Hà Nội cần phát triển, đi đầu về công nghiệp văn hóa

Chiều 1-8, Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) đã làm việc với lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để làm rõ một số vấn đề liên quan tới chức năng quản lý nhà nước của ngành trong dự án Luật Thủ đô (sửa đổi).

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng, Phó Trưởng ban soạn thảo, Tổ trưởng Tổ biên tập dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) và Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy chủ trì buổi làm việc.

Mở rộng phạm vi áp dụng PPP trong lĩnh vực văn hóa và thể thao

Ông Nguyễn Hồng Tuyến, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp cho biết, tiếp thu ý kiến của nhân dân, các chuyên gia, nhà khoa học, dự thảo Luật Thủ đô mới nhất gồm 6 chương, 59 điều, tăng 2 chương, 32 điều so với Luật Thủ đô năm 2012 hiện hành; trong đó, kế thừa nguyên vẹn 4 điều của Luật Thủ đô năm 2012 (Điều 2, Điều 4, Điều 5 và Điều 6), 23 điều còn lại kế thừa một phần và có sửa đổi, bổ sung.

9 nhóm chính sách trong đề nghị xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) đã được Chính phủ thông qua theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu được quy phạm hóa tại các Chương II, III, IV và V của dự thảo Luật. Trong đó, liên quan đến chức năng quản lý nhà nước của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được quy định tại các Điều 18, 22, 23, 24, 37, 39, 42, 43, 45, 46 của dự thảo Luật Thủ đô. Ngoài ra, trong quá trình xây dựng Luật còn một số nội dung liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ cần được tiếp tục nghiên cứu, trao đổi để thể chế hóa chủ trương tại Nghị quyết số 15-NQ/TƯ.

Cụ thể, về thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao (Điều 18 dự thảo Luật), trong quá trình soạn thảo, các ý kiến đều nhất trí về sự cần thiết có quy định để thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Về quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan và xây dựng đô thị để bảo đảm bảo tồn giá trị văn hóa lịch sử (Điều 22 dự thảo Luật): Dự thảo Luật quy định không gian, kiến trúc, cảnh quan và xây dựng đô thị của Thủ đô phải được quản lý theo đồ án quy hoạch, bảo đảm bảo tồn, tôn tạo, phát huy các hình thái kiến trúc có giá trị văn hóa, lịch sử, tạo lập không gian xanh, không gian ngầm của Thủ đô, không gian cảnh quan khu vực hai bên sông Hồng.

Liên quan đến cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị (Điều 23 dự thảo Luật), dự thảo Luật giao HĐND thành phố quy định về cơ chế khuyến khích, ưu đãi trong cải tạo, trùng tu, bảo tồn các công trình kiến trúc có giá trị văn hóa, lịch sử; hỗ trợ, ưu đãi việc cải tạo, trùng tu, bảo tồn các công trình kiến trúc có giá trị văn hóa, lịch sử (nhà cổ, biệt thự cũ); khuyến khích khai thác các công trình văn hóa, lịch sử trong phát triển kinh tế khu vực đô thị, thử nghiệm có kiểm soát, thúc đẩy thương mại và văn hóa...

Đáng lưu ý, dự thảo Luật giao HĐND thành phố Hà Nội quy định phạm vi hỗ trợ, mức hỗ trợ cao hơn quy định hiện hành của Trung ương theo khả năng cân đối ngân sách của thành phố Hà Nội đối với huấn luyện viên, vận động viên đạt giải thể thao thành tích cao, nghệ nhân, người thực hành di sản văn hóa phi vật thể; việc truyền dạy, thực hành, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể; việc xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội đối với nghệ nhân di sản văn hóa phi vật thể…

Đồng thời, mở rộng phạm vi áp dụng đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) trong lĩnh vực văn hóa và thể thao. Trường hợp chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng chiếm tỷ trọng lớn hơn 50% trong tổng mức đầu tư của dự án và phương án tài chính sơ bộ của dự án PPP không bảo đảm khả năng hoàn vốn, HĐND thành phố được xem xét, quyết định tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia nhưng không lớn hơn 70% tổng mức đầu tư của dự án và giao HĐND thành phố quy định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP trong lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo, thể thao và văn hóa.

