Lạm phát từ nay đến cuối năm sẽ diễn biến ra sao?

Nhiều yếu tố kiềm chế mức tăng của CPI

Số liệu của Tổng cục thống kê cho thấy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 6 tháng đầu năm 2023 tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2022. Đây là chỉ số CPI tương đối thấp trong điều kiện lạm phát ở nhiều quốc gia trên thế giới vẫn cao và giá cả nhiều mặt hàng như nguyên, nhiên vật liệu đầu vào của nền sản xuất tăng cao. Diễn biến chỉ số CPI so với tháng trước cho thấy xu hướng tăng giá diễn ra tập trung vào các tháng Tết, nhưng sang đến tháng 3-2023, CPI đã quay đầu giảm kéo dài sang hết tháng 4-2023 và đến tháng 5-2023, tháng 6-2023 có xu hướng tăng nhẹ trở lại.

Tại hội thảo Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2023 do Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) phối hợp với Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) tổ chức ngày 4-7, TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính cho biết: Từ đầu năm 2023, chúng tôi đã đưa ra dự báo lạm phát so với cùng kỳ năm trước sẽ đạt đỉnh vào tháng 1-2023 và sau đó giảm dần về mức 3% vào cuối năm, còn lạm phát trung bình cả năm 2023 sẽ xoay quanh mức 3,5%. Sau 6 tháng đầu năm, có thể thấy rằng lạm phát đã đạt đỉnh vào tháng 1-2023, nhưng đồng thời cũng giảm mạnh hơn dự báo. Theo số liệu mới được Tổng cục Thống kê công bố, lạm phát so với cùng kỳ vào tháng 6-2023 đã giảm về mức chỉ còn 2%.

Sự suy giảm mạnh của lạm phát trong 6 tháng đầu năm 2023, theo chuyên gia Nguyễn Đức Độ, xuất phát từ một số nguyên nhân chính. Thứ nhất, tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức thấp với tất cả các cấu thành của tổng cầu đều tăng trưởng chậm (đầu tư, tiêu dùng) hoặc sụt giảm (xuất khẩu). Thứ hai, tăng trưởng cung tiền cũng thấp. Tổng phương tiện thanh toán tính đến ngày 20-6-2023 mới chỉ tăng 2,53% so với cuối năm 2022, thấp hơn cả thời kỳ xảy ra dịch bệnh Covid-19. Nguyên nhân chính khiến cung tiền tăng chậm, một mặt, là do tổng cầu yếu khiến nhu cầu tín dụng thấp, mặt khác, do các ngân hàng thương mại hạn chế cho vay khi lo ngại nợ xấu gia tăng. Những nguyên nhân này khiến số nhân tiền tệ hay tốc độ quay vòng tiền tệ bị suy giảm mạnh. Nguyên nhân thứ ba khiến lạm phát giảm mạnh là do lãi suất thực ở mức quá cao.

Còn chuyên gia Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, có nhiều yếu tố kiềm chế mức tăng của CPI trong 6 tháng đầu năm 2023, như: Giá xăng dầu trong nước giảm mạnh theo mức giảm của giá xăng dầu quốc tế; giá gas trong nước bình quân trong 6 tháng giảm 9,99% theo giá thế giới; việc điều hành chính sách tiền tệ đã linh hoạt và chủ động hơn, lượng cung tiền vào nền kinh tế ở mức vừa phải, tỷ giá cơ bản ổn định…

Dự báo lạm phát năm 2023 khoảng 2,5% - 3,8%

Dự báo về lạm phát cả năm 2023, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cho rằng, các nhân tố ảnh hưởng tới lạm phát của Việt Nam 6 tháng cuối năm gồm cả nhân tố khách quan do tác động từ nền kinh tế thế giới và cả các nhân tố từ nội tại nền kinh tế. Trong đó, tăng lương cơ sở từ 1-7 sẽ gây sức ép tăng cung tiền và tăng áp lực lạm phát trong 6 tháng cuối năm, trong khi đó nhiều chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, từ đó góp phần giảm sức ép tăng giá các hàng hóa trong nền kinh tế…

