Cuốn sách về ''Lawrence xứ Ả-Rập'': ''Khởi động'' Tủ sách lịch sử Trung Đông

Với phần lớn độc giả Việt Nam, hiểu biết về Trung Đông mới chỉ dừng ở một ấn tượng mơ hồ về sa mạc, dầu mỏ, chiến tranh, sự giàu có... Khi vòng chung kết World Cup 2022 bắt đầu diễn ra cũng là lúc những câu hỏi về đất nước chủ nhà Qatar, về vùng đất Trung Đông được độc giả nghĩ tới.

Vén tấm màn bí ẩn về vùng đất này, tác phẩm “Lawrence xứ Ả-Rập: Chiến tranh, thủ đoạn, sự điên rồ của đế quốc và quá trình hình thành Trung Đông hiện đại” của tác giả Scott Anderson góp phần làm sáng tỏ câu chuyện về sự hình thành của Trung Đông hiện đại, và từ cái nhìn sâu vào quá trình đó giúp độc giả hiểu được những vấn đề hiện tại họ đang đối mặt. 

Thomas Edward Lawrence hay ''Lawrence xứ Ả-Rập'' là một sĩ quan quân đội Anh nổi tiếng với vai trò trong cuộc nổi dậy của Ả-Rập chống lại sự thống trị của đế quốc Ottoman - Thổ Nhĩ Kỳ trong những năm 1916-1918. Lawrence vừa là chứng nhân vừa là người tham dự trong một số sự kiện quan trọng nhất dẫn đến việc hình thành Trung Đông hiện đại.

Từ một nhà khảo cổ học đang khai quật những tàn tích ở Syria, năm 1917, Lawrence trở thành một trong những nhân vật nổi bật của Thế chiến thứ nhất, chiến đấu với cả kẻ thù và chính phủ của chính mình để giành lấy những gì mà mình đã hình dung cho người dân Ả-Rập.

Trong cuốn sách này, tác giả đã mở rộng và bối cảnh hóa câu chuyện quen thuộc của Lawrence. Thay vì miêu tả một anh hùng trong sự cô lập, ông đặt nhân vật trung tâm Lawrence bên cạnh ba nhân vật khác, những người đại diện cho các thế lực ở Trung Đông trong Thế chiến thứ nhất. Đó là điệp viên Đức Curt Prüfer, nhà nông học Aaron Aaronsohn định cư ở Palestine với một trạm thực vật được lập nên để tiến hành các thí nghiệm khoa học và thúc đẩy công cuộc phục quốc Do Thái, và William Yale - một người Mỹ lần đầu tiên đến Trung Đông với tư cách là nhân viên của công ty về dầu mỏ Standard Oil, nhưng trong chiến tranh, anh phục vụ Bộ Ngoại giao Mỹ và hoạt động gắn liền với tình báo Anh.

Đan xen với tuyến nhân vật chính là hàng loạt câu chuyện và nhân vật phụ đầy màu sắc, như Enver Pasha (Bộ trưởng Chiến tranh Ottoman), Sarah (em gái của Aaron Aaronsohn, người đã bỏ chồng để thiết lập đội ngũ gián điệp của riêng mình), ba người con trai của Vua Hussein là Faisal, Abdullah và Ali ibn-Hussein (sau này lần lượt là vua của Iraq, Jordan và Hejaz)…

Các nhân vật lịch sử trên lần lượt tham gia vào những trò chơi ngầm phức tạp và các cuộc đối đầu tay đôi, từ đó giúp kiến tạo Trung Đông hiện đại, định hình nên thế giới đang sống ngày nay. Mỗi nhân vật, mỗi câu chuyện đều được ghi lại trọn vẹn dựa trên nhiều năm nghiên cứu tài liệu sơ cấp chuyên sâu của tác giả. 

“Lawrence xứ Ả-Rập: Chiến tranh, thủ đoạn, sự điên rồ của đế quốc và quá trình hình thành Trung Đông hiện đại” được đánh giá là một trong những cuốn sách lịch sử khách quan, toàn diện, dễ đọc và có ảnh hưởng nhất về lịch sử Trung Đông, là tài liệu tham khảo thiết thực cho sinh viên, các nhà nghiên cứu và những độc giả quan tâm đến lịch sử Trung Đông nói riêng, lịch sử thế giới nói chung. Cuốn sách đã lọt vào vòng chung kết giải thưởng của Hội Phê bình sách quốc gia Mỹ và là cuốn sách bán chạy quốc tế.

Tờ New York Times nhận xét: “Lawrence xứ Ả-Rập là một cuốn sách hấp dẫn. Đây là tác phẩm hay nhất về lịch sử quân sự gần đây và một phân tích mang tính khai sáng về các vấn đề vẫn còn tồn tại ngày nay".