Kết luận số 80-KL/TƯ của Bộ Chính trị:Chú trọng “xanh hóa” nội đô lịch sử
Tăng cường thêm các hành lang xanh không chỉ ở khu vực ngoại thành mà cả trong khu vực nội thành, đặc biệt ở khu vực nội đô lịch sử là một trong những chỉ đạo, lưu ý của Bộ Chính trị tại Kết luận số 80-KL/TƯ (ngày 24-5-2024) về Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.
Gia tăng chất lượng môi trường sống
Khu vực nội đô lịch sử Hà Nội gồm các quận: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng, lâu nay được chú trọng bảo tồn và tạo dựng bản sắc kiến trúc. Nhấn mạnh “xanh hóa” của Bộ Chính trị mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, phù hợp với định hướng phát triển, tạo giá trị bền vững cho khu vực, nâng cao chất lượng cảnh quan và môi trường đô thị, đặc biệt hướng tới nâng cao chất lượng sống của người dân.
Theo Tiến sĩ, kiến trúc sư Phạm Anh Tuấn, Trưởng bộ môn Kiến trúc cảnh quan, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội), đây là chỉ đạo hết sức có ý nghĩa. Việc tăng cường thêm các hành lang xanh không chỉ ở khu vực ngoại thành mà cả nội thành là một trong những yếu tố giúp Thủ đô đạt các tiêu chí xanh - thông minh - hiện đại.
Kiến trúc sư Phạm Hoàng Phương, Viện Kiến trúc quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, chỉ đạo của Bộ Chính trị đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh Hà Nội là một trong những đô thị có tốc độ đô thị hóa “nóng” vào loại cao nhất cả nước. Việc gia tăng diện tích xanh sẽ góp phần làm “mềm hóa” không gian, tạo nên nhiều điểm nhấn thẩm mỹ - xanh - sinh thái cho khu vực nội đô, cũng như nâng cao tiện ích sống cho người dân, tiệm cận đến các giá trị sống xanh và sinh thái. Điều này cũng sẽ cho phép bổ sung số lượng đáng kể diện tích cây xanh, đang còn rất thiếu (Hà Nội mới đạt khoảng 2m2/người, trong khi Liên hợp quốc khuyến nghị đối với các đô thị là 9m2/người), để tạo dựng tính sinh thái và bản sắc kiến trúc cảnh quan cho đô thị theo đúng định hướng Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Khắc phục khó khăn về quỹ đất
Về thực trạng phát triển không gian xanh trong nội đô lịch sử hiện nay, Tiến sĩ, kiến trúc sư Phạm Anh Tuấn, Trưởng bộ môn Kiến trúc cảnh quan, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội nêu hạn chế lớn nhất là tỷ lệ không gian xanh vừa thấp vừa phân bố không đồng đều. Một loạt các công viên và vườn hoa đã được đầu tư xây dựng nhưng chưa thỏa mãn nhu cầu và khoảng cách phục vụ cho cư dân đô thị. Nhiều khu đất được quy hoạch cho chức năng không gian xanh vẫn chưa được đầu tư xây dựng, bị bỏ hoang, đổ rác thải hoặc tận dụng kinh doanh tạm…
Theo Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, với khu vực phố cổ, phố cũ trải qua nhiều giai đoạn biến động về dân số, cơ cấu tổ chức đơn vị hành chính nên ngày càng có nhiều khó khăn, thách thức trong thực hiện các chỉ tiêu về xanh hóa. Giải pháp khắc phục khó khăn về thiếu quỹ đất cho không gian xanh được Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm nêu ra là cần những chính sách khuyến khích, vận động để các hộ gia đình tham gia “xanh hóa” ngôi nhà ở cả mặt đứng và trên mái. Thành phố cần có nghiên cứu tổng thể để cụ thể hóa và có những hướng dẫn chi tiết cho người dân về chủng loại cây xanh và đặc biệt là vấn đề thoát nước khi trồng cây xanh ở ban công và trên mái. Ngoài ra, cũng nên ứng dụng khoa học và có chính sách ưu đãi cho các không gian xanh dạng vườn treo.
Thực tế phát triển các không gian xanh tại các quận nội đô lịch sử, trong đó có Hoàn Kiếm cho thấy hiệu quả từ việc cải tạo các vườn hoa, không gian công cộng và bổ sung vườn phủ xanh trên sân thượng, ban công, mái nhà, vách đứng... Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng cho biết, hệ thống các công viên, vườn hoa, không gian công cộng trên địa bàn đều đã được quy hoạch, bổ sung cây xanh, thảm cỏ theo hướng trồng các dải cây tầm thấp dọc theo vỉa hè kết hợp với cây xanh có tán cao, tạo không gian xanh đa dạng, sinh động, hấp dẫn.
Đồ án quy hoạch phân khu đô thị khu phố cổ quận Hoàn Kiếm cũng cho phép vận dụng tăng chỉ tiêu bằng cách quy đổi từ đất cây xanh trong các công trình di tích, tôn giáo thành đất cây xanh sử dụng công cộng; đồng thời bổ sung cây xanh đường phố, cây xanh theo mảng, theo lớp; bổ sung vườn "thẳng đứng" phủ xanh trên sân thượng, ban công, mái nhà, vách đứng...
Theo kế hoạch, tại khu phố cổ, Hà Nội sẽ thí điểm trồng bổ sung cây xanh kết hợp trang trí mặt tiền của tầng trên. Tương tự, khu phố có kiến trúc Pháp sẽ thí điểm bổ sung hoa, cây xanh mặt đứng, bồn cây sát tường công trình. Các cơ quan, hộ gia đình cũng được vận động trang trí cây xanh, thảm cỏ, hoa dọc vỉa hè theo quy cách thống nhất tạo cảnh quan đô thị.
Với những cách thức đã và đang triển khai, cộng thêm định hướng chỉ đạo từ Kết luận số 80-KL/TƯ, nội đô lịch sử Hà Nội trong tương lai không xa sẽ được “xanh hóa” để ngày càng hài hòa, thân thiện, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân.