Nhiều chính sách mới liên quan đến đời sống dân sinh sẽ có hiệu lực từ tháng 1-2023

Được đăng ký BHXH tự nguyện, mua thẻ BHYT online

Đây là những nội dung nổi bật được nêu tại Quyết định 3510/QĐ-BHXH và Quyết định 3511/QĐ-BHXH ngày 21-11-2022 của BHXH Việt Nam, có hiệu lực kể từ ngày 1-1-2023.

Theo Quyết định 3510/QĐ-BHXH, người dân chỉ tham gia BHYT thì có thể thực hiện thủ tục đăng ký trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Nhờ đó, người dân có thể tự đăng ký tham gia và đóng tiền BHYT tại nhà mà không cần đến trực tiếp cơ quan BHXH. Tuy nhiên, việc dịch vụ đăng ký BHYT online chỉ áp dụng đối với các nhóm đối tượng sau:

- Người tham gia BHYT được ngân sách nhà nước hỗ trợ mức đóng:

+ Hộ cận nghèo.

+ Hộ nghèo đa chiều.

+ Hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình.

- Người tham gia BHYT hộ gia đình.

Trong khi đó, Quyết định 3511/QĐ-BHXH cũng cho phép người dân đăng ký tham gia BHXH tự nguyện ngay trên Cổng dịch vụ công quốc gia mà không cần đến trực tiếp cơ quan BHXH. Người tham gia BHYT tự nguyện trên Cổng dịch vụ công quốc gia chỉ việc ở nhà thao tác và nộp tiền online, sổ BHXH sẽ được gửi trực tiếp về nhà thông qua hình thức mà người đó đã đăng ký.

Việc bổ sung dịch vụ đăng ký online không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục mà giúp người dân tiết kiệm thời gian, công sức đi lại khi có nhu cầu tham gia BHYT, BHXH tự nguyện.  

Tăng độ tuổi nghỉ hưu của người lao động

Theo đúng lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu được ghi nhận tại Điều 169 Bộ luật Lao động năm 2019, tuổi nghỉ hưu năm 2023 của người lao động sẽ tiếp tục tăng so với năm 2022. Cụ thể, tuổi nghỉ hưu năm 2023 của người lao động làm việc trong điều kiện bình thường được thực hiện như sau:

- Lao động nam: Từ đủ 60 tuổi 9 tháng (tăng 3 tháng so với năm 2022).

- Lao động nữ: Từ đủ 56 tuổi (tăng 4 tháng so với năm 2022).

Ngoài ra, nếu có yếu tố suy giảm khả năng lao động hoặc có đủ 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm…, người lao động có thể được nghỉ hưu sớm hơn so với độ tuổi nói trên từ 5 đến 10 năm.

Tăng phụ cấp ưu đãi nghề cho cán bộ y tế

Đây là một trong những chính sách tiền lương đáng chú ý được nêu tại Nghị quyết 69 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023. Tại Nghị quyết này, Quốc hội đã đồng ý thực hiện điều chỉnh tăng phụ cấp ưu đãi nghề cho cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở từ ngày 1-1-2023.

Việc tăng phụ cấp ưu đãi nghề sẽ được thực hiện dựa trên Kết luận số 25-KL/TƯ ngày 30-12-2021 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có Nghị định mới được ban hành để thay thế/sửa đổi, bổ sung Nghị định 56/2011/NĐ-CP về phụ cấp ưu đãi nghề cho người làm trong ngành y tế. Cho đến thời điểm hiện tại, Bộ Y tế mới đang đề xuất:

- Tăng mức phụ cấp từ 40% lên 100% cho viên chức trực tiếp, thường xuyên làm chuyên môn y tế dự phòng.

- Viên chức làm việc ở trạm y tế xã, phòng khám đa khoa khu vực, nhà hộ sinh… sẽ được bổ sung mức hưởng phụ cấp ưu đãi nghề là 100%.  

