Nhiều dấu hiệu leo thang căng thẳng trong thương mại giữa Trung Quốc - EU

Đây được cho là một nỗ lực của EU nhằm bảo vệ một số ngành công nghiệp của mình trong cuộc cạnh tranh với các sản phẩm giá rẻ đến từ Trung Quốc.

Động thái của EU đã vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ Bắc Kinh. Trung Quốc cho rằng, những cuộc điều tra đang làm suy yếu niềm tin của các công ty nước này trong việc đầu tư và kinh doanh ở châu Âu, ảnh hưởng đến các nỗ lực toàn cầu nhằm phát triển công nghiệp xanh và chống biến đổi khí hậu.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nhấn mạnh: “Trung Quốc vô cùng quan ngại về các biện pháp phân biệt đối xử mà EU áp dụng đối với các doanh nghiệp và thậm chí cả ngành công nghiệp Trung Quốc”. Đồng thời, bà Mao Ninh cho rằng, EU nên tuân thủ các quy tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các nguyên tắc thị trường.

Từng dẫn đầu về công nghệ sản xuất năng lượng tái tạo, nhưng châu Âu dần chứng kiến sự thụt lùi trước sự nở rộ của các sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc từ năm 2018. Theo con số thống kê, Trung Quốc đã vượt qua EU vào năm 2020 để trở thành nhà sản xuất, lắp đặt năng lượng gió lớn nhất. Hiện nay, tua bin do Trung Quốc sản xuất, lắp đặt chiếm hơn một nửa số tua bin gió đang hoạt động trên thế giới.

Tại châu Âu, trong khi các công ty nội địa như Siemens Energy hay Vestas vẫn cung cấp phần lớn tua bin cho các trang trại gió ở châu Âu, song họ đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm của Trung Quốc trong cuộc đua phát triển tua bin hiệu quả và tiết kiệm toàn cầu. Nhiều tập đoàn lớn trong ngành năng lượng gió của EU báo cáo đã bị thiệt hại hàng tỷ USD buộc họ phải cắt giảm chi phí mạnh mẽ. Còn đối với sản phẩm tấm pin mặt trời, các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm hơn 90% thị trường EU.

Đứng trước nguy cơ vị thế trên thị trường bị đe dọa, EU đã mở cuộc điều tra xem xét liệu các khoản trợ cấp của Trung Quốc có mang lại lợi thế không công bằng cho các công ty tua bin gió trong cuộc cạnh tranh giành các dự án tại 5 quốc gia thành viên: Tây Ban Nha, Hy Lạp, Pháp, Romania và Bulgaria hay không. Phó Chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu (EC) Margrethe Vestager cho biết, hoạt động vận hành tua bin gió của Trung Quốc tại 5 quốc gia nói trên sẽ bị giám sát chặt chẽ. Bà Margrethe Vestager cũng kêu gọi EU tận dụng tối đa các công cụ thương mại mà mình có để bảo vệ lợi ích công nghiệp trước khi quá muộn.

Tuần trước, EU cũng công bố điều tra hai nhà sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc đang đấu thầu tại dự án của một công viên năng lượng mặt trời công suất 455MW ở Romania. Bà Margrethe Vestager dự kiến sẽ đưa ra ý tưởng sử dụng rộng rãi hơn bộ đánh giá độ tin cậy, bao gồm những tiêu chí dự kiến liên quan tới an ninh mạng, bảo mật dữ liệu, quyền lao động và "dấu chân sinh thái" để đánh giá trong quá trình điều tra. Hiện nay, chưa đến 3% số tấm pin mặt trời lắp đặt ở EU được sản xuất tại châu Âu. Bà Margrethe Vestager cũng lưu ý rằng, Trung Quốc đang triển khai chiến lược tương tự trên các lĩnh vực công nghệ sạch khác, bao gồm cả xuất khẩu công suất vượt mức sang phần còn lại của thế giới với giá thấp.

Những năm gần đây, EU và Trung Quốc là đối tác trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, nhưng trên thực tế thương mại song phương lại tiềm ẩn những cơn sóng ngầm. Theo quan điểm của EU, Trung Quốc đã giải quyết những khó khăn kinh tế trong nước bằng cách thúc đẩy sản xuất. Điều này đã tạo ra tình trạng dư thừa năng lực sản xuất, khiến hàng hóa giá rẻ tràn ngập thị trường. Nhiều doanh nghiệp EU cảnh báo, nếu các nhà lãnh đạo khối này không có hành động ngay lập tức, chẳng hạn như áp thuế đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc, một nửa công suất của ngành công nghiệp tái tạo EU có thể đóng cửa trong thời gian tới, thách thức các mục tiêu của EU về chuyển đổi năng lượng và tự chủ công nghiệp.

Ông Jens Eskelund - Chủ tịch Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc nhận định, căng thẳng thương mại giữa hai bên có thể sẽ leo thang do khả năng sản xuất với chi phí rẻ trong các ngành công nghiệp chiến lược của Trung Quốc ngày càng tăng. Cuộc điều tra của EU cũng có thể kích hoạt những phản ứng đáp trả của Trung Quốc khiến căng thẳng thương mại song phương đứng trước những nguy cơ khó lường.