Tên gọi đơn vị hành chính mới: Xem xét hài hòa giữa các yếu tố
Hiện nhiều địa phương trong cả nước đang tập trung triển khai các bước trong lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Một trong những vấn đề được dư luận quan tâm là việc đặt tên đơn vị hành chính mới. Bên cạnh một số nơi diễn ra suôn sẻ việc đặt tên mới thì có một số nơi chưa thống nhất được tên gọi.
Cân nhắc nhiều yếu tố
Giai đoạn 2023-2025, cả nước có 50 đơn vị hành chính cấp huyện thực hiện sắp xếp lại, dự kiến sau sắp xếp giảm 14 đơn vị; có 1.243 đơn vị hành chính cấp xã thực hiện sắp xếp lại, dự kiến sau sắp xếp giảm 619 đơn vị.
Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 (ngày 12-7-2023) về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030 quy định, việc đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp thực hiện theo quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính; bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương và tôn trọng ý kiến của đa số cử tri. Trường hợp nhập các đơn vị hành chính cùng cấp thì khuyến khích việc sử dụng một trong các tên gọi đã có của các đơn vị hành chính trước khi nhập để đặt tên cho đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp.
Tuy nhiên, thực tế tại một số địa phương, việc chọn tên cho đơn vị hành chính mới đang còn nhiều ý kiến trái chiều.
Điển hình như việc dự định sau khi sáp nhập sẽ ghép tên xã Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) thành xã Đôi Hậu đang gây nhiều tranh cãi. Hay việc sáp nhập xã Đào Thịnh và xã Việt Thành (huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái) thành xã Thành Thịnh cũng đang khiến một số người dân bất bình.
Sự không hài lòng về tên gọi mới của nhân dân do nhiều nguyên nhân, như: Người dân nơi nào cũng muốn giữ nguyên tên gọi đã thân thuộc với mình; do muốn giữ gìn tên gọi gắn với truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời; lo ngại việc đặt tên mới sẽ phát sinh ra nhiều vướng mắc khi phải đổi giấy tờ. Bên cạnh đó, có người dân cho biết khá bất ngờ trước tên mới của xã.
Triển khai thận trọng, bài bản
Đến thời điểm này, toàn bộ 20 đơn vị của Hà Nội gồm các quận, huyện, thị xã: Ba Đình, Cầu Giấy, Đống Đa, Hà Đông, Hai Bà Trưng, Long Biên, Thanh Xuân, Ba Vì, Chương Mỹ, Gia Lâm, Mê Linh, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Thạch Thất, Ứng Hòa, Phúc Thọ, Thanh Oai, Thường Tín, Quốc Oai, Sơn Tây đã hoàn thành việc lấy ý kiến đối với việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.
Thông tin từ Sở Nội vụ Hà Nội cho biết, các đơn vị đã hoàn tất việc lấy ý kiến cử tri. Kết quả cho thấy, cử tri đồng thuận cao cả về chủ trương sắp xếp và tên gọi đơn vị hành chính mới. Trong đó, nhiều đơn vị đạt tỷ lệ đồng thuận cao.
Điển hình như tại quận Đống Đa - quận thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính của 10 phường, đã có 80.391/80.395 cử tri tham gia bỏ phiếu, đạt tỷ lệ 99,99% trên tổng số cử tri trên địa bàn 10 phường thuộc diện phải sắp xếp lấy ý kiến cử tri. Kết quả, tỷ lệ cử tri đồng ý việc sắp xếp đơn vị hành chính đạt từ 99% trở lên; tỷ lệ cử tri đồng ý về tên gọi đơn vị hành chính mới đạt từ 99,06% trở lên. Riêng phường Khương Thượng đạt tỷ lệ 100% ở cả hai nội dung lấy ý kiến.
Đáng chú ý, có 2 đơn vị hành chính mới có tên ghép từ các phường cũ đã được người dân đồng tình. Đó là sáp nhập toàn bộ phường Quốc Tử Giám và phường Văn Miếu thành phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Lý do là cả 2 phường đều có yếu tố đặc thù là phường trọng điểm về quốc phòng, an ninh. Trên địa bàn phường cùng có cụm di tích quốc gia đặc biệt là khu Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Hay việc điều chỉnh một phần phường Trung Tự vào phường Phương Liên, tên mới là phường Phương Liên - Trung Tự. Lý do là Phương Liên có di tích lịch sử đền Kim Liên, còn Trung Tự vốn là làng cổ hình thành từ làng Trung Tự và một phần đất của làng Khương Thượng cổ...