Sẽ có 1 điều riêng về phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội

Trong chương trình làm việc, lãnh đạo Cục Nghệ thuật biểu diễn, Cục Di sản văn hóa, Cục Văn hóa cơ sở, Cục Bản quyền tác giả, Vụ gia đình, Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Tổng cục Thể dục Thể thao… đã góp ý xây dựng vào dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) nhiều nội dung thiết thực, sát thực tiễn.

Cơ bản đồng tình với một số nội dung trong dự thảo luật, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy nhấn mạnh, Bộ sẽ tiếp tục đồng hành với Ban soạn thảo để cụ thể hóa được những nội dung chính sách lớn về bảo tồn, phát huy văn hóa Thủ đô.

Về phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội, bà Trịnh Thị Thủy cho biết thêm, đây là xu thế tất yếu. Việc cụ thể hóa phát triển công nghiệp cần chi tiết hơn nữa. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ nghiên cứu đề xuất với Ban soạn thảo có một điều riêng quy định về phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội như quy định phát triển các khu công nghệ cao, với chính sách đặc thù riêng.

Cùng quan điểm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng phân tích, phát triển công nghiệp văn hóa là một nội dung quan trọng, một nhiệm vụ cấp bách trong Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam tầm nhìn 2030 mà Chính phủ đã ban hành ngày 12-11-2021. Nếu triển khai bài bản, ngoài việc thu về những lợi ích kinh tế, các sản phẩm văn hóa còn góp phần khuếch trương, quảng bá văn hóa Hà Nội, thúc đẩy du lịch phát triển.

Liên quan đến vấn đề này, cùng ngày, PGS. TS Phạm Thu Hương, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội mong muốn Luật Thủ đô (sửa đổi) lần này sẽ có những quy định về cơ chế, chính sách mang tính đặc thù, “vượt trước” về văn hóa. Điều này là nhằm để mục tiêu “kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa giữ gìn bản sắc văn hóa với phát triển kinh tế, giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa. Từ đó, giúp Hà Nội phát triển, đi đầu về công nghiệp văn hóa. Trong đó, văn hóa, con người vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng, nguồn lực, động lực để phát triển Thủ đô có thể trở thành hiện thực".

Với tinh thần đó, PGS. TS Phạm Thu Hương đưa ra một số ý kiến đóng góp cho Điều 24 - Bảo vệ, phát triển văn hóa, thể thao của Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Trước hết, về tên của Điều 24, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng nên thay 2 chữ "bảo vệ" bằng "bảo tồn" vì: Bảo vệ là việc giữ gìn một hiện tượng văn hóa/thực hành văn hóa hay giá trị văn hóa nào đó khỏi bị hư hỏng, mai một mà không bao hàm cả việc phát huy giá trị của chúng. Trong khi đó, bảo tồn là việc không chỉ bảo đảm sự tồn tại lâu dài, ổn định của những hiện tượng văn hóa/thực hành văn hóa hay giá trị văn hóa ấy mà còn có cả việc phát huy giá trị của chúng.

Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cũng cho rằng: "Nếu xác định di sản văn hóa đều là đối tượng để tập trung nguồn lực đầu tư như Dự thảo Luật hiện nay thì chỉ với 5.922 di tích, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể đã kiểm kê, sẽ là một con số khổng lồ (cả về nhân lực và tài chính), liệu kinh phí của cả Trung ương và thành phố có thể bảo đảm?".

Với những di sản có giá trị không tiêu biểu thì việc phát huy giá trị sẽ không đem lại hiệu quả. Trong khi đó, các di sản văn hóa có tiềm năng phát triển công nghiệp văn hóa đều là những di sản có giá trị tiêu biểu (di sản văn hóa thế giới, di tích quốc gia đặc biệt, một số di tích quốc gia). Nếu tập trung đầu tư cho những di sản này, đối tượng được đầu tư sẽ thu hẹp hơn nhiều về số lượng. Điều đó giúp Hà Nội đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và thực sự có thể tập trung nguồn lực như dự thảo Luật đề ra. Các giá trị tiêu biểu của những di sản này sẽ là điều kiện, là “nguyên liệu” tốt để phát huy hiệu quả, nhất là phát triển công nghiệp văn hóa.