Nghệ nhân bàn tay vàng Nguyễn Ngọc Trọng: vui vì"cha truyền con nối"
Xã hội - Ngày đăng : 10:01, 14/08/2005
Theo ông Trọng, nếu như với người châu Âu vào các dịp đặc biệt trong năm, người ta mới mang những bộ đồ bằng bạc ra dùng thì đối với nhiều gia đình châu Á, đồ dùng bằng bạc không chỉnói lên nếp sống rất mực phong lưu và quy củ của họ mà còn được coi là công cụ hữu hiệu để kiểm tra "vệ sinh an toàn thực phẩm" (nói theo cách bây giờ). Nếu rượu có độc thì lập tức chiếc cốc bạc sẽ biến màu, nếu thức ăn có vị lạ thì đầu bạc của đũa sẽ đen sạm... Chính vì vậy mà nghề chạm bạc mà ông theo đuổi, say mê từ thuở ấy cũng rất phát triển. Thế nên, vốn nghề củaquê hương có truyền thống đếntrên 1.000 năm tuổi đã thấm đẫm trong ông từ lúc lọt lòng, lại được rèn rũa trong phường nghề càng thêm phong phú và thăng hoa.
Rồi hoà bình lập lại, ông được làm việc ở HTX Tinh Hoa, nơi hội tụ rất nhiều người thợ tài năng của các làng nghề nổi tiếng như Đồng Xâm (Thái Bình), Châu Khê (Hưng Yên) và Đại Bái (Bắc Ninh) quê ông. Đây lại là môi trường để ông được trao đổi, học tập tinh hoa nghề của các làng nghềcó tiếng, làm phong phú thêm kiến thức nghề nghiệp của mình. Vì có tay nghề khá, ông được tuyển dụng vào Cty xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ Artexport để làm hàng mỹ nghệ xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.Đây cũng là thời kỳ, ông Trọng được đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều nhà văn hoá để mở rộng kiến thức về nền văn hoáđầy bản sắc của dân tộc. Vốn văn hóa ấy được đúc rút, thể hiện trên từng đường chạm, nét khảm trong các tác phẩm thủ công mỹ nghệ của ông.Điều mà ông luôn tâm niệm là dù làm mặt hàng thủ công nào thì cũng phải luôn giữ được bản sắc để qua đó thấy được nét đặc trưng văn hoá Việt.
Nhiều năm làm việctại Liên hiệp xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ và giữ những trọng trách quan trọng, năm 1983 ông NguyễnNgọc Trọng về hưu.Lẽ thường, về hưu người ta được nghỉ ngơi nhưngvới ông Trọng đây mới là lúc ông có nhiều thời gian làm nghề. Căn nhà nhỏ của ôngở51 ngõ Tiến Bộ, Khâm Thiên trở thành một xưởng mỹ nghệ ngổn ngang đồng, bạc, búa, đe... Rồinhiều sản phẩm từ đây lần lượt ra đời.Tham gia nhiều kỳ hội chợ lớn trong nước, tác phẩm của ông Nguyễn Ngọc Trọng luôn được đánh giá cao với đường chạm trau chuốt, nét gò điêu luyện.Các sản phẩm của ông cũng được đánh giá là độc đáo trongkỳ hội thi bình tuyển nghệ nhân của Tp. Hà Nội. Vì vậy mà ngay trong lần xét duyệt nghệ nhân đầu tiên (năm 1986),ông đã được Liên minh các HTX Việt Nam và Tp. Hà Nội trao huy chương Nghệ nhân Bàn tay vàng. Các bộ sản phẩm chạm đồng trên tranh, khảm tam khí trên tượng đồng, đỉnh đồng, các bộ đồ chạm bạc... của Nghệ nhân Nguyễn Ngọc Trọng đã nhiều lần được trao huy chương vàng, bạc tại nhiều kỳ hội chợ nghề thủ công trong cả nước. Riêng bộ đồ uống cà phê bằng bạc do ông chạm trổ, đã có không dưới 3 lần được trao huy chương vàng vì nét độc đáo và tinh xảo của sản phẩm. Nghệ nhân Trọng cũng đã nhiều lần được đại diện cho Việt Nam tham dự các kỳhội chợ, hội thảo nghề thủ công các nước ASEAN. Tai đó, ông đã cùng một số nghệ nhân tiêu biểu Việt Nam trình diễn các thao tác nghề thủ công trước sự thán phục của bạn bè nhiều nước trong khu vực.Qua bộ Văn hóa, nhiều sản phẩm đặc sắc của nghệ nhân Trọng đã được đưa đi giới thiệu tại các nước ấn Độ, Pháp, Bỉ... Tổ chức JICA Nhật Bản cũng trao huy chương vàng và giải thưởng kỹ năng tinh xảo cho các bộ đồ chạm bạc của ông.
Nếu đã một lần được chiêm ngưỡng bộ tranh tứ bình tố nữ chạm trên đồng của Nghệ nhân Nguyễn Ngọc Trọng, bất cứ ai cũng sẽ bị ấn tượng vì nét tài hoa được ghi dấu trên từng đường chạm. Bốn thiếu nữ "chị cũng xinh, mà em cũng xinh" nghiêng mình trong các tư thế thổi sáo, cầm quạt, đánh đàn được trạm trên chất liệu đồng cứng cáp nhưng khi nhìn vào người xem vẫn cảm nhậndáng vẻ mềm mại, sống động như đang thấy họ ngoài đời. Các thiếu nữ có dáng đứng uyển chuyển, duyên dáng mà vẫn giữ được nét kín đáo, đoan trang mang vẻ đẹp ngàn đời của phụ nữ Việt. Theo ông Trọng, đểlàm được bức tranh như thế, người nghệ nhânphải nghiền ngẫm thật lâu để nhập tâm cái hồn của nhân vật, đến khi cầm búa đưa nét chạm lên đồng thì cảm xúc cứ theo đó dẫn dắt ông sáng tác.
50 năm gắn bó với nghề gò đồng, khảm tam khí và chạm bạc, đến nay đã bước vào tuổicổ lai hy, Nghệ nhân Nguyễn Ngọc Trọng rất vui mừng vì đạt nhiều thành công trong nghề nghiệp. Ông còn tự hào vì vẫn giữ được nếp "cha truyền con nối" trong nghề mà nhiều gia đình khác không làm được. Cậu con trai thứ của ông đã quyết tâm theo cha gìn giữ nghề tổ. Tuy nhiên, ông luôn tôn trọng những chí hướng rất mới của con khi tìm tòi nhiều hướng thể hiện sản phẩm trang sức mớibằng trai, ốc, ngà, sừng, đá, gỗ kết hợp với bạc chạm. Nguyễn Ngọc Anh, con trai Nghệ nhân Trọng luôn thừa nhận, rất mê các hoành phi câu đối, tranh tứ bình, bộ đồ trà cổ của cha. Đó mới thực sự là các tác phẩm công phu, phải học hỏi suốt đời.
HNM