Nhà văn Vũ Bình Lục - người giải mã văn học trung đại thông tuệ

Ngày 19-10, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc và Tạp chí Văn hiến Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề “Nhà văn Vũ Bình Lục và các công trình giải mã văn học trung đại”.

Phát biểu tại tọa đàm, nhà báo, nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa, Tổng Biên tập Tạp chí Văn hiến Việt Nam cho biết, văn học trung đại Việt Nam là một cụm từ được dùng để miêu tả tất cả các tác phẩm văn học bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm được sáng tác trong khoảng thời gian từ thế kỷ thứ X đến thế kỷ XIX, do các tác giả người Việt Nam sáng tác. Nhà văn Vũ Bình Lục đã đi đúng hướng trong việc nghiên cứu văn học trung đại Việt Nam là kết hợp văn và sử để đọc, dịch, tìm hiểu, giải mã nhiều tác giả, tác phẩm lớn nhất của nền văn học đó.

Nhà văn Vũ Bình Lục sinh năm 1948, tại Thái Bình. Năm 1967, ông tham gia kháng chiến chống Mỹ, đạt nhiều chiến công. Là thương binh hạng 4/4, ông ra Bắc điều dưỡng và theo học tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1, sau đó trở thành giáo viên. Ngay từ khi học đại học, nhà văn Vũ Bình Lục đã yêu kính bác học Lê Quý Đôn và say mê văn học cổ nước ta. Ông theo học chương trình Hán Nôm nâng cao thí điểm của trường và sau này, vừa làm thầy giáo vừa không ngừng học hỏi, sáng tác và nghiên cứu văn học, nhất là văn học trung đại.

Từ khi về hưu (năm 2006), nhà văn Vũ Bình Lục tập trung sáng tác và nghiên cứu văn học. Đến nay, ông xuất bản được hơn 30 tựa sách. Trong đó, có 9 tập thơ xuất bản trước năm 2008; 6 tập giai phẩm, thơ hay và lời bình, một tập tiểu luận “Văn học trong nhà trường, nghĩ thêm và bình luận”; 1 tập bút ký “Đi qua chiến tranh”; 2 tập “Trầm tích Đông Triều” và “Vũ Bình Lục tùy bút”.

Đặc biệt, ông có 14 tác phẩm nghiên cứu văn học trung đại với hơn 10.000 trang, gồm: “Hồng Hạc cõi trời Nam” (2 cuốn 1.600 trang), “Giải mã thơ chữ Hán và bình thơ Nôm của Nguyễn Trãi”, “Giải mã thơ Lý Trần” (5 tập, 2.800 trang), “Hồn thiền trong thơ Lý Trần” (700 trang), “Thánh thơ Cao Bá Quát” (700 trang), “Giải mã thơ chữ Hán Việt Nam từ thế kỷ XV đến đầu thế kỷ XIX” (2 cuốn, 1.600 trang), “Giải mã thơ chữ Hán Lê Quý Đôn” (756 trang), “Vừa đi vừa nghĩ” (1.050 trang).

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho hay, ngoài những công trình chuyên đề về một số tác gia lớn như Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, Lê Quý Đôn, Ngô Thì Nhậm, nhà văn Vũ Bình Lục đã giải mã gần như toàn bộ những áng thơ ca tiêu biểu của cả ngàn năm cha ông ta sáng tác bằng chữ Hán, chữ Nôm. Ông đã dày công nghiên cứu, tuyển dịch và bình giải hơn 2.000 bài thơ được viết bằng chữ Hán, chủ yếu là thơ Đường luật, của hầu hết các tác giả tiêu biểu ở thời kỳ văn học Trung đại Việt Nam. Đặc biệt, trong quá trình đó, ông đã phát hiện, chỉnh lý, hiệu đính nhiều sai sót của những sách đã xuất bản trước đây, trên tinh thần phản biện khoa học nghiêm túc và đầy sức thuyết phục.

“Với bộ óc thông tuệ, nhãn quan, cảm quan nghệ thuật tinh tế, thành quả lao động nghệ thuật của Vũ Bình Lục không hề thua kém một viện nghiên cứu vài ba chục người. Nhà văn Vũ Bình Lục đang nổi bật lên như một hiện tượng hiếm lạ ở nước ta. Ông được giới chuyên môn và bạn đọc ngưỡng mộ đánh giá rất cao. Ông hoàn toàn xứng đáng là chuyên gia hàng đầu về văn học trung đại Việt Nam”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhận định.

Tại cuộc tọa đàm, các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học đã cùng phân tích về những công trình, tác phẩm biên khảo, lý luận, phê bình văn học trung đại của nhà văn Vũ Bình Lục; những thành công to lớn, đóng góp quý giá của tác giả cho văn học nước nhà cũng như bàn luận, trao đổi về đề tài nghiên cứu văn sử mà nhà văn Vũ Bình Lục là người khởi xướng và có những phát hiện thú vị.

Hiện, nhà văn Vũ Bình Lục đã hoàn thành bản thảo các công trình để chuẩn bị công bố, như “Bang giao Đại Việt ngàn năm qua văn chương” (khoảng 2.000 trang), “Giải mã thơ chữ Hán Nguyễn Du” (gần 1.000 trang), “Giải mã thơ chữ Hán Ngô Thì Nhậm” (700 trang)…