Tại quận Ba Đình, qua lấy ý kiến cử tri về “Sáp nhập phường Nguyễn Trung Trực và Trúc Bạch” và “Tên đơn vị hành chính mới sau sắp xếp là phường Trúc Bạch”, có 100% cử tri thuộc diện lấy ý kiến tham gia bỏ phiếu. Tại phường Trúc Bạch, có 99,92% cử tri đồng ý với chủ trương sáp nhập, 100% đồng ý với tên gọi phường mới; tại phường Nguyễn Trung Trực, có 98,13% cử tri đồng ý với chủ trương sáp nhập, 97,56% đồng ý với tên gọi phường mới.
Tại nhiều đơn vị khác thuộc quận: Hai Bà Trưng, Hà Đông, huyện Gia Lâm, thị xã Sơn Tây... cũng có tỷ lệ người dân đồng thuận cao về tên gọi đơn vị hành chính mới.
Có thể thấy, đây là thành quả của việc thận trọng, bài bản trong từng bước triển khai của thành phố Hà Nội. Trước đó, tại hội nghị giao ban trực tuyến Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND thành phố Hà Nội với lãnh đạo quận, huyện, thị xã quý I-2024 (diễn ra sáng 26-3-2024), Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Trần Đình Cảnh đã lưu ý, Ban Thường vụ các quận, huyện, thị ủy lãnh đạo UBND các quận, huyện, thị xã quan tâm 2 vấn đề: Tên gọi của đơn vị hành chính mới và việc sắp xếp các cán bộ, công chức.
Theo đồng chí Trần Đình Cảnh, tên gọi là vấn đề được dư luận nhân dân đặc biệt quan tâm, vì thế trong quá trình tổ chức thực hiện, các đơn vị xem xét kỹ lưỡng các yếu tố về truyền thống, văn hóa, phong tục tập quán của địa phương. Trong đó, ưu tiên sử dụng tên gọi đã có của các đơn vị hành chính trước khi sắp xếp hoặc tên gọi được sử dụng trong quá trình hình thành và phát triển của đơn vị mình; đồng thời có phương án, cách làm phù hợp với thực tiễn tại cơ sở nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất.
Quán triệt tinh thần đó, để tạo đồng thuận, trong quá trình triển khai, các quận, huyện, thị xã thường xuyên tuyên truyền về chủ trương, mục đích, phương án, lý do vì sao sáp nhập, lý do đặt tên phường mới qua nhiều kênh (loa truyền thanh, hội họp, các cổng điện tử, trang thông tin điện tử... ) để người dân hiểu rõ.
Trưởng phòng Nội vụ quận Ba Đình Nguyễn Mạnh Cường cho biết: “Ban đầu, một số cán bộ cơ sở cũng tâm tư về việc đặt tên phường mới là Trúc Bạch. Tuy nhiên, sau khi được tuyên truyền rõ việc chọn tên được dựa trên yếu tố lịch sử, địa danh Trúc Bạch có từ thế kỷ 19, còn địa danh Nguyễn Trung Trực vào những năm 1978, 1979 mới xuất hiện; còn nếu ghép hai tên Trúc Bạch và Nguyễn Trung Trực cũng không phù hợp..., thì họ rất ủng hộ”.
Hay tại huyện Thạch Thất, đã có những người dân muốn giữ tên Chàng Sơn thay vì Thạch Xá khi sáp nhập với xã Thạch Xá. Tuy nhiên, lý do chọn tên Thạch Xá được chính quyền xã phân tích là do dựa vào dư địa chí. Chàng Sơn vốn là một thôn làm nghề mộc thuộc xã Thạch Xá, và việc sau sáp nhập tên gọi là Thạch Xá thì tên làng nghề vẫn được giữ nên vẫn gắn bó thân thuộc với người dân.
Ở góc độ người dân, bà Nguyễn Thu Hiền (phường Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng) cho biết: “Lúc đầu tôi nghĩ phường Quỳnh Lôi có từ lâu, nay không còn tên gọi này nữa cũng hơi tiếc, song sau khi được phân tích về tên gọi của Bạch Mai với những ưu điểm cũng gắn với yếu tố cổ xưa, làng Bạch Mai xưa rất rộng, cùng tên với Bệnh viện Bạch Mai..., nên tôi thấy cũng hợp lý và đồng ý tên gọi mới là phường Bạch Mai”.
Về cơ bản có thể thấy, việc đặt tên đơn vị hành chính mới của Hà Nội đã đáp ứng theo đúng quy định, đặc biệt là hài hòa được các yếu tố lịch sử, truyền thống và đồng thuận cao trong nhân dân.