Ngăn ngừa “tham nhũng chính sách”

Mục tiêu cao nhất là ngăn ngừa, không để xảy ra tình trạng “tham nhũng chính sách”, lồng ghép lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ của cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Vẫn còn biểu hiện lợi ích nhóm

Thời gian vừa qua, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn liên tục yêu cầu các cơ quan liên quan quán triệt và thực hiện tốt Quy định số 178-QĐ/TƯ ngày 27-6-2024 của Bộ Chính trị về “Kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật”. Đặc biệt, các chính sách phải bảo đảm không để xảy ra sơ hở, phòng ngừa, ngăn chặn được tình trạng “tham nhũng chính sách”, lồng ghép lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ của ngành, lĩnh vực cơ quan quản lý nhà nước.

Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (tháng 8-2024), Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cho biết, qua các vụ án tham nhũng, kinh tế, kết luận các vụ việc có vi phạm do cơ quan kiểm tra, thanh tra ban hành, có biểu hiện lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng pháp luật.

Về nguyên nhân của vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh nhận định, tại một số bộ, ngành, địa phương, hoạt động kiểm tra văn bản chưa thực sự hiệu quả, chưa triển khai đầy đủ các phương thức kiểm tra văn bản theo thẩm quyền. Vẫn còn tình trạng Bộ Tư pháp kiểm tra, phát hiện và kiến nghị xử lý đối với văn bản đã được các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương tự kiểm tra trước đó hoặc kiểm tra văn bản theo thẩm quyền nhưng không phát hiện văn bản thuộc thẩm quyền kiểm tra trái pháp luật.

Loại bỏ “cài cắm” lợi ích cục bộ

Để thực hiện tốt công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương của thành phố nâng cao năng lực, phẩm chất cho cán bộ, công chức làm công tác xây dựng pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật thông qua việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, công chức nhằm nêu cao tinh thần cảnh giác, không để bị chi phối, tác động bởi các hành vi không lành mạnh nhằm cài cắm lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, làm sai lệch chủ trương, chính sách, nội dung văn bản quy phạm pháp luật.

Riêng đối với Luật Thủ đô (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, trải qua 2 năm xây dựng, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, công tác xây dựng quy phạm pháp luật được Ban Chỉ đạo xây dựng dự thảo Luật của Thành ủy Hà Nội chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, đúng quy trình, quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

“Từng câu chữ, quy định trong Luật đã được rà soát kỹ lưỡng, đa chiều nhằm bảo đảm không xảy ra tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng và thi hành Luật”, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố nói.

Về giải pháp cho phòng, chống tiêu cực trong xây dựng pháp luật thời gian tới, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho rằng, cần chú trọng thể chế hóa và triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả chủ trương của Đảng về chống tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Bên cạnh đó, cần rà soát, xem xét kỹ nội dung của các dự án, dự thảo, không để xảy ra tình trạng “tham nhũng chính sách”, lồng ghép lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ của cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường cho rằng, cần thực hiện nghiêm công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, sự tham gia ý kiến của các tổ chức chính trị - xã hội; sự giám sát của báo chí, của nhân dân đối với hoạt động lập pháp... Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cần được bảo đảm hoạt động độc lập, không bị ảnh hưởng, không chịu sự chi phối của cơ quan khác trong hoạt động lập pháp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định:
Đề cao hơn trách nhiệm của cấp ủy Đảng

Cần quán triệt nghiêm túc, đầy đủ nội dung, tinh thần của Quy định số 178-QĐ/TƯ ngày 27-6-2024 của Bộ Chính trị về “Kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật”. Qua đó, đề cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm của cấp ủy Đảng trong công tác xây dựng pháp luật. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xác định rõ trách nhiệm của cấp ủy, của từng cơ quan, tổ chức trong từng khâu của quy trình xây dựng, ban hành pháp luật. Đồng thời, đẩy mạnh kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm; tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “tham nhũng chính sách”, lồng ghép lợi ích nhóm hoặc sơ suất trong xác định chính sách ở các cấp.

Thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Chính phủ tổ chức diễn đàn pháp luật để thảo luận các vấn đề lớn về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực hiện có hiệu quả hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới cũng như các giải pháp tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quy trình, nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật.

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền:
Minh bạch, công khai trong hoạch định chính sách

Nhằm tăng cường giám sát công tác xây dựng pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật để phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi lợi ích nhóm, cục bộ, chúng ta cần bảo đảm tính minh bạch, công khai và kiểm soát quyền lực trong quá trình hoạch định chính sách, pháp luật của các cơ quan nhà nước, nhất là ở khâu ban hành và hướng dẫn thi hành văn bản quy định chi tiết. Ngoài ra, cần thực hiện tốt quyền tiếp cận thông tin của người dân; xác định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền giám sát và các cơ quan chịu sự giám sát.

Các cơ quan dân cử phải coi hiệu quả giám sát công tác xây dựng pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật là một trong những tiêu chí để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Bên cạnh đó, cần có cơ chế, bổ sung quy định để phát huy vai trò, trách nhiệm, trí tuệ của nhân dân, nhà khoa học, nhà quản lý, báo chí trong việc phát hiện, phản ánh và đề nghị xử lý văn bản, quy định có dấu hiệu lợi ích nhóm, cục bộ trong xây dựng pháp luật.

Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Ngô Anh Tuấn:
Đánh giá đầy đủ tác động của chính sách

Để nâng cao chất lượng ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các đơn vị khi tham mưu, đề xuất phải đúng thẩm quyền về nội dung và hình thức theo quy định của pháp luật; hồ sơ đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phải đầy đủ các tài liệu theo quy định và bảo đảm chất lượng. Không trình HĐND thành phố, UBND thành phố hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hành chính có chứa quy phạm pháp luật.

Chủ động đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo đúng trình tự, thủ tục, thời hạn được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong quá trình lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, cần tiến hành tổng kết, đánh giá đầy đủ tác động của chính sách. Quá trình soạn thảo văn bản cần bám sát các chính sách đã được thông qua, tuân thủ nghiêm trình tự, thủ tục và thời hạn soạn thảo, tránh tình trạng do yêu cầu về thời gian nên xin áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn mà không thuộc các trường hợp được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn.

Mai Hữu ghi