Chính thức bỏ sổ hộ khẩu giấy

Theo quy định tại khoản 3 Điều 38 Luật Cư trú năm 2020 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2021), sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp các hộ gia đình được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú cho đến hết ngày 31-12-2022. Điều này đồng nghĩa rằng, từ ngày 1-1-2023, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy sẽ chính thức bị khai tử.

Thay vào đó, cơ quan quản lý cư trú sẽ cập nhật và quản lý thông tin cư trú của công dân trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú. Tuy nhiên, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hiện đang là những giấy tờ quan trọng và cần thiết cho nhiều thủ tục hành chính. Việc bỏ sổ hộ khẩu sẽ khiến cho việc thực hiện các thủ tục hành chính gặp nhiều vướng mắc.

Để giải quyết vấn đề này, mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định 104/2022/NĐ-CP sửa đổi hàng loạt các thủ tục hành chính có liên quan đến việc nộp, xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú. Theo đó, từ ngày 1-1-2023, người dân có thể sử dụng căn cước công dân thay cho sổ hộ khẩu giấy khi thực hiện các thủ tục hành chính như:

- Thủ tục đăng ký hộ tịch, cấp bản sao trích lục hộ tịch.

- Thủ tục đăng ký việc nuôi con nuôi thực tế.

- Thủ tục cấp, cấp lại, đổi thẻ BHYT khi nhờ người thân nhận kết quả hộ.

- Thủ tục vay vốn hỗ trợ việc làm.

- Thủ tục mua điện sinh hoạt…

Đã mua bảo hiểm nhân thọ vẫn có thể từ chối tham gia trong 21 ngày

Năm 2023 cũng đánh dấu thời điểm áp dụng của nhiều luật khác nhau, một trong số đó là Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022. Chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2023, Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 đã điều chỉnh rất nhiều nội dung liên quan đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm của tổ chức, cá nhân để kịp thời điều chỉnh các vấn đề phát sinh trong thực tế.

Cụ thể, luật này đã bổ sung quy định về thời gian cân nhắc tham gia bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe như sau:

Đối với hợp đồng bảo hiểm thời hạn trên 1 năm, bên mua có quyền từ chối tiếp tục tham gia bảo hiểm trong 21 ngày kể từ ngày nhận được hợp đồng bảo hiểm. Trường hợp bên mua bảo hiểm từ chối tiếp tục tham gia thì hợp đồng bảo hiểm sẽ bị hủy bỏ. Lúc này, bên mua sẽ được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng sau khi trừ đi chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

Đồng thời, doanh nghiệp bảo hiểm cũng không phải bồi thường và trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. 

Tăng lãi suất cho vay hỗ trợ nhà ở

Có hiệu lực từ ngày 1-1-2023, Quyết định số 2081/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước đã tăng mức lãi suất áp dụng trong năm 2023 của các ngân hàng thương mại đối với dư nợ của các khoản cho vay hỗ trợ nhà ở.

Mức lãi suất áp dụng cho năm 2023 là 5%, tức đã tăng 0,2% so với mức lãi năm 2022 được ghi nhận tại Quyết định số 1956/QĐ-NHNN năm 2021. Như vậy, sang năm 2023, các đối tượng được hỗ trợ vay vốn để mua, thuê nhà ở sẽ phải “gánh” mức lãi mới cao hơn.

Thuế VAT của nhiều mặt hàng, dịch vụ về mức 10%

Tại Nghị quyết 43/2022/QH15, Quốc hội đã thông qua chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) trong năm 2022, áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất thuế VAT 10%, tức còn 8%.

Tuy nhiên, quy định này cũng loại trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ gồm: Viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Để hướng dẫn thực hiện Nghị quyết trên, Chính phủ đã ban hành Nghị định 15/2022/NĐ-CP, trong đó nêu rõ thời điểm áp dụng chính sách giảm thuế VAT là kể từ ngày 1-2-2022 đến hết ngày 31-12-2022.

Như vậy, sang đến ngày 1-1-2023, các loại hàng hóa, dịch vụ trước đó được giảm thuế VAT sẽ quay trở lại mức thuế cũ là 10%.