Ðô thị vệ tinh - động lực mới cho phát triển Thủ đô

Kỳ vọng về phát triển chuỗi đô thị vệ tinh ở Hà Nội

Theo Quyết định 1081/QĐ-TTg ngày 6-7-2011 phê duyệt “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”, thành phố Hà Nội được định hướng trở thành một đô thị xanh, văn hiến, văn minh, hiện đại, có bản sắc trên nền tảng phát triển bền vững, tiêu biểu cho cả nước. Tổ chức không gian đô thị Hà Nội sẽ triển khai theo mô hình chùm đô thị, bao gồm đô thị trung tâm, các đô thị vệ tinh, các thị trấn và vùng nông thôn, được kết nối bằng hệ thống giao thông đường vành đai kết hợp các trục hướng tâm, có mối liên kết với mạng lưới giao thông vùng và quốc gia.

Đô thị trung tâm được phân cách với các đô thị vệ tinh, các thị trấn bằng hành lang xanh. Trong đô thị trung tâm có khu nội đô lịch sử (giới hạn từ phía nam sông Hồng đến đường vành đai 2), khu nội đô mở rộng (giới hạn từ đường vành đai 2 đến sông Nhuệ), khu vực mở rộng phía nam sông Hồng (từ sông Nhuệ đến đường vành đai 4), khu vực mở rộng phía bắc sông Hồng (đến nam sông Cà Lồ). Tại đô thị trung tâm có bố trí trụ sở cơ quan Trung ương, cơ quan đầu não của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể của quốc gia và thành phố, trụ sở các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế; các cơ sở thương mại, giao dịch, dịch vụ tài chính - ngân hàng - bảo hiểm - chứng khoán, các viện nghiên cứu đầu ngành; trụ sở chính của các tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp lớn; các cơ sở đào tạo chất lượng cao với quy mô phù hợp. Đô thị trung tâm được phát triển mở rộng từ khu vực nội đô về phía tây, nam đến đường vành đai 4 và về phía bắc đến khu vực Mê Linh và Đông Anh, phía đông đến Gia Lâm và Long Biên.

Việc hình thành và phát triển nhanh các đô thị vệ tinh (Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên và Sóc Sơn) có chức năng hỗn hợp và đặc thù riêng, hoạt động tương đối độc lập để hỗ trợ và chia sẻ với đô thị trung tâm các chức năng về đào tạo, công nghiệp, dịch vụ, nhà ở.

Cùng với đề án phát triển huyện thành quận của 5 địa phương gồm Gia Lâm, Thanh Trì, Đông Anh, Hoài Đức, Đan Phượng, sự hình thành và phát triển các đô thị vệ tinh ở Hà Nội được kỳ vọng với nhiều mục tiêu như tạo động lực mới cho phát triển kinh tế, giãn dân, liên kết vùng. Bên cạnh đó, còn tạo công cụ quản lý và kiểm soát phát triển hệ thống đô thị trên địa bàn Thủ đô, phát huy tối đa tiềm năng thế mạnh tại mỗi vùng gắn với các quy hoạch ngành, lĩnh vực; tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội khu vực đô thị phù hợp với chương trình phát triển đô thị quốc gia, khả năng huy động nguồn lực thực tế tại địa phương cho từng giai đoạn 5 năm.

Đặc biệt, sự phát triển chuỗi đô thị vệ tinh (với tổng diện tích đất đai gần bằng với diện tích của đô thị trung tâm) trên địa bàn Thủ đô sẽ tạo nền tảng để giãn 1,4 triệu dân (chiếm 15% dân số Thủ đô vào năm 2030) và có thêm 25.000ha đất phục vụ di dời các cơ sở công nghiệp, trường đại học trong nội đô, tạo thuận lợi để Hà Nội đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Theo Quy hoạch, dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu tư toàn xã hội khoảng 2.500 nghìn tỷ đồng - 2.600 nghìn tỷ đồng thời kỳ 2016 - 2020; trong đó, vốn ngân sách nhà nước chỉ bảo đảm được khoảng 20%. Nói cách khác, sự phát triển các đô thị vệ tinh đòi hỏi và cho phép tạo động lực phát triển mạnh mẽ từ lượng vốn lớn trong và ngoài ngân sách nhà nước. Đây được kỳ vọng là động lực quan trọng mới cho sự phát triển kinh tế và đô thị Thủ đô giai đoạn hậu Covid-19.

