Luật Công chứng (sửa đổi): Nâng chất lượng đội ngũ công chứng viên
Thực hiện Luật Công chứng năm 2014, hoạt động công chứng ở nước ta có bước phát triển rõ nét; số công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng tăng hơn 2 lần so với trước thời điểm luật có hiệu lực thi hành.
Tuy nhiên, để góp phần bảo đảm an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giảm thiểu số lượng và quy mô tranh chấp phát sinh, Ban soạn thảo Luật Công chứng (sửa đổi) đề xuất những quy định mới nhằm tăng số lượng, đồng thời với nâng cao chất lượng công chứng viên.
Giới hạn 70 tuổi để nâng cao chất lượng
“Không quá 70 tuổi và bảo đảm sức khỏe để hành nghề công chứng” - đây là một trong những điểm mới đáng chú ý của Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi). Đồng thời, nhằm bảo đảm tính ổn định của hoạt động công chứng, dự thảo luật quy định chuyển tiếp đối với công chứng viên trên 70 tuổi đang hành nghề công chứng tại thời điểm luật có hiệu lực thi hành thì được tiếp tục hành nghề trong thời hạn tối đa là hai năm kể từ ngày luật có hiệu lực thi hành. Quy định này được lý giải nhằm tránh tình trạng giảm đột ngột số lượng công chứng viên hành nghề, đồng thời, có thời gian để bổ nhiệm công chứng viên thay thế số lượng công chứng viên trên 70 tuổi thôi hành nghề.
Đáng lưu ý nữa, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân vì có thêm lựa chọn khi có nhu cầu chứng nhận bản dịch, đồng thời, góp phần giảm tải công việc cho các Phòng Tư pháp cấp huyện đang thực hiện nhiệm vụ này, dự thảo luật giao cho công chứng viên thực hiện chứng thực chữ ký người dịch theo quy định của pháp luật về chứng thực.
Dự thảo luật mới nhất cũng sửa đổi quy định thời điểm có hiệu lực của văn bản công chứng (được tính theo thời điểm công chứng viên ký và tổ chức hành nghề công chứng đóng dấu, thay vì tính theo ngày ký và đóng dấu như hiện nay) để bảo đảm chặt chẽ và phù hợp với quy định pháp luật có liên quan; bổ sung quy định về một số hành vi bị nghiêm cấm đối với công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng, cá nhân, tổ chức có liên quan nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên.
Cùng với đó, nội dung về đào tạo nghề công chứng cũng được nghiên cứu để sửa đổi trong dự thảo Luật. Dự thảo đã bỏ quy định về miễn đào tạo nghề công chứng được quy định tại Điều 10 Luật Công chứng hiện hành, thay vào đó, đưa ra quy định về giảm thời gian đào tạo nghề công chứng cho một số chủ thể, với thời gian đào tạo được giảm 1/2 so với thời gian đào tạo bình thường.
Tháo gỡ điểm nghẽn, tăng cường quản lý
Đánh giá những điểm mới trong dự thảo Luật nhằm góp phần phát triển đội ngũ công chứng viên chất lượng cao, Tiến sĩ Lại Thị Bích Ngà, Phó Trưởng khoa Đào tạo Công chứng viên và các chức danh khác (Học viện Tư pháp) cho rằng, việc sửa đổi quy định về đào tạo, bồi dưỡng nghề công chứng là phù hợp.
“Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) không quy định về miễn đào tạo nghề công chứng đã thể hiện việc Ban soạn thảo khi xây dựng nội dung này có tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Luật Công chứng của các nước trong Liên minh công chứng Latinh quốc tế đều ghi nhận về đào tạo nghề công chứng chặt chẽ, với thời gian đào tạo thường là 1-3 năm", Tiến sĩ Lại Thị Bích Ngà cho hay.
Tuy nhiên, vẫn có một số ý kiến khác nhau về độ tuổi hành nghề công chứng. Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đề nghị quy định giới hạn độ tuổi hành nghề của công chứng viên là không quá 65 tuổi. Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị cân nhắc quy định về độ tuổi được thực hiện hoạt động công chứng của công chứng viên vì có thể làm hạn chế quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp. Cũng có ý kiến cho rằng, công chứng viên cao tuổi có nhiều kiến thức và kỹ năng hành nghề công chứng, nếu dự thảo luật giới hạn cứng nhắc độ tuổi hành nghề, sẽ gây lãng phí cho xã hội.
Liên quan đến vấn đề này, Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Lê Xuân Hồng cho rằng, công việc công chứng yêu cầu cao về tính xác thực hợp đồng giao dịch, do đó, đòi hỏi năng lực trí tuệ, trí lực, công chứng viên cần bảo đảm điều kiện về sức khỏe và sự minh mẫn.
Theo số liệu Tổng cục Thống kê, tuổi thọ trung bình người Việt Nam khoảng 73 tuổi. Các phòng công chứng thuộc Nhà nước, các công chứng viên đến 60 hoặc 62 tuổi thì nghỉ hưu. Ở các văn phòng công chứng, công chứng viên hành nghề hiện nay từ 70 tuổi trở lên chiếm tỷ lệ nhỏ, chưa đến 10%. Giới hạn 70 tuổi là thông lệ quốc tế nhiều nước áp dụng. Do đó, quy định giới hạn tuổi công chứng viên ở các văn phòng công chứng xã hội hóa tối đa 70 tuổi cũng là phù hợp.
Cũng theo ông Lê Xuân Hồng, công chứng là dịch vụ công cơ bản, không phải hoạt động kinh doanh bình thường nên dù xã hội hóa nhưng vẫn phải tăng cường quản lý, nâng cao chất lượng công chứng viên. Bộ Tư pháp sẽ tăng cường quản lý hoạt động công chứng trong bối cảnh xã hội hóa với việc đưa ra quy chuẩn kỹ thuật tiêu chuẩn khi phát triển tổ chức hành nghề công chứng, tăng cường tự quản của Hội Công chứng viên, Hiệp hội Công chứng viên.