Kể chuyện sử Việt qua tranh, ảnh

Mới đây, tại Hội sách Hà Nội lần thứ IX năm 2024, Đông A books và NXB Đại học Sư phạm đã tổ chức ra mắt cuốn sách “Lịch sử Việt Nam bằng hình”. Đây là cuốn sách được nhiều độc giả mê lịch sử rất trông đợi, dù giá bán không hề rẻ: 900.000 đồng/cuốn (giá bìa). Một đại lý bán lẻ sách cho biết đã bán hết 100 cuốn sách “Lịch sử Việt Nam bằng hình” chỉ trong một tuần và đang đợi có thêm sách. Điều gì làm nên sức thu hút cho “Lịch sử Việt Nam bằng hình”?

Có lẽ là bởi cuốn sách là một kho tư liệu gần 2.000 tranh, ảnh hiện vật và bản đồ phong phú, đa dạng được sưu tầm từ các bảo tàng trong nước, ngoài nước và các bộ sưu tập tư nhân. Cùng với đó là nhiều ảnh chụp một số di tích, chùa, đền, tượng đài gắn liền với tên tuổi các danh nhân lịch sử để minh họa cho các bài viết. Theo họa sĩ Trần Đại Thắng, Giám đốc Công ty cổ phần văn hóa Đông A, dự án "Sách lịch sử Việt Nam bằng hình" của Đông A đã được ấp ủ từ năm 2008, đến năm 2015, bản đề cương đầu tiên của cuốn sách mới chốt lại chính thức. Để có cuốn sách “chào đời” với gần 700 trang nội dung ấy, ông Trần Đại Thắng chia sẻ, trong suốt 17 năm “thai nghén” ấy, “tôi đã tới hơn 100 bảo tàng trong và ngoài nước như Anh, Mỹ, Ý, Bỉ, Nhật, Thái Lan, tham quan các di tích, làng nghề khắp ba miền Bắc Trung Nam... để sưu tầm tranh, ảnh”.

Cuốn sách “Lịch sử Việt Nam bằng hình” chia thành 14 phần chính, từ tiền sử và truyền thuyết đến chống Bắc thuộc, qua các triều đại đến thời Pháp thuộc, rồi Cách mạng Tháng Tám thành công, nước nhà độc lập, thống nhất và phát triển. Cuốn sách khái lược các sự kiện nổi bật theo từng thời kỳ, “điểm danh” những trận đánh mang tính bước ngoặt làm thay đổi lịch sử Việt Nam, những danh nhân lịch sử có những đóng góp quan trọng với dòng chảy lịch sử nước nhà. Điểm đặc biệt, sau mỗi phần đều có hai trang “Thế giới chuyển biến” về những sự kiện, những thay đổi của một số quốc gia khác trên thế giới ở cùng thời điểm, giúp người đọc có những liên tưởng mang tính đồng đại. Riêng phần 14 - “Nghìn năm văn hiến” điểm lại những thành tựu đặc sắc trên nhiều lĩnh vực như văn học, tranh dân gian, điêu khắc cổ, lễ hội, âm nhạc cổ truyền, võ cổ truyền, y học cổ truyền.

Ngoài ra, phần "Chỉ mục" ở cuối sách gồm các mục từ về nhân danh, địa danh, tên tác phẩm... hết sức công phu, có ý nghĩa quan trọng đối với việc tra cứu khi người đọc tiếp nhận nội dung tác phẩm. PGS.TS Phan Ngọc Huyền, Phó Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, nhận xét: “Lịch sử Việt Nam bằng hình” là cuốn sách ấn tượng với cấu trúc hiện đại, cách trình bày phá khung cuốn hút, các tiêu đề bài hấp dẫn, giảm tính hàn lâm, tạo tò mò với người đọc, thông tin được trình bày cô đúc, ngắn gọn. Cuốn sách đã trung hòa được cả hai yếu tố: Mang đến những tri thức lịch sử phổ thông hướng đến đông đảo bạn đọc, đồng thời vẫn đảm bảo tính cập nhật những điểm mới trong nhận thức chung của giới sử học Việt Nam hiện nay”.

Trước đó, từ những năm 1990, NXB Trẻ đã triển khai dự án sách lịch sử Việt Nam bằng tranh do nhà nghiên cứu Trần Bạch Đằng làm chủ biên với mong muốn phổ biến lịch sử dân tộc cho thiếu nhi một cách sinh động và hấp dẫn. Hướng tới độc giả trẻ em nên bộ sách được chia thành 53 tập, mỗi tập trình bày ngắn gọn, hấp dẫn. Ra đời vào năm 1994, “Lịch sử Việt Nam bằng tranh” luôn là bộ sách bán chạy của NXB Trẻ trong 30 năm qua. Cho đến nay bộ sách đã được tái bản hơn 30 lần. Năm 2021 bộ sách được làm mới với phiên bản bìa cứng, in màu (16 cuốn), và có cả bản tiếng Anh.

Ngoài ra, không thể không nhắc tới cuốn sách “Lược sử nước Việt bằng tranh” của NXB Kim Đồng. Dày chưa đến 100 trang, cuốn sách trình bày tóm tắt lịch sử nước Việt từ truyền thuyết Kinh Dương Vương làm vua nước Xích Quỷ đến năm 1986 khi cả nước tiến hành công cuộc Đổi mới trên tất cả các lĩnh vực, và hôm nay Việt Nam luôn từng bước phát triển vững chắc, ổn định, hòa nhịp với xu thế phát triển toàn cầu. Cuốn sách “chép sử” bằng phong cách kể súc tích, hệ thống và hấp dẫn, đặc biệt kèm theo những bức tranh minh họa panorama đẹp mắt in màu để trẻ em từ 6 tuổi trở lên có thể xem và đọc một cách hứng thú.

Biên soạn và giới thiệu các cuốn sách sử bằng tranh, bằng hình, các tác giả và các đơn vị làm sách đều không có tham vọng thực hiện tác phẩm nghiên cứu chuyên sâu, mà chủ đích chuyển tải thông tin cơ bản về lịch sử Việt Nam, phù hợp nhiều đối tượng bạn đọc và lứa tuổi khác nhau, qua đó hy vọng cuốn sách sẽ khơi gợi niềm yêu thích tìm hiểu lịch sử nước nhà của đông đảo bạn đọc, đồng thời có thể góp thêm tư liệu, tranh, ảnh phục vụ cho việc dạy và học của các giáo viên và học sinh.