Thụy Sĩ rút đơn xin gia nhập EU: Tan vỡ “giấc mơ” nhất thể hóa

Thụy Sĩ là quốc gia trung lập và là một trong những quốc gia thịnh vượng nhất thế giới. Tuy nhiên với EU, Thụy Sĩ có mức độ hội nhập rất sâu rộng. Giao dịch thương mại với EU chiếm tới gần 80% và nước này cũng tham gia Hiệp ước tự do đi lại Schengen.

Đơn xin gia nhập EU của Thụy Sĩ có từ năm 1992, nhưng cuộc trưng cầu ý dân về vấn đề này vào tháng 12 năm đó đã không nhận được sự ủng hộ của người dân. Từ đó đến nay, năm nào Thụy Sĩ cũng tổ chức thăm dò dư luận về quan điểm của dân chúng đối với việc tham gia không gian kinh tế, chính trị EU. Cách đây hơn 20 năm, tỷ lệ người dân ủng hộ việc gia nhập “ngôi nhà chung” lên tới 50%, nhưng càng về sau tỷ lệ này càng giảm và con số ghi nhận mới nhất chỉ còn 16% trong cuộc thăm dò năm nay. Vì thế, Thụy Sĩ cho rằng đã đến lúc cần nói rõ với EU về việc nước này không còn ý định gia nhập Liên minh.

Các nhà phân tích cho rằng, quyết định trên của Thụy Sĩ có sự tác động từ tâm lý lo ngại những ảnh hưởng xấu sau việc nước Anh quyết định rời EU. Thế nhưng, lý do quan trọng nhất là sự lo lắng về nguy cơ bị áp đặt, không còn độc lập nếu tham gia Liên minh. Có những ý kiến cho rằng, nếu gia nhập “ngôi nhà chung”, Thụy Sĩ có thể phải tuân thủ những quy định chung về luật pháp và chính trị, bị thay đổi theo các quy định của EU. Vì thế, phần nhiều trong số 7,5 triệu dân nước này cảm thấy không có lý do gì để quốc gia yên bình và giàu có của họ phải từ bỏ con đường đang thành công.

Hơn hai mươi năm trước, thời điểm Berne đăng ký trở thành một bộ phận của EU - khi đó còn là Cộng đồng kinh tế Châu Âu - Liên minh này đang ở trong giai đoạn phát triển rực rỡ và đầy triển vọng. Nhưng càng về sau, nhất là từ khủng hoảng tài chính thế giới 2008 đến nay, mô hình của EU đã bộc lộ nhiều hạn chế. Do đó, mức độ thiện cảm của người dân Thụy Sĩ với EU ngày càng giảm. Các công dân của đất nước Tây Âu này không còn nhìn nhận EU như một hình mẫu lý tưởng bảo đảm cho sự thành công.

Cách đây hơn một năm, Iceland đã rút đơn xin gia nhập EU, giờ đến lượt Thụy Sĩ. Cùng với việc Anh tuyên bố rời bỏ “ngôi nhà chung” sau cuộc trưng cầu dân ý lịch sử ngày 23-6, nhiều ý kiến cho rằng EU đang giảm dần sức hút. Bắt đầu từ sự giảm giá của đồng euro, cơn bão nợ công tại nhiều quốc gia thành viên kéo theo hàng loạt ảnh hưởng đến các nước khác và giờ đây là khủng hoảng nhập cư bộc lộ nhiều bất cập trong chính sách chung, EU đang ở trong một thời kỳ đầy khó khăn, thử thách. Đặc biệt, nguy cơ khủng bố ngày càng gia tăng khiến nhiều người không còn nhận thấy sự tối ưu của chính sách nhất thể hóa Châu Âu. Thậm chí, có ý kiến cho rằng, sự ràng buộc trong EU đã khiến nhiều quốc gia thành viên bị ảnh hưởng nặng nề.

Thế nên, việc rút đơn gia nhập EU của Thụy Sĩ dù chỉ là một động thái mang ý nghĩa biểu tượng, nhưng cũng đã tạo nên một cú sốc mới với nỗ lực nhất thể hóa Châu Âu. Cùng với việc Anh trưng cầu dân ý để ra đi, lựa chọn của Thụy Sĩ cho thấy nguy cơ về sự trỗi dậy của trào lưu ly khai tại EU ngày càng tăng.