Hiện thực hóa ước nguyện của Người

1. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm tới thế hệ trẻ. Với ngành Giáo dục, ngay từ ngày khai giảng năm học đầu tiên của chế độ mới, Người đã viết thư gửi học sinh, trong đó nhấn mạnh: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em!”.

Nhớ lại những ngày tháng vô cùng gian khổ, Hà Nội cùng cả nước chống lại cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc cực kỳ ác liệt, học sinh phải đi sơ tán về các vùng quê nhưng vẫn luôn tâm niệm điều Bác dạy: “Dù khó khăn gian khổ đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt, học tốt”. Trong mưa bom, bão đạn, “những đồng chí của tương lai/ mang mũ rơm đi học đường dài...” (“Chào xuân 67” - Tố Hữu).

Viết đến đây, tôi hồi tưởng lại cách đây vừa tròn 57 năm, chúng tôi là những sinh viên năm thứ nhất của Đại học Tổng hợp Hà Nội đã phải xa Thủ đô, sơ tán lên vùng rừng núi Thái Nguyên với điều kiện thiếu thốn, gian khổ về vật chất và khí hậu nhưng vẫn say sưa, miệt mài học tập, thi đua “dạy tốt, học tốt” để đạt kết quả cao. Trong thời kỳ cả nước “tổng động viên”, một số chúng tôi đã từ biệt ước mơ trên giảng đường, “xếp bút nghiên” lên đường chiến đấu và lập những chiến công oanh liệt, góp phần cho Đại thắng mùa xuân 1975 - bản hùng ca vĩ đại của dân tộc Việt Nam!

Đến thăm, nói chuyện với cán bộ, giáo viên, học sinh các trường trung học Nguyễn Trãi, Chu Văn An và Trưng Vương vào ngày 18-12-1954, Bác Hồ nói: “Nhiệm vụ chính của thanh niên học sinh là học”, “Ngày nay, ta được độc lập, tự do, thanh niên mới là người chủ tương lai của nước nhà. Muốn xứng đáng vai trò người chủ thì phải học tập”. Bây giờ học để “yêu Tổ quốc”, “yêu nhân dân”, “yêu lao động”, “yêu khoa học”, “yêu đạo đức”. Học để phụng sự “Tổ quốc, nhân dân”; “học phải đi đôi với hành”, “phải thương yêu cha mẹ, giúp đỡ cha mẹ...”.

Một điều đáng để cho chúng ta cùng suy ngẫm, trong những lần nói chuyện, gửi thư, viết báo, Chủ tịch Hồ Chí Minh bao giờ cũng đặt hai từ “cô giáo” trước “thầy giáo”. Đó chính là sự tôn trọng và yêu quý của Người với cô giáo nói riêng và phụ nữ nói chung!

Ngày 1-2-1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và phát biểu tại Đảng bộ Hà Nội. Bác nói: “Về giáo dục chúng ta đã xóa xong nạn mù chữ, đó là một thắng lợi to. Cần phải tiến lên nữa...”; “Giáo dục phải đi đôi với kỷ luật, để chấm dứt những thói xấu...”; “Cần phải chú ý nhiều hơn nữa việc giáo dục trẻ con”; “Việc giáo dục trẻ con, mọi người đều phải đóng góp một phần, nhưng Đoàn thanh niên phải là người phụ trách chính, Đảng thì phải ra sức giúp”. Người căn dặn: “Đảng bộ Thủ đô và đồng bào, trước hết là công nhân Thủ đô phải gương mẫu, làm đầu tàu, để đưa miền Bắc giành lấy thắng lợi”.

