Phát triển giáo dục sáng tạo trong xây dựng ''Thành phố sáng tạo''

Nguồn lực cho giáo dục sáng tạo còn thiếu và yếu

Hà Nội - trung tâm văn hóa lớn của cả nước ghi dấu mốc quan trọng khi trở thành thành phố đầu tiên của châu Á nhận danh hiệu “Thành phố Vì hòa bình” của UNESCO vào năm 1999. Tròn 20 năm sau, Hà Nội tiếp tục xác lập mục tiêu mới bằng việc gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, khẳng định vị trí trong “sân chơi” lấy sáng tạo và tinh thần hợp tác quốc tế để xây dựng và phát triển bền vững Thủ đô. 

Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Phạm Thanh Học cho biết, Hà Nội xác định một trong những giải pháp cho mục tiêu trên là xây dựng, phát triển nền giáo dục sáng tạo, góp phần hình thành nên những thế hệ công dân sáng tạo, công dân toàn cầu, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ mới.

Trong đó, Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội được giao nhiệm vụ tham mưu xây dựng Đề án về “Phát triển giáo dục sáng tạo trên địa bàn Thủ đô - Tầm nhìn đến năm 2030”, nhằm ươm mầm và nuôi dưỡng nguồn lực sáng tạo trên địa bàn Thủ đô, qua đó hiện thực hóa những cam kết của thành phố khi tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo.

Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng khái quát thực trạng về việc phát triển giáo dục sáng tạo của Thủ đô thời gian qua, những tiềm năng, thế mạnh cũng như những khó khăn, thách thức để hình thành, phát triển môi trường sáng tạo, hệ sinh thái giáo dục sáng tạo bền vững.

Theo Bà Trần Thị Ngọc Hân (đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội), Hà Nội nói riêng, Việt Nam nói chung với tiềm năng to lớn về nghệ thuật, sáng tạo và văn hóa, đang trong thời điểm chín muồi để phát triển các mô hình giáo dục sáng tạo mang tính tích hợp - công cụ cho sự phát triển của công nghiệp văn hóa và sáng tạo. Tuy nhiên, các nội dung văn hóa và sáng tạo dù đã được đưa vào chương trình giảng dạy, song vẫn chưa nhận được sự quan tâm của các nhà giáo dục và học sinh, thường bị coi là “môn phụ”; chưa có được môi trường thuận lợi để tạo ra những trải nghiệm phát huy hết tinh thần sáng tạo cho học sinh. 

Đồng tình với quan điểm trên, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chỉ ra một số bất cập liên quan đến giáo dục sáng tạo: “Nguồn lực cho giáo dục sáng tạo, cả nhân lực, tài chính và cơ sở vật chất, còn thiếu và yếu. Giáo dục sáng tạo chưa cập nhật sự phát triển chung của thế giới, tình trạng vi phạm bản quyền ở nhiều lĩnh vực sáng tạo còn diễn ra phổ biến ảnh hưởng đến nhận thức và môi trường minh bạch cho sáng tạo. Các hoạt động giáo dục sáng tạo còn thiếu sự liên kết, tương đối nghèo nàn, đơn điệu, chưa thực sự thu hút được sự tham gia đông đảo, chủ động, tích cực của người dân. Các không gian sáng tạo chưa tạo thành một hệ sinh thái hỗ trợ cho hoạt động sáng tạo, khởi nghiệp…”. 

Phát huy nguồn nhân lực chất lượng cao, giàu sức sáng tạo

Bên cạnh chỉ ra những mặt mạnh, hạn chế của giáo dục sáng tạo, hội thảo cũng tập trung đề xuất, gợi mở các giải pháp, những sáng kiến hay, những mô hình hoạt động hiệu quả từ kinh nghiệm thực tiễn trong nước và quốc tế, để phát triển giáo dục sáng tạo Thủ đô, góp phần quan trọng trong chiến lược xây dựng Hà Nội trở thành “Thành phố sáng tạo” và định vị thương hiệu trong khu vực và trên thế giới. 

Theo PGS.TS Chu Cẩm Thơ (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam), bài học kinh nghiệm của nhiều thành phố sáng tạo trong mạng lưới cho thấy, các nội dung, mục tiêu sáng tạo đều được kết nối với giáo dục, đồng thời, chương trình giáo dục của các trường học đều có nội dung liên quan đến giáo dục sáng tạo phối hợp chặt chẽ với các không gian trải nghiệm, đào tạo. 

“Như vậy, một cách cấp thiết, Hà Nội cần có chương trình giáo dục sáng tạo xuyên suốt trong các nhà trường phổ thông. Không những thế, mục tiêu giáo dục sáng tạo cần được tích hợp vào các mục tiêu khác, để trở thành mục tiêu chung của quá trình giáo dục. Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Chương trình giáo dục địa phương của Hà Nội đã được thực hiện sang năm thứ ba. Do đó, việc điều chỉnh chương trình và xây dựng các thành tố khác trong hệ sinh thái giáo dục sáng tạo cần được đầu tư và triển khai hệ thống, đồng bộ”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ nói. 

Còn theo Tiến sĩ Vũ Trọng Hùng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, trên lĩnh vực giáo dục - đào tạo, để không ngừng khẳng định vị thế Thủ đô của cả nước, trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa, Hà Nội cần đổi mới toàn diện giáo trình đào tạo theo chuẩn quốc tế và hướng theo thị trường; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giáo dục mũi nhọn; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số; nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, trang thiết bị dạy học và áp dụng hệ thống kiểm định đánh giá chất lượng giáo dục độc lập và xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế; tăng cường hợp tác quốc tế trong giáo dục - đào tạo, khuyến khích liên doanh liên kết và đầu tư nước ngoài vào giáo dục - đào tạo; thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục giữa khu vực nội thành và ngoại thành…

Kết luận hội thảo, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Nguyễn Doãn Toản khẳng định, để thực hiện hóa tầm nhìn “Kinh đô sáng tạo” của Đông Nam Á, Hà Nội xác định 3 trụ cột chính, đó là: Tái tạo, phát triển đô thị trên cơ sở lấy văn hóa làm nền tảng; mạng lưới giáo dục sáng tạo với ưu tiên cho nghệ thuật và khoa học; hệ thống chuỗi tổng thể các sự kiện, hội chợ, triển lãm và lễ hội văn hóa cũng như việc xây dựng và quảng bá thương hiệu Thành phố sáng tạo.

Hội thảo bước đầu đã làm sáng tỏ một số vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển giáo dục sáng tạo của nước ta, đặc biệt là tại Thủ đô Hà Nội. Nhiều ý kiến tham luận đã đưa ra đánh giá tổng quan chung về những xu hướng phát triển giáo dục sáng tạo trên thế giới, trong nước; giới thiệu những mô hình giáo dục mới, tiên tiến và gợi mở về hướng đi mới cho sự phát triển của giáo dục sáng tạo của Hà Nội trong tương lai. 

“Kết quả của hội thảo hôm nay sẽ là căn cứ mang tính lý luận cũng như thực tiễn để chúng tôi tiếp tục hoàn thành việc tham mưu xây dựng Đề án về “Phát triển giáo dục sáng tạo trên địa bàn Thủ đô - Tầm nhìn đến năm 2030” góp phần tham mưu có hiệu quả trong việc thực hiện Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh, giai đoạn 2021-2025” trên địa bàn Thủ đô Hà Nội”, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Nguyễn Doãn Toản nhấn mạnh.