Thị trường xe máy: Nhiều lối đi mới giữa khó khăn
Bước vào quý II-2024, Việt Nam tiếp tục là thị trường xe máy hàng đầu thế giới, với hơn 2/3 dân số sở hữu xe hai bánh và hơn 90% hộ gia đình có xe tay ga (theo thống kê của Motorcycles Data). Tuy nhiên, tình trạng doanh số bán xe máy tiếp tục suy giảm vì nhiều nguyên nhân, đòi hỏi các nhà sản xuất phải linh hoạt ứng phó.
Thị trường đi lùi
Ngành công nghiệp xe máy Việt Nam đang trải qua giai đoạn khó khăn nhất kể từ năm 2008. Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), gồm Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio và SYM chiếm lĩnh hầu hết thị phần xe máy tại Việt Nam, trong năm 2019 tiêu thụ tới 3,25 triệu xe, thì bước sang năm 2020 chỉ bán ra 2,71 triệu xe. Sau khi lao dốc trong giai đoạn đại dịch Covid-19, đến năm 2023, đà giảm tiêu thụ xe máy của VAMM chậm lại nhưng lượng bán chỉ đạt 2,51 triệu xe, thấp hơn khoảng 16% so với năm trước đó. Đây là lượng bán tương đương với giai đoạn 15 năm trước.
Bức tranh ảm đạm tiếp tục tái diễn giai đoạn đầu năm 2024. Các thành viên VAMM trong quý I-2024 chỉ bán 603.745 xe, giảm 4,88% so với quý trước đó và giảm 11,5% so với quý I-2023. Các phân khúc chính như xe tay ga và xe số đều ghi nhận mức giảm đáng kể, trong đó xe dưới 50cc giảm tới 28,4%. Ngay cả cái tên dẫn đầu thị trường Honda, dù tăng nhẹ về thị phần (hiện là 82,5%), vẫn chứng kiến doanh số tháng 4 (công bố ngày 10-5) sụt giảm 23,1% so với cùng kỳ năm 2023 (đạt 160.009 chiếc). Ở vị trí thứ hai, Yamaha trong những tháng đầu năm cũng ghi nhận doanh số giảm từ 25% đến 30% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo các chuyên gia của VAMM, bên cạnh yếu tố khách quan là thị trường bão hòa, việc người dân thắt chặt chi tiêu cũng là nguyên nhân khiến tiêu thụ xe máy giảm. Ngoài ra, 4 “rào cản” doanh số xe máy truyền thống lúc này, gồm: Ít có thêm mẫu mã mới khiến việc “hút khách”, nhất là giới trẻ, trở nên khó khăn; dịch vụ gọi xe công nghệ ngày càng tiện dụng và rẻ khiến nhu cầu sở hữu phương tiện cá nhân giảm; giá phương tiện “bốn bánh” giảm nhanh với chi phí sở hữu ban đầu thấp; chuyển sang lựa chọn xe điện hai bánh.
Trong nỗ lực khuyến khích tiêu dùng, mỗi nhà sản xuất và các chuỗi đại lý đều đang có những cách tiếp cận riêng, từ giảm giá bán xuống thấp hơn giá đề xuất cho tới tặng quà khách mua. Đơn cử, xe ga Janus hiện có giá bán thực tế tại một số đại lý chỉ từ 23,9 triệu đồng đến 28 triệu đồng tùy phiên bản, thấp hơn nhiều con số niêm yết từ 28,7 triệu đồng đến gần 33 triệu đồng của Yamaha. Cả Janus và FreeGo lúc này đều được Yamaha tặng kèm điện thoại Galaxy A14 (kéo dài tới hết tháng 6-2024). Trong khi đó, Honda Việt Nam và Piaggio Việt Nam đang thúc đẩy phân khúc xe phân khối lớn để tăng đầu ra.
Với hai nhà sản xuất này, xuất khẩu xe nguyên chiếc và phụ tùng cũng là lối đi được ưu tiên. Số liệu ngày 10-5 của Honda Việt Nam cho thấy, có 37.483 xe xuất khẩu từ các nhà máy của hãng tại Việt Nam trong tháng 4, tăng 46% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng 3-2024, xuất khẩu xe máy Honda chạm đỉnh 57.692 chiếc, tăng 172% so với tháng 3-2023 (21.199 xe).
“Làn sóng" xe điện hai bánh
Trái ngược với bức tranh ảm đạm của xe máy truyền thống, xe điện hai bánh tiếp tục có những bước tiến nhờ chiến lược giảm phát thải của Chính phủ và những đặc điểm kỹ thuật hợp thị hiếu. Theo Motorcycles Data, VinFast và Yadea là hai thương hiệu hàng đầu về xe máy điện tại Việt Nam lúc này. Trong đó, doanh số xe điện hai bánh năm 2023 của hãng xe Việt Nam chiếm khoảng 3% tổng doanh số thị trường và bước sang quý I-2024 đã bàn giao 6.632 xe máy điện. Xe điện hai bánh hút khách chủ yếu nhờ mẫu mã đa dạng và trẻ trung, phong phú tiện ích hiện đại, pin được cải thiện cho phép sạc nhanh hơn và di chuyển xa hơn…
Điểm quan trọng nữa là trong khi nhóm xe máy truyền thống dung tích dưới 50cc có rất ít lựa chọn, chủng loại xe điện cùng tầm giá lại vô cùng phong phú. Hầu hết xe điện nhóm này (công suất dưới 2kW) chưa yêu cầu người điều khiển phải có bằng lái, do đó càng được ưa chuộng trong giới trẻ, nhất là học sinh.
Tiềm năng phân khúc xe xanh cũng thu hút các nhà sản xuất xe máy truyền thống. Yamaha đã bán ra xe máy điện đầu tay tại Việt Nam mang tên Neo’s được gần 2 năm, trong khi Honda và Piaggio tiếp tục các nỗ lực nhằm đưa sản phẩm hoàn thiện tới tay người tiêu dùng. Khảo sát từ công ty truyền thông Vero ghi nhận, tỉ lệ tìm kiếm trực tuyến về xe máy điện tiếp tục tăng nhanh hằng năm, cho thấy tiềm năng của loại phương tiện di chuyển thân thiện môi trường này.
Mặc dù thị trường xe hai bánh tại Việt Nam đang trong giai đoạn khó khăn, nhưng nhiều tiềm năng phát triển, ước tính đạt giá trị 5,93 tỷ USD trong năm 2024 (theo hãng nghiên cứu Statista). Tuy nhiên, với tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế và mong muốn giảm phát thải đô thị, xu hướng tiêu dùng được dự báo thay đổi đáng kể và nhanh chóng, đồng nghĩa hiệu quả kinh doanh tới đây sẽ phụ thuộc vào cách các doanh nghiệp thích ứng trước những trào lưu mới.