Rà soát, bổ sung quy định, bảo đảm hiệu quả cao nhất khi thực hiện Luật Thủ đô (sửa đổi)

Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội của Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa (đại biểu Quốc hội Đoàn Lạng Sơn) có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới về nội dung này.

- Một trong những vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm, thảo luận tại kỳ họp thứ bảy là quy định về áp dụng Luật Thủ đô. Quan điểm của ông về quy định này ra sao?

- Về áp dụng Luật Thủ đô, dự thảo bổ sung quy định cho phép Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định áp dụng trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực quy định khác với quy định của Luật Thủ đô về cùng một vấn đề.

Tuy nhiên, dự thảo không đưa ra tiêu chí để xác định thế nào là "cần thiết cho việc xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô?” Bên cạnh đó, đề nghị làm rõ tính hợp hiến của việc giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định áp dụng Luật, Nghị quyết của Quốc hội vì việc này không phải là giải thích luật hay giải thích nghị quyết và cũng không có trong Hiến pháp 2013 về thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Dự thảo Luật cũng quy định, văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết các nội dung của Luật Thủ đô, văn bản quy phạm pháp luật được ban hành để thực hiện thẩm quyền được giao trong Luật Thủ đô được ưu tiên áp dụng trong trường hợp có nhiều văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề. Nếu quy định như vậy, trường hợp Luật, Nghị quyết của Quốc hội hoặc Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nội dung khác quy định của văn bản quy định chi tiết Luật Thủ đô, ví dụ như nghị định, thông tư thì vẫn phải áp dụng các nghị định, thông tư này. Do đó, tôi cho rằng cần rà soát lại các quy định này.

- Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) được chỉnh lý theo hướng thiết kế 1 chương riêng về liên kết, phát triển vùng. Theo ông, dự thảo Luật cần quy định như thế nào để thể hiện rõ vai trò của Thủ đô trong liên kết, phát triển vùng?

- Dự thảo Luật giải thích Vùng Thủ đô là khu vực liên kết phát triển kinh tế - xã hội gồm thành phố Hà Nội và một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương lân cận do Chính phủ quyết định. Đồng thời, dự thảo dành Chương V quy định mối quan hệ của Thủ đô Hà Nội trong 4 vùng.

Vùng đồng bằng sông Hồng theo Nghị quyết số 81/2023/QH15 ngày 9-1-2023 của Quốc hội về quy hoạch tổng thể quốc gia gồm Hà Nội và 10 tỉnh, thành phố. Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ theo Quyết định số 198/QĐ-TTg ngày 25-1-2014 của Thủ tướng Chính phủ gồm Hà Nội và 6 tỉnh, thành phố. Vùng động lực phía Bắc theo Nghị quyết số 81/2023/QH15 bao gồm Hà Nội và các địa bàn cấp huyện dọc theo trục quốc lộ 5 và quốc lộ 18 qua 5 tỉnh, thành phố.

Như vậy, mỗi vùng có điều kiện kinh tế - xã hội, thế mạnh cũng như đặc thù khác nhau. Theo đó, nội dung và cơ chế liên kết của Thủ đô trong mỗi vùng cũng phải khác nhau. Tuy nhiên, các quy định của dự thảo lại chưa thể hiện sự khác nhau này. Vì vậy, tôi cho rằng cần đánh giá kỹ hơn, từ đó bổ sung quy định cụ thể hơn nhằm quy định cơ chế và nội dung phù hợp, hiệu quả nhất để thúc đẩy liên kết của Hà Nội trong các vùng. Bên cạnh đó, cần bổ sung cụm từ "liên kết, phát triển vùng" vào phạm vi điều chỉnh và quy định luôn danh sách các tỉnh thuộc Vùng Thủ đô trong dự thảo Luật.

- Thử nghiệm có kiểm soát là mô hình mới được quy định trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), cần những quy định gì để kiểm soát tốt cơ chế quan trọng này, thưa ông?

- Tôi đánh giá cao quy định tại dự thảo Luật về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox). Đây là quy định đầu tiên ở cấp độ luật điều chỉnh vấn đề hết sức quan trọng này, phúc đáp yêu cầu phát triển khoa học công nghệ.

Theo dự thảo Luật, cơ chế thử nghiệm được áp dụng ở tất cả các lĩnh vực với 4 điều kiện. Tôi đề nghị tiếp cận theo hướng thận trọng, bảo đảm kiểm soát tốt. Luật nên giới hạn cụ thể một số lĩnh vực được phép thử nghiệm có kiểm soát. Đồng thời, đề nghị xem xét chưa cho thử nghiệm trong lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến quốc phòng, an ninh quốc gia hay lĩnh vực biến đổi/chỉnh sửa gen người... Trường hợp vẫn cho phép các lĩnh vực này được thử nghiệm thì cần bổ sung quy định lấy ý kiến của bộ quản lý chuyên ngành trước khi cấp phép.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật hiện chủ yếu tập trung quy định đầu vào của cơ chế thử nghiệm mà chưa có quy định về việc đình chỉ, tạm đình chỉ cũng như việc rút khỏi cơ chế thử nghiệm thế nào? Hậu quả pháp lý khi kết thúc cơ chế thử nghiệm ra sao? Vì vậy, cần xem xét bổ sung các nội dung này trong dự thảo Luật.

- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi!