Đánh giá kỹ tác động việc gia nhập Công đoàn Việt Nam của người nước ngoài

Chiều 3-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ bảy, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang trình bày Tờ trình về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi).

Hai phương án phân chia kinh phí công đoàn

Trên cơ sở kế thừa Luật Công đoàn 2012, dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) gồm 6 chương, 36 điều (sửa đổi, bổ sung 32 điều; thêm mới 4 điều), bỏ 1 điều so với Luật Công đoàn 2012. Dự thảo Luật mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với “người làm việc không có quan hệ lao động trên lãnh thổ Việt Nam” để bảo vệ nhóm yếu thế này, đồng thời, bổ sung vấn đề gia nhập của “tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp” vào tổ chức Công đoàn Việt Nam; mối quan hệ phối hợp hoạt động và vấn đề chia sẻ kinh phí công đoàn với tổ chức này.

So với Luật Công đoàn 2012, dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) có một số nội dung thay đổi chủ yếu. Đáng chú ý là hoàn thiện các quy định của pháp luật công đoàn, bảo đảm cho Công đoàn Việt Nam thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong bối cảnh mới.

Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề các đại biểu Quốc hội có ý kiến khác nhau như: Về tổ chức bộ máy và cơ chế quản lý cán bộ công đoàn; về quyền gia nhập công đoàn của người lao động nước ngoài; về quyền gia nhập Công đoàn Việt Nam của “tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp”. Tiếp đó là quyền và trách nhiệm của công đoàn cấp trên đối với người lao động ở cơ quan, tổ chức, đơn vị doanh nghiệp chưa có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

Về phương án phân chia kinh phí công đoàn cho các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở (khoản 2 Điều 30), dự thảo Luật đề xuất 2 phương án. Trong đó, phương án 1: Tại những nơi đã có tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp, kinh phí công đoàn được phân phối cho các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở (bao gồm công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp) theo quy định của Chính phủ. Phương án 2: Quy định cụ thể các phương án và tỷ lệ phân chia kinh phí công đoàn cho các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.

Theo phương án 1, Chính phủ cần quy định việc phân phối kinh phí công đoàn cho những nơi (doanh nghiệp) đã có tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp được thành lập và cấp phép hoạt động hợp pháp. Trong khi đó, việc ra đời và hoạt động của tổ chức này là vấn đề mới, chưa có thực tiễn, vì vậy, Tổng Liên đoàn đề nghị chọn phương án 1.

Duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2%

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Công đoàn (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, đa số các ý kiến đều tán thành với sự cần thiết và các quan điểm xây dựng dự án Luật Công đoàn (sửa đổi).

Tuy nhiên, các quy định của dự án Luật chủ yếu mang tính nguyên tắc, khái quát về các nội dung xác định tại phạm vi điều chỉnh. Vì thế, Ủy ban Xã hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, quán triệt, thể chế hóa các quan điểm của Đảng bằng các quy định cụ thể của dự thảo Luật.

Về quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn (Điều 5), bà Nguyễn Thúy Anh cho biết, dự thảo đưa ra hai phương án bổ sung và không bổ sung quyền gia nhập và hoạt động trong tổ chức Công đoàn Việt Nam của người lao động là người nước ngoài làm việc trong các đơn vị sử dụng lao động trên lãnh thổ Việt Nam.

Ủy ban Xã hội nhận thấy, vấn đề này đã được Quốc hội khóa XIII thảo luận nhưng chưa được thông qua và tiếp tục được đặt ra trong sửa đổi Luật lần này. Để có đầy đủ cơ sở báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, Ủy ban Xã hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ bối cảnh tình hình và thực tiễn nhu cầu gia nhập, hoạt động công đoàn của người lao động là người nước ngoài tại Việt Nam có những thay đổi gì mới so với thời điểm thông qua Luật Công đoàn năm 2012.

Cùng với đó là sự sẵn sàng của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và hệ thống công đoàn khi cho phép người nước ngoài gia nhập vào hoạt động công đoàn và làm rõ kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới về vấn đề này, nhất là các quốc gia có sự tương đồng về chính trị, văn hóa, xã hội với Việt Nam; tiếp tục giải trình, tiếp thu, làm rõ các nội dung liên quan đến ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức về chính sách này, nhất là của Chính phủ, Bộ Công an và Bộ Ngoại giao.

Về vấn đề quản lý, sử dụng tài chính công đoàn (Điều 29 và Điều 30), bà Nguyễn Thúy Anh cho biết, về việc duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2% (điểm b khoản 1 Điều 29), hiện có 2 ý kiến khác nhau. Ủy ban Xã hội ủng hộ ý kiến thứ nhất: Nhất trí việc duy trì nguồn thu kinh phí công đoàn 2%, tuy nhiên, đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ.

Trong tương lai, “kinh phí công đoàn” có thể còn được phân bổ cho tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp, do vậy, cần có thông tin về tình hình thu, chi, sử dụng 2% kinh phí công đoàn để Quốc hội có đầy đủ cơ sở xem xét, quyết định. Đồng thời, cung cấp thông tin về chậm đóng, trốn đóng và việc không thu được kinh phí công đoàn.