Vì sao khách chưa quay trở lại bến xe?

Theo đại diện các bến xe, lượng hành khách vào bến đang giảm mạnh, cùng với đó là hàng loạt đơn vị vận tải tuyến cố định thông báo cắt lốt, ngừng hoạt động. Điều này đã và đang gây ra rất nhiều hệ lụy.

Lượng xe và khách vào bến giảm mạnh

Theo Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội, mạng lưới vận tải hành khách tuyến cố định liên tỉnh đường bộ kết nối từ Hà Nội đi 41 tỉnh với 897 tuyến vận tải, 502 đơn vị vận tải, 3.303 phương tiện, 3.556 chuyến/ngày. Trong đó, có 52 đơn vị vận tải thuộc Hà Nội với 730 xe từ 6 bến xe: Giáp Bát, Gia Lâm, Mỹ Đình, Yên Nghĩa, Sơn Tây và Nước Ngầm.

Những năm qua, hạ tầng các bến xe khách ngày càng được cải thiện. Các doanh nghiệp vận tải cũng có nhiều đổi mới trong cách phục vụ hành khách. Bên cạnh việc ứng dụng đặt vé online, xây dựng phòng chờ tiện nghi, hiện đại, các đơn vị còn đưa xe trung chuyển vào hoạt động, đưa đón hành khách đến bến và về nhà… tạo nhiều thuận lợi cho người dân.

Song, thực tế, so với trước khi xảy ra dịch Covid-19, lượng hành khách vào bến đang giảm mạnh. Cùng với đó là hàng loạt đơn vị vận tải tuyến cố định thông báo cắt lốt, ngừng hoạt động.

Ông Trần Hoàng, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Bến xe Hà Nội cho biết, năm 2023, tình hình hoạt động vận tải tại các bến xe trên cả nước nói chung và các bến xe của công ty nói riêng (Giáp Bát, Mỹ Đình, Gia Lâm) giảm 300.000 lượt/3 bến, chiếm 28%. Trong đó, Bến xe Mỹ Đình giảm trên 30%; Bến xe Giáp Bát giảm 25%, còn Bến xe Gia Lâm giảm gần 50%.

Về hành khách, mức độ ảnh hưởng trầm trọng hơn, số lượng giảm trên toàn công ty là 52%. Trong đó, riêng Bến xe Gia Lâm giảm gần 70%. Cùng với đó là các vấn đề sụt giảm về doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp.

Còn theo ông Nguyễn Văn Lập, Giám đốc Bến xe Nước Ngầm, trước dịch Covid-19, ngày thường bến xe đón khoảng 600-700 lượt xe, riêng dịp lễ, tết là trên 900 lượt, nhưng nay chỉ còn 250-300 lượt xe/ngày. Riêng tháng 3, 4 này là trên 400 lượt xe/ngày, tỷ lệ giảm gần 50%.

Đề cập tới nguyên nhân lượng khách vào các bến xe giảm mạnh, nhiều ý kiến cho rằng, lý do cơ bản nhất vẫn là do xe hợp đồng trá hình hoạt động như xe khách tuyến cố định đón khách ngay tận cửa nhà. Loại hình này tiện cho người dân nhưng lại gây quá tải hạ tầng giao thông và cạnh tranh không lành mạnh. Không ít doanh nghiệp do không cạnh tranh được cũng đã phải bỏ bến ra ngoài hoạt động như xe “dù”. Vấn nạn đã tồn tại dai dẳng nhiều năm nhưng chưa có giải pháp hữu hiệu.

Ông Đoàn Ngọc Hùng (Trưởng phòng Quản lý vận tải, Công ty TNHH Văn Minh) cho biết, thực trạng hiện nay, xe 16 chỗ hoán cải thành xe limousine hoạt động trá hình tuyến cố định có số lượng lớn hơn rất nhiều so với xe tuyến cố định, tuy nhiên, quy định quản lý lại lỏng lẻo.

"Xe tuyến cố định phải có giấy phép kinh doanh vận tải, phải thành lập bộ phận an toàn, phải có luồng tuyến rõ ràng, nộp ngân sách cho nhà nước với nhiều loại thuế. Trong khi đó, xe hợp đồng trá hình lại không nộp thuế, dừng bắt khách tùy tiện, không mất chi phí hai đầu bến, nhiều xe không chấp hành các điều kiện bảo đảm an toàn giao thông", ông Hùng nói.

Làm gì để hành khách quay lại bến?

Trả lời câu hỏi này, ông Đỗ Văn Bằng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, cho rằng, cần có nhiều giải pháp mạnh mẽ hơn nữa. Trong đó, cơ quan quản lý cũng cần chia sẻ gánh nặng với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải, doanh nghiệp kinh doanh quản lý bến xe. Hiện nay, hành khách đã thay đổi hành vi trong việc tìm kiếm phương tiện vận tải, chủ yếu thông qua internet. Các doanh nghiệp vận tải, bến xe cũng cần nắm bắt và đáp ứng được nhu cầu này của hành khách.

Một số ý kiến khác nhấn mạnh, điều quan trọng nhất hiện nay là công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra xử nghiêm xe hợp đồng vi phạm với những vấn đề như dừng, đón trả khách, bán vé, gom khách...

Ông Trần Hoàng, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Bến xe Hà Nội cho rằng, dịch vụ của xe khách liên tỉnh không chỉ nằm ở bến xe, đơn vị vận tải mà là ở một chuỗi những dịch vụ đưa hành khách từ nhà ở địa phương này đến một điểm khác ở địa phương khác. Họ từ nhà đến bến xe bằng cách nào, vào bến được đón tiếp ra sao, lên xe được phục vụ như nào?

Phía đơn vị vận tải cũng cần nâng cao chất lượng dịch vụ, đổi mới phương tiện, triển khai các phương thức tiếp cận hành khách một cách thuận lợi nhất như ứng dụng dịch vụ đặt vé online. Bên cạnh đó, dịch vụ trung chuyển tại các đầu bến cũng phải bảo đảm để hành khách di chuyển thuận lợi, an toàn.

"Cần sự vào cuộc đồng bộ, nâng chất lượng từ bến xe, đơn vị vận tải, các loại hình trung chuyển xe ôm, xe taxi… Nếu làm được điều này, tôi tin rằng, việc kéo hành khách trở lại bến xe hoàn toàn khả thi. Việc các nhà xe có chất lượng dịch vụ tốt như: Futa Hà Sơn, Vân Anh đang hoạt động tại bến với lượng hành khách ổn định, ngày càng cao là minh chứng cho điều đó", ông Trần Hoàng nói.

Trưởng phòng Quản lý vận tải (Sở GTVT Hà Nội) Nguyễn Tuyển, nhấn mạnh: “Để thu hút người dân, các doanh nghiệp vận tải liên tỉnh tuyến cố định cần có những chính sách nâng cao dịch vụ, cho hành khách thấy được sự tiện lợi. Các đơn vị tuyến cố định, bến xe cũng cần tăng cường quảng bá, ứng dụng công nghệ. Chúng tôi cũng đang nghiên cứu app cho xe trung chuyển hành khách đến các bến xe để thời gian tới có thể thực hiện công tác quản lý, tăng cường hiệu quả hơn, người dân cũng sẽ thuận lợi hơn".