Hứa hẹn diện mạo mới

Quy hoạch chung phát triển Thủ đô Hà Nội được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011, đến nay đã gần 10 năm nên cần rà soát lại, song cần tiếp tục duy trì và hoàn thiện quy hoạch đặc thù phát triển chùm đô thị vệ tinh.

Với tinh thần đó, một mặt, theo Quyết định số 6170/QĐ-UBND phê duyệt đề cương Chương trình phát triển đô thị toàn thành phố Hà Nội đến năm 2030 và định hướng đến năm 2050, Thành phố đang chỉ đạo các đơn vị tập trung hoàn thiện phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trong toàn bộ địa giới hành chính thành phố Hà Nội, các đô thị theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với tổng diện tích 3.344,6km2 (gồm 1 đô thị trung tâm thành phố Hà Nội và 5 đô thị vệ tinh (Sơn Tây, Sóc Sơn, Phú Xuyên, Xuân Mai, Hòa Lạc), 3 đô thị sinh thái (thị trấn Quốc Oai, thị trấn Phúc Thọ, thị trấn Chúc Sơn), 11 thị trấn huyện lỵ của các huyện. Trong 5 năm tới, Hà Nội sẽ tập trung các nguồn lực cho phát triển đô thị Hòa Lạc vì ở đây đã có khu công nghệ cao, Đại học Quốc gia Hà Nội, Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam và nhiều khu đô thị lân cận đang phát triển. Đặc biệt, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch chung đô thị Hòa Lạc đến năm 2030, tỷ lệ 1/10.000. Đây là bản quy hoạch với quy mô lớn và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với Hà Nội mà còn của cả nước.

Thành phố cũng đã, đang nỗ lực xây dựng và triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ, cải thiện môi trường đầu tư, quan tâm cung cấp các thông tin liên quan, thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng; hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối đô thị trung tâm với các đô thị vệ tinh, giữa các đô thị vệ tinh với nhau và với các khu vực dân cư xung quanh. Đáng chú ý, cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông kết nối đã có sự chuyển biến rõ rệt. Xác định hạ tầng giao thông vận tải cần phát triển trước một bước, với sự hỗ trợ của Trung ương, hàng loạt công trình đã được đưa vào sử dụng trong thời gian qua như: Đại lộ Thăng Long, cầu Nhật Tân, cao tốc Nội Bài - Lào Cai, cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên... Ngoài đường bộ, các tuyến đường sắt đô thị kết nối với Hòa Lạc, Nội Bài cũng đã được quy hoạch mà phần dải phân cách giữa trên Đại lộ Thăng Long hiện nay chính là quy hoạch dành cho đường sắt đô thị. Sự phát triển, kết nối đồng bộ hiện đại hứa hẹn sẽ mang đến diện mạo mới cho Hà Nội, giảm mật độ người, phương tiện quá lớn dồn vào nội đô.

Để thu hút các nguồn lực phát triển, những năm qua, Thành phố đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Ngoài ra, còn chủ động, từng bước hoàn thiện các cơ chế khuyến khích và dịch vụ hỗ trợ đầu tư cần thiết vào các đô thị vệ tinh trên địa bàn Thủ đô; phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư đẩy mạnh thu hút đầu tư tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế vốn có và phát huy tác động thu hút và lan tỏa của khu này trong quá trình định hình quy mô và tầm vóc đô thị Hòa Lạc tương lai. Trung tâm xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Quy hoạch - Kiến trúc của Thành phố cần được coi là đơn vị chủ công trong xây dựng và triển khai các diễn đàn và hoạt động kết nối, thu hút dòng vốn từ nước ngoài này cho phát triển các đô thị vệ tinh ở Hà Nội. Đối tượng hướng đến là các nhà đầu tư trên cả nước và cộng đồng người Việt ở nước ngoài.

Cách làm bài bản, đồng bộ đã và đang tạo ra những động lực mới để Thủ đô vươn xa!