2. Khi tôi học năm thứ 2 (1968 - 1969), Trường Đại học Tổng hợp của chúng tôi được đọc bức thư của Bác Hồ gửi “các cán bộ, cô giáo, thầy giáo, công nhân viên, học sinh, sinh viên” nhân dịp đón năm học mới (16-10-1968). Thư này được xem là “Di chúc” của Người gửi cho ngành Giáo dục, không chỉ thể hiện tình yêu vô hạn mà còn là tầm nhìn chiến lược về sự nghiệp “trồng người”, về định hướng phát triển đất nước sâu sắc của Người. Những lời căn dặn của Bác là nguồn động lực lớn lao cho hàng triệu thầy giáo và học sinh, sinh viên ra sức nỗ lực vì đồng bào miền Nam thân yêu, tiếp tục thi đua “dạy tốt, học tốt” hơn nữa. Bác yêu cầu các cấp ủy Đảng và chính quyền phải quan tâm hơn nữa đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo để đưa sự nghiệp này lên tầm cao mới.

Quan điểm giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa thời đại, là nền tảng tư tưởng cho công cuộc đổi mới “căn bản, toàn diện giáo dục” của Đảng và Nhà nước ta hiện nay mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã khẳng định, xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới có tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Sau khi đất nước ta thu về một mối, ngành Giáo dục và Đào tạo Thủ đô lại cùng cả nước đưa sự nghiệp “trồng người” hướng tới nền “giáo dục tiên tiến, đổi mới và hội nhập”: Xây dựng nhà trường khang trang, hiện đại và đào tạo nên một thế hệ vừa hồng, vừa chuyên, góp phần xây dựng Tổ quốc “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”!

3. Trong 70 năm qua, ngành Giáo dục và Đào tạo Thủ đô đã xây dựng các phong trào “Dân chủ - Kỷ cương - Tình thương - Trách nhiệm”, “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”; “Nhà trường văn hóa - Nhà giáo mẫu mực - Học sinh thanh lịch”. Gần đây, mục tiêu của ngành Giáo dục và Đào tạo là xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, triển khai cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”, xây dựng nhiều “trường chuẩn quốc gia” để Thủ đô Hà Nội tiếp tục dẫn đầu về chất lượng giáo dục và đào tạo trong cả nước.

Trải qua 70 năm phát triển, ngành Giáo dục và Đào tạo Thủ đô đã “có quy mô lớn nhất cả nước”. Trong 21 năm qua, Hà Nội đã vinh danh hàng nghìn thủ khoa trong các kỳ thi tuyển sinh vào các trường đại học, học viện. Lễ tuyên dương Thủ khoa xuất sắc được tổ chức hằng năm đã trở thành biểu tượng cho tinh thần trọng trí, trọng tài và truyền thống hiếu học của Thủ đô. Chúng ta tự hào được sinh ra và lớn lên trong đất nước có truyền thống văn hiến, lại được học tập và làm việc tại Hà Nội - “trái tim của cả nước”, nơi hội tụ “nhân tài - nguyên khí của quốc gia”. Thế hệ sau kế tiếp thế hệ trước, những người con ưu tú của Hà Nội đã và đang ra sức cống hiến tài năng, trí tuệ của mình cho sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Thủ đô và Tổ quốc thân yêu. Với những đóng góp cho sự phát triển của Thủ đô và đất nước, ngành Giáo dục - Đào tạo Hà Nội đã 2 lần được Chủ tịch nước tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất; và ngày 12-11 vừa qua, tại Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập, ngành Giáo dục - Đào tạo Thủ đô đã vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất.

Đội tuyển học sinh Hà Nội vinh dự đại diện Việt Nam tham dự kỳ thi quốc tế IMSO năm 2024 đã đạt thành tích cao nhất từ trước đến nay với 100% học sinh đạt huy chương và xuất sắc xếp thứ 2 toàn đoàn. Học sinh Thủ đô cũng có nhiều đóng góp vào thành tích của đội tuyển Việt Nam trong các kỳ thi Olympic.

Hiện nay, ngành Giáo dục Thủ đô đang hướng tới nền giáo dục tiên tiến, đổi mới, sáng tạo và hội nhập; góp phần đưa Hà Nội thực sự xứng đáng là Thành phố sáng tạo, vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới - “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” trong thời đại vẻ vang nhất trong lịch sử dân tộc - Thời đại Hồ Chí Minh!