Bảo tồn bền vững giá trị di sản Làng cổ Đường Lâm:Kinh nghiệm “ngược dòng thời gian” ở làng cổ Český Krumlov

Những ai đến thăm ngôi làng này đều có cảm giác được du hành ngược dòng thời gian trở về những năm 1500 - 1600 với những con đường rải sỏi quanh co và những công trình kiến trúc theo trường phái Gothic, Phục hưng và Baroque.

Český Krumlov đã viết câu chuyện của mình trong hơn 700 năm và mỗi thế kỷ lại được ghi dấu một cách độc đáo. Nhờ có một quần thể được bảo tồn gần như nguyên vẹn trong nhiều thế kỷ, Český Krumlov đã trở thành một “bảo tàng sống” về lịch sử, văn hóa châu Âu và được UNESCO đưa vào danh sách Di sản thế giới năm 1992.

Đi qua Český Krumlov có cảm giác như bước vào một câu chuyện cổ tích với các tòa nhà được bảo tồn nguyên vẹn, phản ánh vẻ đẹp lộng lẫy về kiến trúc của các thời đại khác nhau. Cách bố trí và cấu trúc của Český Krumlov mang đến cái nhìn hấp dẫn về quá khứ. Những con đường lát đá cuội hẹp của thị trấn uốn lượn qua những khu dân cư mang vẻ đẹp cổ xưa, mỗi góc để lộ ra những tòa nhà đẹp đẽ, đứng vững trước thử thách của thời gian. Sự phát triển kiến trúc của thị trấn có thể được bắt nguồn từ các cấu trúc đa dạng của nó, từ phong cách Gothic thời kỳ đầu được thấy trong nhà thờ St. Vitus đến những ngôi nhà thời Phục hưng dọc quảng trường thị trấn. Những ảnh hưởng của phong cách Baroque đặc biệt rõ ràng ở mặt tiền và nội thất hoành tráng của nhiều công trình và nhà ở.

Làng cổ được xây dựng bao quanh một lâu đài tráng lệ, vốn thuộc sở hữu của gia đình Wittigo, nhánh chính của dòng họ Rosenberg quyền lực, từ giữa thế kỷ XIII. Sau nhiều lần đổi chủ, lâu đài lớn thứ hai của Séc được trùng tu hoàn toàn và đón du khách từ khắp năm châu tới thăm. Tổng diện tích khuôn viên lâu đài hơn 7 héc ta, gồm 40 tòa nhà nằm quanh 5 khoảnh sân rộng. Vì được xây dựng trên ngọn đồi đá cao, lâu đài này cũng là nơi có thể quan sát toàn bộ ngôi làng. Dòng sông uốn khúc bao quanh cùng với cảnh quan đẹp biến khu vực này trở thành trung tâm ấn tượng nhất của di sản.

Một thời gian dài từ thế kỷ XV đến XVII, Český Krumlov được coi là trung tâm của Séc, khu vực Danubian của Áo và Bavaria với miền Bắc Italia. Đây là lý do nhiều công trình kiến trúc của ngôi làng này chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của phong cách Phục hưng Italia. Sau đó, cuối thế kỷ XVII, dưới thời trị vì của nhà Eggenberg, một loạt công trình mang phong cách Baroque đã được xây dựng và khu vườn lâu đài trung tâm cũng được sửa sang. Làng cổ Český Krumlov có rất ít thay đổi từ thế kỷ XVIII đến nay.

Từ năm 1987, Český Krumlov được bảo vệ bởi Đạo luật số 20 về Bảo tồn di sản tiểu bang, trong đó quần thể lâu đài cổ và các công trình liên quan được coi là di sản văn hóa quốc gia. Từ đạo luật này, chính quyền đã định ra vùng lõi di sản, vùng đệm nhằm bảo vệ triệt để không gian và giá trị lịch sử của ngôi làng. Việc cấp phép xây dựng trong vùng đệm được quy định rõ, bao gồm kế hoạch sử dụng đất, chi tiết cụ thể của dự án như kết cấu, mật độ và chiều cao...

Trách nhiệm quản lý di sản được giao cho Viện Di sản Quốc gia và Chính quyền thành phố Český Krumlov. Việc bảo trì và phục hồi các công trình trong làng cổ phải tuân theo các quy định riêng phù hợp với Chương trình tái tạo các khu bảo tồn di sản đô thị. Từ năm 2000, Bộ Văn hóa và các đơn vị liên quan bắt đầu thực hiện báo cáo giám sát thường niên cấp quốc gia để trình lên cơ quan quản lý tài sản Di sản Thế giới. Năm 2012, quá trình giám sát bảo tồn làng cổ Český Krumlov được đưa vào Kế hoạch quản lý điện tử nhằm nâng cao giá trị nổi bật toàn cầu của di sản.

Theo UNESCO, Český Krumlov giúp hình dung được phần nào quãng thời gian từng là trung tâm văn hóa, kinh tế và chính trị của tầng lớp quý tộc Bohemian. Bên cạnh đó, ngôi làng cổ này còn được xem là thiên đường dành cho những người yêu thích nghệ thuật. Từ những kiểu kiến trúc ấn tượng cho đến những bức tranh tường tại các nhà thờ, bảo tàng và tín ngưỡng tôn giáo đa dạng, bộ sưu tập tượng, hiện vật cổ xưa được trưng bày dưới hầm lâu đài..

Với những người từng trải nghiệm vẻ đẹp của ngôi làng này, nếu như buổi đêm ở Český Krumlov lãng mạn bởi những ngõ vắng yên tĩnh có từ thời Trung cổ, thì ban ngày nó lung linh như một viên ngọc tựa dòng sông Vltava lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời. Dù là mùa hè hay mùa đông, Český Krumlov đều mang đến cảm giác tuyệt vời khó tả, khiến những ai thích khám phá châu Âu đều có một ấn tượng khó quên.