mã sơ sinh lập tức gây “bão” mạng xã hội, thu hút khách tới thăm thú, ngắm nhìn. Nếu trên đất nước Thái Lan có hà mã siêu sao nhí tên Moo Deng thì Vườn thú Hà Nội cũng có một bé con hà mã dễ thương không kém đang lớn lên từng ngày.

Thông tin và hình ảnh về hà mã con lan xa, khiến vườn thú mỗi ngày thu hút thêm khách tới tham quan, tìm gặp. Hàng ngàn hình ảnh, clip được cư dân mạng ghi lại về hà mã con còn rụt rè, bỡ ngỡ làm quen với cuộc sống mới. Những bình luận, miêu tả về gương mặt ngộ nghĩnh đáng yêu, bước đi lũn cũn hay việc hà mã con thường xuyên bám mẹ, rúc ti mẹ dưới nước đều làm “tan chảy” những trái tim yêu thương động vật.

Để tiếp tục truyền đi thông điệp nhân văn về bảo vệ thiên nhiên, bảo tồn động vật quý hiếm, thời điểm đó Ban Lãnh đạo Vườn thú Hà Nội đã quyết định hà mã con cần phải có một tên gọi. Một cuộc thi có tên “Đặt tên cho bé em hà mã” được mở ra. Ban tổ chức khá bất ngờ khi có đến hơn 400 bài dự thi được gọi về với đủ các tên gọi ngộ nghĩnh cùng tình yêu thương dành cho hà mã như mọi em bé khác được sinh ra, cần một tên gọi trong đời. Mỗi cái tên đều mang theo thông điệp xây dựng môi trường sống xanh - sạch - đẹp vì một Việt Nam giàu đẹp trong tương lai.

Tại lễ trao giải được tổ chức cuối tháng 1-2025, tên Mã Nam được lựa chọn bởi là một tên gọi đơn giản nhưng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Theo tác giả nhí của tên gọi, cô bé mới học lớp 2 đến từ huyện Đông Anh, Mã tức hà mã, còn Nam là tiếng thứ hai của tên đất nước mình. Cái tên đơn giản vậy thôi mà gửi gắm vào đó bao ý nghĩa yêu thương từ tình yêu trẻ thơ với động vật, với non sông đất nước.

Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Vườn thú Hà Nội Lê Sĩ Dũng tiết lộ, sau cuộc thi đặt tên cho hà mã được tổ chức thành công, Mã Nam càng được mọi người biết đến. Tết này, nhiều người dân ở Hà Nội háo hức rủ bạn bè, người thân "chốt kèo" tới Công viên Thủ Lệ trong những ngày đầu năm 2025 để thăm “em bé" hà mã đáng yêu.

Nhiều người đã gợi ý vườn thú nên lập một trang riêng để đăng tải những hình ảnh đáng yêu của Mã Nam cũng như nhiều động vật khác. Bước sang năm mới, ngoài đẩy mạnh các hoạt truyền thông bảo vệ các loài động vật quý hiếm, trong đó có gia đình gồm tổng cộng 4 cá thể hà mã nơi đây, vườn thú sẽ tiếp tục tập trung chăm sóc, bảo đảm điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho Mã Nam bắt đầu bước sang giai đoạn phát triển mới.