Bảo đảm hình phạt vừa nhân văn, vừa nghiêm khắc với người chưa thành niên phạm tội

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết: Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và các cơ quan hữu quan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội giao Bộ Công an là cơ quan Thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp người chưa thành niên; cho giữ quy định của dự thảo Luật về giáo dục tại Trường giáo dưỡng là biện pháp xử lý chuyển hướng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội giữ quy định của dự thảo Luật về 4 loại hình phạt, đồng thời đã chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng nội dung quy định của từng loại hình phạt nêu trên để vừa bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa tội phạm, vừa đề cao tính nhân văn, hướng thiện trong xử lý người chưa thành niên phạm tội.

Về mức tổng hợp hình phạt chung đối với người chưa thành niên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất chỉnh lý theo hướng: không quá 12 năm tù đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và không quá 18 năm tù đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và áp dụng thống nhất với mọi tội phạm (mà không chỉ áp dụng với 5 tội như dự thảo Luật). Quy định như vậy vừa bảo đảm phân hóa được chính sách xử lý giữa người chưa thành niên phạm 1 tội với người chưa thành niên phạm nhiều tội; vừa không tăng nặng trách nhiệm xử lý so với quy định của Bộ luật Hình sự, vừa khắc phục được bất cập trong quy định của Bộ luật Hình sự về tổng hợp hình phạt mà không phát sinh những mâu thuẫn mới.

Tiếp thu ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội và các cơ quan hữu quan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội giữ quy định của dự thảo Luật phải tách vụ án có người chưa thành niên phạm tội trong giai đoạn điều tra để giải quyết, nhằm bảo đảm thực thi đầy đủ, hiệu quả các chính sách nhân văn, thân thiện, tiến bộ của dự thảo Luật.

Thảo luận về dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) cho biết, dự thảo Luật quy định các trường hợp không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng là giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người 13-16 tuổi, sản xuất, tàng trữ, mua bán trái phép ma túy.

Theo đại biểu Đoàn Lâm Đồng, thời gian vừa qua, tình hình tội phạm do người chưa thành niên thực hiện có xu hướng gia tăng. Đối tượng có hành vi phạm tội có độ tuổi 16-18 tuổi. Đại biểu cho rằng, dự thảo Luật chỉ quy định không áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng ở một số tội thực sự chưa đầy đủ. Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị bổ sung trường hợp không áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng trong dự Luật để tránh áp dụng không thống nhất, đồng bộ.

Còn đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn Tây Ninh) quan tâm quy định về bảo đảm và tôn trọng quyền tham gia, trình bày ý kiến với một ý quy định: "Việc người chưa thành niên không nhận tội không bị coi là không thành khẩn khai báo".

Đại biểu Đoàn Tây Ninh đề nghị xem lại quy định này bởi hiện nay, việc thành khẩn khai báo, ăn năn, hối cải là một tình tiết giảm nhẹ theo quy định Bộ luật Hình sự, được xem xét, cân nhắc khi quyết định hình phạt đối với người thành khẩn hay không thành khẩn. Đại biểu cho rằng quy định việc người chưa thành niên không nhận tội lại không bị coi là không thành khẩn khai báo như trong dự thảo Luật thì không phù hợp, không khuyến khích được người chưa thành niên trình bày đúng sự thật mà còn có nguy cơ gây khó khăn trong quá trình làm việc, xác minh làm rõ sự thật khách quan.

Việc người chưa thành niên không nhận tội trong khi thực tế mình có tội thì không thành khẩn khai báo; nếu cào bằng giữa người chưa thành niên thành khẩn nhận tội và người chưa thành niên không thành khẩn nhận tội thì không phù hợp - đại biểu Huỳnh Thanh Phương nêu quan điểm.

Đối với việc thi hành án phạt tù của người chưa thành niên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) đề nghị bổ sung quy định ưu tiên cho người chưa thành niên chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ gần gia đình, địa phương cư trú. Theo đại biểu, điều này thể hiện tính nhân văn, tạo điều kiện cho gia đình thăm nom, gặp gỡ, động viên người chưa thành niên phạm tội, góp phần cải thiện tâm lý của người chưa thành niên theo hướng tích cực.

Còn đại biểu Dương Tấn Quân (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu quy định cụ thể, rõ ràng về điều kiện, tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục để quyết định một người làm công tác xã hội trong tham gia tố tụng xử lý hình sự đối với người chưa thành niên.