Không thể bù lỗ để các hãng hàng không làm "méo mó" thị trường vận tải

“Khoản bù lỗ chi phí này cho các hãng hàng không trong nước thực tế tác động trực tiếp làm giảm doanh thu dịch vụ hàng không của ACV phải gánh chịu khoản bù lỗ chi phí đầu vào cho các hãng hàng không trong nước nên không thể có nguồn lợi nhuận ổn định từ dịch vụ hàng không nhằm tích lũy tái đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng các cảng hàng không,” ông Hùng khẳng định.

“Vênh” giá dịch vụ, không thể thu hồi vốn đầu tư

Theo báo cáo của ACV, hiện nay, toàn bộ chi phí đầu tư kết cấu hạ tầng tại cảng hàng không cũng như chi phí khai thác (chi phí đầu vào của ACV) theo giá thị trường nhưng doanh thu (đầu ra) của ACV chủ yếu do Nhà nước quy định về giá (khoảng 70%).

Tuy nhiên, phía ACV cho rằng, chính sách giá hiện nay không hợp lý, giá dịch vụ hàng không quốc nội thấp hơn rất nhiều so với giá dịch vụ hàng không quốc tế. Vì thế, giá dịch vụ hàng không áp dụng cho chuyến bay quốc nội là chưa tương xứng với chi phí đầu tư, chất lượng dịch vụ, sản lượng khai thác và chênh lệch lớn với giá dịch vụ áp dụng cho chuyến bay quốc tế.

Cụ thể, trong năm 2015 vừa qua, doanh thu cất hạ cánh (lượt chuyến) đối với chuyến bay quốc nội là 383 tỷ đồng thấp hơn gần 2,5 lần so với doanh thu quốc tế (940 tỷ đồng); giá phục vụ hành khách quốc nội tại Việt Nam chỉ bằng 12-15% giá phục vụ hành khách quốc tế, trong khi đó, các nước trong khu vực giá phục vụ hành khách quốc nội bằng 40-60% giá phục vụ khách quốc tế; giá hạ cất cánh quốc nội chỉ bằng 34% giá hạ cất cánh quốc tế trong khi chi phí đầu tư và khai thác như nhau.

Chưa kể, phía ACV cũng đưa ra so sánh về giá dịch vụ sân đỗ tàu bay giữa hãng hàng không trong nước và quốc tế đang cách biệt quá lớn như ở Tân Sơn Nhất doanh thu thu được từ Vietnam Airlines cho 27-30 tàu bay đậu lại hàng ngày là hơn 4 tỷ đồng/năm; thu từ Vietjet cho 11-12 tàu bay đậu lại hằng ngày là 1,96 tỷ đồng/năm; trong khi thu từ hãng hàng không Emirates là 6,5 tỷ đồng/năm cho trung bình một tàu bay đậu lại (khoảng 4-5 giờ/ngày).

“Với chính sách giá như hiện nay sẽ tác động không tốt đối với tình hình sản xuất kinh doanh của ngành vận tải hàng không trong đó có ACV,” ông Hùng đánh giá.

Bên cạnh đó, doanh thu từ dịch vụ hàng không chiếm khoảng trên 80% tổng doanh thu của ACV trong năm 2015 (lợi nhuận từ kinh doanh dịch vụ hàng không là 185,7 tỷ đồng). Tuy nhiên, lợi nhuận từ dịch vụ hàng không chỉ chiếm 8,1% trên tổng lợi nhuận trước thuế của ACV trong năm 2015.

“ACV là doanh nghiệp kinh doanh về khai thác hạ tầng hàng không nhưng lợi nhuận từ dịch vụ hàng không đem lại không tương xứng với quy mô đầu tư, lợi nhuận chủ yếu từ lợi nhuận tài chính và các hoạt động sản xuất kinh doanh khác,” Tổng giám đốc ACV thừa nhận.

Ngoài ra, trong những năm qua, Nhà nước đã và đang thực hiện hàng loạt các chính sách hỗ trợ hãng hàng không, đặc biệt là các hãng hàng không trong nước tăng cường khai thác mở rộng chuyến bay và sản lượng hàng không trong khi hệ thống hạ tầng cảng hàng không không theo kịp trước sự phát triển dẫn đến sự quá tải tại một số cảng hàng không như Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Cam Ranh.

