Vẫn “đau đầu” tìm giải pháp giảm tình trạng nhận bảo hiểm xã hội một lần

Khi nhận BHXH một lần, đồng nghĩa người lao động rời khỏi hệ thống BHXH, tự tước bỏ quyền được tham gia, thụ hưởng các chế độ, đặc biệt là các chế độ dài hạn, như: Hưu trí, tử tuất, bảo hiểm y tế miễn phí… Nếu người nhận BHXH một lần tuổi còn trẻ, sau đó họ trở lại hệ thống, thì thời gian tham gia trước đó không được cộng dồn, mà phải tính lại từ đầu, khiến số năm đóng BHXH ngắn, tỷ lệ nhận lương hưu thấp.

Dù nhận BHXH một lần chịu thiệt đơn, thiệt kép, nhưng số người hưởng liên tục tăng trong những năm gần đây và chưa có dấu hiệu dừng lại. Trong 11 tháng của năm 2023, ngành BHXH đã giải quyết cho hơn 1 triệu người hưởng chế độ BHXH một lần, trung bình mỗi tháng, có hơn 90.000 người hưởng BHXH một lần, cao hơn so với trung bình những năm trước đó (giai đoạn 2016-2022, cả nước giải quyết cho gần 4,9 triệu người hưởng BHXH một lần, trung bình hơn 800.000 người/năm, gần 70.000 người/tháng).

Nhằm hạn chế tình trạng nhận BHXH một lần, các cơ quan chức năng từ trung ương đến cơ sở đang tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ về tính ưu việt, nhân văn của chính sách, nỗ lực vượt qua khó khăn trước mắt, yên tâm ở lại hệ thống BHXH. Việc hỗ trợ thêm mức đóng cho người dân tham gia BHXH tự nguyện cũng được nhiều địa phương triển khai, góp phần giúp những người tham gia BHXH bắt buộc bị mất việc làm vẫn có cơ hội ở lại hệ thống bằng việc tham gia BHXH tự nguyện với mức đóng chỉ vài trăm nghìn đồng/người/tháng. Việc sửa đổi các quy định của pháp luật về BHXH nhằm tăng sức hấp dẫn của chính sách cũng được các bộ, ngành chức năng nghiên cứu, cho ý kiến góp ý đa chiều, nhưng các quy định về BHXH một lần vẫn chưa có phương án nào tối ưu.

Theo Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, phương án hưởng BHXH một lần cần đáp ứng hai mục tiêu cơ bản, đó là người tham gia BHXH vẫn có quyền được rút BHXH, đồng thời, vẫn có thể “giữ chân” người lao động trong hệ thống BHXH, giúp người dân có lương hưu khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, các cơ quan chức năng khó có thể đưa ra phương án tối ưu. Vì thế, các bên vẫn “đau đầu” tìm giải pháp giảm tình trạng hưởng BHXH một lần và tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các phương án hưởng BHXH một lần tại dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) sao cho khả thi hơn.