Đã đến lúc tính giá điện tiệm cận với nguyên tắc thị trường

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, giá bán điện hiện nay vẫn còn mang màu sắc "bao cấp", bù trì. Lằn ranh về giá điện, việc hỗ trợ giá điện phục vụ các mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội, mục tiêu an sinh nhiều khi còn mờ nhạt, cào bằng. “Các điều kiện đầu vào, vốn liếng, tỉ giá hối đoái, thậm chí giá các năng lượng khác rất là cao nhưng giá điện của chúng ta vẫn giữ giá rất là thấp, tăng hầu như không đáng kể", PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính Nguyễn Tiến Thỏa cũng cho rằng, trong 6 năm, Việt Nam mới có 3 lần điều chỉnh giá điện. Đơn cử như năm ngoái, giá thành tăng 9,27% nhưng chúng ta chỉ điều chỉnh có 3%. Tất cả những điều đó đều gây khó khăn về nhiều mặt. Một là, dòng tiền để tiếp tục đầu tư kinh doanh, chưa nói đến tái sản xuất, gặp khó khăn. Hai là, giá điện thấp thì nhà đầu tư không mặn mà đầu tư xây dựng hệ thống phát, truyền tải. Giá điện thấp, khi đầu vào không thực, thì sản phẩm đầu ra không phản ánh đúng giá trị thị trường.

Đã đến lúc cần sửa Luật Điện lực, trong đó có quy định về giá theo hướng thị trường, chuẩn bị cho vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Đây là cơ sở giúp thúc đẩy các yếu tố thị trường, người tiêu dùng được lựa chọn đơn vị bán điện với giá tốt, dịch vụ tốt nhất.

Nêu quan điểm giá điện cần đặt trong tổng thể mối quan hệ giữa sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt của doanh nghiệp và người dân, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội phân tích, giá điện cần đảm bảo hài hòa hóa lợi ích các bên. “Nguyên tắc giá điện là cần tính đúng, tính đủ, cùng với các chính sách hỗ trợ khác cho các nhóm đối tượng. Do đó, cần phải xác định rõ giá điện thực tế là bao nhiêu, nếu tính thấp sẽ không thu hút đầu tư, gây nên thua lỗ và không hiệu quả. Từ đó xác định cơ chế giá điện đảm bảo tính cạnh tranh, hấp dẫn”, ông Hiếu nói.

Đồng tình, chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn cùng bày tỏ, cần nhìn nhận bài toán tổng thể về giá điện với thị trường điện khi nhiều nhà đầu tư đánh giá thị trường Việt Nam không còn là "cô gái đẹp" và không thực sự hấp dẫn.

Do đó, ông Sơn khuyến nghị cần thay đổi cơ chế chính sách, điều chỉnh luật pháp về thu hút đầu tư, trong đó đưa ra mức giá mua điện phù hợp, đủ hấp dẫn nhà đầu tư, đảm bảo rủi ro thấp, gắn với an ninh năng lượng…