 Trong 6 tháng cuối năm 2023, nếu giá dầu thô, nguyên vật liệu dao động ở mức như hiện nay, cơ hội chống lạm phát của các quốc gia tốt hơn, kinh tế thế giới phục hồi tốt hơn dự báo từ đầu năm, các gói hỗ trợ hồi phục và tăng trưởng kinh tế phát huy tốt tác dụng, doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt các cơ hội, nắm bắt và thích ứng với các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết và những thay đổi lớn trong nền kinh tế thế giới, tiếp tục đẩy mạnh xuất nhập khẩu, khu vực du lịch, dịch vụ tăng trưởng mạnh mẽ, giải ngân đầu tư công đạt mức cao, tăng trưởng GDP năm 2023 có thể đạt mức 6,7% - 7,3% thì khả năng lạm phát cả năm có thể sẽ ở mức là 3,5% - 3,8%.

Chuyên gia Nguyễn Đức Độ nhìn nhận các yếu tố về cung tiền, lãi suất và tổng cầu không chỉ khiến lạm phát giảm mạnh trong 6 tháng đầu năm 2023, mà còn tiếp tục có tác động kiềm chế tốc độ tăng CPI trong 6 tháng cuối năm.

Bên cạnh đó, các nguy cơ xảy ra các cú sốc về cung như giá dầu, tỷ giá giống năm 2022 cũng không cao, thuận lợi cho việc kiềm chế lạm phát. Về giá dầu, với nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu đang gia tăng (có thể xảy ra vào cuối năm 2023 hoặc đầu năm 2024), giá dầu nhiều khả năng sẽ tiếp tục xu hướng giảm như đã diễn ra trong vòng 1 năm qua, hoặc ít nhất sẽ không tăng mạnh. Tỷ giá USD/VND trong 6 tháng đầu năm 2023 khá ổn định nhờ Việt Nam xuất siêu 12,25 tỷ USD. Với việc đồng USD cũng đang trong xu hướng giảm giá, khả năng tỷ giá USD/VND sẽ được Ngân hàng Nhà nước giữ ổn định trong biên độ +/- 1-2%. Trong vòng 1 năm qua, CPI chỉ tăng trung bình 0,17%/tháng. Với giả định tốc độ này tiếp tục được duy trì trong 6 tháng cuối năm, lạm phát so với cùng kỳ vào tháng 12-2023 được dự báo sẽ ở mức 1,7% và lạm phát trung bình cả năm 2023 sẽ ở mức 2,5%.

“Với bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế hiện nay không mấy khả quan, cùng với sự thận trọng của Ngân hàng Nhà nước trong việc hoạch định chính sách tiền tệ thời gian qua, lạm phát trong năm 2023 nhiều khả năng sẽ tiếp tục giảm, và mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4,5% năm nay chắc chắn sẽ được hoàn thành”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Trong khi đó, đại diện Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) đưa quan điểm, tốc độ tăng CPI 6 tháng đầu năm 2023 cho thấy dư địa kiểm soát lạm phát đang tăng dần là điều kiện thuận lợi để thực hiện linh hoạt việc điều chỉnh giá một số mặt hàng nhà nước quản lý theo lộ trình thị trường sau khi việc thực hiện đã bị trễ trong những năm vừa qua. Tuy nhiên, ảnh hưởng của việc điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý đến CPI năm 2023 còn phụ thuộc vào thời điểm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh giá các mặt hàng của các bộ, ngành. Ngoài ra, việc lạm phát cơ bản đang ở mức cao hơn nhiều so với lạm phát chung cho thấy những rủi ro lạm phát cao có tính dài hạn.

Bộ Tài chính sẽ tiếp tục chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành địa phương triển khai thực hiện quyết liệt các biện pháp về quản lý, điều hành giá theo nguyên tắc thận trọng, linh hoạt.