Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý: Khẳng định vị thế hàng hóa Việt Nam
Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý không chỉ giúp bảo đảm nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm mà còn là công cụ hữu hiệu để quảng bá, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm đó.
Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần phải thực hiện để hàng hóa của Việt Nam có vị thế vững chắc tại trị trường trong nước và vươn ra thế giới...
Chưa như kỳ vọng
Thời gian qua, để hỗ trợ doanh nghiệp trong nước có thể đăng ký bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý tại các thị trường xuất khẩu, Việt Nam đã nỗ lực triển khai nhiều hoạt động như: Đàm phán, gia nhập các hiệp định thương mại tự do tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc đăng ký quyền sở hữu công nghiệp ở nước ngoài; xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp phát triển tài sản trí tuệ; thiết lập các kênh tư vấn trong nước nhằm cung cấp cho doanh nghiệp thông tin đầy đủ và hiệu quả...
Đặc biệt, tháng 5-2021, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ NN&PTNT và Bộ Công Thương đã ký “Kế hoạch phối hợp hỗ trợ bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2022-2025” với nhiều hoạt động đa dạng.
Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Lê Huy Anh cho biết, tính đến tháng 2-2024, có 137 chỉ dẫn địa lý được bảo hộ tại Việt Nam, bao gồm 13 chỉ dẫn địa lý của nước ngoài, 124 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Ở chiều ngược lại, Việt Nam có 44 chỉ dẫn địa lý được bảo hộ tại nước ngoài, trong đó có 39 chỉ dẫn địa lý được bảo hộ tại Liên minh châu Âu (EU), 2 tại Nhật Bản, 2 tại Thái Lan và 1 tại Nga.
Cũng theo ông Lê Huy Anh, Việt Nam chưa có nhiều sản phẩm chế biến được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Hiện sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý chủ yếu là hoa, quả (chiếm 35%), thủy sản 14%, dược liệu 10%, sản phẩm từ cây công nghiệp 10%, gạo 9%... Đối với nhãn hiệu công nghiệp và nhãn hiệu tập thể, mặc dù đã có hơn 2.000 văn bằng bảo hộ tại Việt Nam nhưng số lượng đơn nhãn hiệu được nộp tại nước ngoài còn khá khiêm tốn và chủ đơn đa phần là các doanh nghiệp lớn như VinGroup, NutiFood, AceCook…
Đăng ký nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý ra nước ngoài là một việc làm khá phức tạp, tốn kém, mất nhiều thời gian. Đơn cử, sau hơn 3 năm nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản, qua nhiều khâu, nhiều quy trình, vải thiều Lục Ngạn và thanh long Bình Thuận mới được Bộ Nông - Lâm - Ngư nghiệp Nhật Bản chính thức cấp Bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý...
Theo Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nghiên cứu và Tư vấn chuyển giao công nghệ và đầu tư (Concetti) Hàn Trường Minh, các vướng mắc, khó khăn là: Nghiên cứu, đánh giá chi tiết về pháp luật sở hữu trí tuệ, điều kiện bảo hộ tại thị trường mục tiêu chưa đầy đủ; năng lực của chủ thể đăng ký và quản lý chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể tại nước ngoài chưa phù hợp hoặc chưa đáp ứng các yêu cầu theo quy định; hoạt động chứng nhận, kiểm soát chất lượng sản phẩm còn sơ sài, chưa bảo đảm cho các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể được xuất khẩu.
Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp
Xu hướng chung của thị trường hiện nay luôn đòi hỏi các sản phẩm phải có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, nhãn hiệu hàng hóa được bảo hộ. Việc doanh nghiệp chưa chú trọng bảo vệ sở hữu trí tuệ cho sản phẩm tại các thị trường nước ngoài thông qua việc bảo hộ nhãn hiệu và bảo hộ chỉ dẫn địa lý sẽ dẫn đến việc giá và khả năng cạnh tranh của sản phẩm thấp, người tiêu dùng ít biết đến hàng hóa Việt Nam, khó khăn trong việc mở rộng thị trường. Cùng với đó còn là nguy cơ mất thương hiệu, giả mạo, tranh chấp... rất phức tạp.
Sau thành công của vải thiều Lục Ngạn và thanh long Bình Thuận, cơ quan chức năng của Việt Nam đang tiếp tục lựa chọn thêm một số sản phẩm xuất khẩu tiềm năng như: Nhãn lồng Hưng Yên, xoài Đồng Tháp, sữa bò Ba Vì, nước mắm Phú Quốc, tinh dầu tràm Huế, gốm Bình Định… để hỗ trợ đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài.
Về vấn đề này, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Trần Lê Hồng cho biết, hiện nay, Cục đang xây dựng cơ chế tạo thuận lợi cho đăng ký chỉ dẫn thương mại của Việt Nam tại Nhật Bản và Trung Quốc. Cục cũng đang triển khai một số hoạt động song phương với các cơ quan hữu quan, cơ quan sở hữu trí tuệ các nước để xem xét khả năng có thể bảo hộ lẫn nhau giống như Việt Nam bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong khuôn khổ hợp tác với EU. Điều này sẽ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp bởi nếu chúng ta tự đăng ký với từng nước thì rất tốn kém về chi phí, quy trình và thủ tục rất phức tạp.
Cục Sở hữu trí tuệ cũng triển khai một số hoạt động với các địa phương hướng đến nâng cao chất lượng sản phẩm, quy trình canh tác, giúp cho các sản phẩm luôn đáp ứng điều kiện bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài, duy trì và phát huy hiệu quả của chỉ dẫn địa lý.