Nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh có dấu hiệu chững lại

Cụ thể, cải cách danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh. Tiếp đến là thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và triển khai hiệu quả Cổng thông tin "một cửa" quốc gia kết hợp chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp; bảo đảm không làm cản trở hoạt động bình thường của doanh nghiệp. Cuối cùng là, chú trọng các giải pháp nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp.

Về điều kiện kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các bộ, ngành đã rà soát tổng thể; theo đó hầu hết các nghị định sửa đổi về điều kiện kinh doanh đã được ban hành để cắt bỏ, đơn giản hóa khoảng 50% số điều kiện kinh doanh.

Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) cho biết, kết quả rà soát sơ bộ về ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh trong 15 lĩnh vực cho thấy, chất lượng điều kiện kinh doanh trong một số lĩnh vực đã được cải thiện. Từ đó, tạo xu hướng xây dựng pháp luật minh bạch, phù hợp và đáp ứng nhu cầu hoạt động của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh nói chung và cải cách điều kiện kinh doanh nói riêng có dấu hiệu chững lại; nhiều mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chưa đáp ứng yêu cầu như Chính phủ đã chỉ đạo và cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng. Ở một số lĩnh vực, rào cản điều kiện kinh doanh thậm chí còn thắt chặt hơn, bà Thảo nhận định.

Về danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, từ năm 2014, danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện được quy định tại Phụ lục 4 của Luật Đầu tư gồm 267 ngành nghề. Sau đó, danh mục này được sửa đổi còn 243 ngành nghề (năm 2016) và còn 227 ngành, nghề (theo Luật Đầu tư 2020).

Kết quả rà soát sơ bộ cho thấy, số lượng ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tuy giảm về hình thức nhưng nội hàm của ngành nghề mở rộng và bao trùm hơn. Thực tế, số lượng ngành nghề cụ thể có quy định về điều kiện kinh doanh tại pháp luật chuyên ngành lớn hơn nhiều con số 227 ngành nghề theo danh mục của Luật Đầu tư 2020.

Đáng lưu ý, có một số ngành nghề được quy định tại pháp luật chuyên ngành, nhưng không thống nhất với tên quy định tại Luật Đầu tư 2020; một số ngành nghề chưa có cơ sở thuyết phục về sự cần thiết phải quy định là ngành nghề kinh doanh có điều kiện; một số ngành nghề hiện Chính phủ chưa quy định về điều kiện kinh doanh; một số ngành nghề không có trong danh mục nhưng vẫn ban hành điều kiện kinh doanh; một số ngành nghề đã được bãi bỏ khỏi danh mục của Luật Đầu tư 2020 nhưng nghị định quy định về điều kiện kinh doanh vẫn còn hiệu lực thi hành.

Mặt khác, vẫn có sự không nhất quán trong xác định ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Bên cạnh đó, kết quả rà soát điều kiện kinh doanh cũng cho thấy, vẫn còn nhiều điều kiện kinh doanh quy định chung chung, không hợp lý, thiếu rõ ràng, khó xác định. Điều kiện kinh doanh có thể giảm về hình thức, nhưng số lượng điều kiện kinh doanh có thể không giảm bởi được dẫn chiếu bằng nhiều quy định khác nhau.

Bà Nguyễn Thị Diệu Hồng, Trưởng phòng Xây dựng pháp luật (Ban Pháp chế - Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, nhiều điều kiện kinh doanh không cần thiết, không hợp lý, không hiệu quả về quản lý nhà nước đã gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; tăng chi phí, giảm niềm tin của nhà đầu tư, doanh nghiệp; giảm tính hấp dẫn của môi trường kinh doanh… Do vậy, đã tác động trực tiếp tới tăng trưởng của nền kinh tế.

Các chuyên gia đề xuất, kiến nghị đối với các bộ, ngành tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và tiếp tục đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh theo yêu cầu của Chính phủ tại Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2022 và Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2023.

Đại diện một số cơ quan, doanh nghiệp và chuyên gia kỳ vọng, Chính phủ triển khai tốt chương trình cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh; chỉ đạo liên tục, nhất quán việc thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh trong đó có việc sửa đổi các quy định pháp lý về điều kiện kinh doanh. Bên cạnh đó, giải quyết kịp thời, triệt để các bất cập, khó khăn của doanh nghiệp; đồng thời, tăng cường giám sát, đánh giá độc lập về kết quả của sự thay đổi, cải cách.