Hiện nay, các hãng hàng không trong nước thực hiện chính sách giảm giá vé tàu bay để tăng thị phần, sản lượng; giúp tăng doanh thu của các hãng hàng không trong khi đó giá dịch vụ hàng không nội địa được tính theo chuyến bay nên phần chi phí do tăng sản lượng hành khách sẽ phải do ACV gánh chịu do áp lực sử dụng hạ tầng nhà ga tăng cao.

Tuy nhiên, lãnh đạo ACV thừa nhận, điều này sẽ làm "méo mó" thị trường vận tải, đặc biệt là lãng phí về các loại hình vận tải khác như đường sắt, đường bộ (đối với trục giao thông chính Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh, giá vé máy bay SGN-HN của Vietjet Air và Jestar Pacific là 865.000 đồng/người/chiều, trong khi giá vé tàu hỏa giao động từ 1-1,5 triệu đồng/người/chiều).

“Khi được hưởng ưu đãi từ chính sách giá bù lỗ chi phí đầu vào, các hãng hàng không cạnh tranh giảm giá vé máy bay làm méo mó thị trường vận tải chung, tác động tiêu cực đến sự phát triển của các ngành vận tải khách khác như đường sắt, đường bộ (tiêu biểu là sự chênh lệch giữa vé máy bay và vé tàu hỏa trên cùng một chặng vận tải). Đối với cơ chế giá hiện nay, Tổng công ty không thể thu hồi vốn đầu tư,” ông Hùng nhấn mạnh.

Chỉ có hai cảng hàng không có lãi

Theo ông Hùng, hiện tại, chính sách giá hiện nay là ưu đãi các hãng hàng không trong nước bằng hình thức bù lỗ chi phí đầu vào thông qua mức giá dịch vụ hàng không nội địa bị Nhà nước khống chế. Khoản bù lỗ chi phí cho các hãng hàng không trong nước thực tế tác động trực tiếp làm giảm doanh thu dịch vụ hàng không của ACV khiến đơn vị phải gánh chịu khoản bù lỗ nên ACV không thể có nguồn lợi nhuận ổn định từ dịch vụ hàng không nhằm tích lũy tái đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng các cảng hàng không.

Đưa ra dẫn chứng, trong toàn ACV, chỉ có hoạt động kinh doanh tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Nội Bài là hai cảng có lãi. Cảng hàng không Đà Nẵng và Cam Ranh thì chỉ đủ bù đắp chi phí hoạt động, không có lãi. Do vậy, lợi nhuận của hai cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Nội Bài phải gánh toàn bộ cho các cảng còn lại.

“Xã hội hóa hạ tầng hàng không chỉ thực hiện được đối với các cảng hàng không, các nhà ga hành khách có tỷ suất sinh lời cao, còn các cảng hàng không địa phương thì không thể làm được bởi nhà đầu tư không nhìn thấy khả năng thu hồi vốn do sự mất cân đối về chính sách giá quốc tế-quốc nội hiện nay,” ông Hùng phân tích sâu.

Khẳng định kiến nghị về việc điều chỉnh hệ thống giá dịch vụ hàng không nội địa không phải là tăng giá dẫn đến tăng chi phí đầu vào của các hãng hàng không trong nước mà mục đích là điều chỉnh giá dịch vụ hàng không quốc nội tiệm cận với giá thành thực tế của dịch vụ, ACV cho rằng, điều này sẽ giảm dần sự bù chi phí cho các hãng hàng không trong nước mà Tổng công ty đang phải gánh chịu đồng thời đạt tỷ lệ phù hợp với giá dịch vụ hàng không quốc tế theo thông lệ quốc tế.

Với những lý do này, ACV kiến nghị điều chỉnh giá hạ cất cánh quốc nội bằng 50% giá hạ cất cánh quốc tế; điều chỉnh giá phục vụ hành khách quốc nội 2 năm/lần để có thể cải tạo hệ thống hạ tầng nhà ga nội địa đã quá tải (đề xuất từ 1/1/2017 điều chỉnh mức giá phục vụ hành khách quốc nội 100.000 đồng/hành khách); bổ sung thu dịch vụ bảo đảm an ninh hàng không đối với phương tiện vận chuyển hàng hóa, thiết bị vào phục vụ trong khu cách ly (xăng dầu hàng không, suất ãn hàng không...).

Bên cạnh đó, ACV đề xuất bỏ hình thức thuê bao trọn gói sân bay căn cứ như hiện nay và áp dụng bằng 75% mức giá thu theo giờ trong khung giá dịch vụ sân đậu tàu bay để thu hồi được vốn đầu tư cho các dự án sân đậu bổ sung mới./.