GS. NSND Trần Bảng – cây đại thụ của nghệ thuật chèo qua đời

Nghệ sĩ Nhân dân Trần Bảng là đạo diễn, soạn giả và nhà nghiên cứu chèo hàng đầu Việt Nam. Ông vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật đợt 2 (2001) và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật đợt 5 (2017).

Giáo sư, Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng sinh năm 1926, tại Cổ Am, Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Ông là con trai nhà văn Trần Tiêu và cháu gọi nhà văn Khái Hưng là bác ruột. Ngay từ nhỏ, ông đã say mê văn chương, kịch nghệ nước ngoài. 20 tuổi, ông đã đọc được sách Hán Nôm, thông thạo nhiều thứ tiếng.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1951, ông tham gia Đoàn Văn công trung ương, cùng tổ kịch với những tên tuổi của văn chương, nghệ thuật Việt Nam như: Thế Lữ, Song Kim, Nguyễn Hoài... Thời gian này, ông bắt đầu đến với nghệ thuật chèo. Năm 1957, ông cùng nhiều nghệ sĩ thành lập Ban nghiên cứu chèo.

Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng đã cùng đồng nghiệp cải biên, xây dựng lại nhiều vở chèo cổ như “Quan âm Thị Kính”, “Xúy Vân” (từ vở “Kim Nham”), “Nàng Thiệt Thê” (từ vở “Chu Mãi Thần”)... Năm 1953, ông phối hợp nghệ sĩ Năm Ngũ, Dịu Hương dựng vở “Chị Trầm” - vở chèo hiện đại đầu tiên của sân khấu chèo cách mạng. Sau thành công của vở diễn, ông tiếp tục viết nhiều kịch bản khác như “Con trâu hai nhà”, “Đường đi đôi ngả”, “Cô gái và anh đô vật”, “Tình rừng”, “Chuyện tình 80 năm”, “Máu chúng ta đã chảy”...

Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng là một trong những nghệ sĩ có công đầu phục dựng lại chèo cổ và phát triển chèo mới. Ông viết kịch bản, đạo diễn, nghiên cứu, phê bình lý luận, giảng dạy…

Ông từng giữ chức Giám đốc Nhà hát Chèo Trung ương (nay là Nhà hát Chèo Việt Nam), Vụ trưởng Vụ Nghệ thuật sân khấu - Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Phó Tổng thư ký Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam khóa 1 (1957). Ông nhận học hàm Giáo sư và danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 1993.

Gia đình ông đều theo đuổi nghệ thuật. Trong đó, vợ ông là Nghệ sĩ ưu tú Trần Thị Xuân, cũng là diễn viên chèo. Hai người con của ông là Nghệ sĩ ưu tú Trần Lực - diễn viên, đạo diễn sân khấu, điện ảnh và họa sĩ, kiến trúc sư Trần Thị Mây.

Nghệ sĩ ưu tú Trần Lực cho biết, Giáo sư, Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng là tấm gương cho các con cháu trong gia đình, họ tộc noi theo. Cả cuộc đời ông dành tâm huyết cho nghệ thuật, đặc biệt là bộ môn chèo.