Bảo đảm nhu cầu mua bán thuận tiện, văn minh

Chợ đẹp vẫn vắng khách

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thời kỳ đổi mới, hệ thống chợ - TTTM của Hà Nội đã có sự thay da, đổi thịt nhanh chóng, mang lại diện mạo văn minh, hiện đại cho Thủ đô. Nếu những khu chợ nức tiếng một thời của Hà Nội như: Đồng Xuân - Bắc Qua, chợ Hôm - Đức Viên, chợ Mơ, chợ Hàng Da… từng là địa điểm bán buôn tấp nập thì nay, khi các siêu thị - TTTM hiện đại được quy hoạch bài bản lại là những địa điểm mua sắm ưa thích của người dân Thủ đô. Hàng loạt siêu thị, TTTM lớn như: Vincom, Aeonmall, Big C, Pico… tập trung tại các khu đông dân cư, hạ tầng kỹ thuật tốt, không chỉ tạo thói quen mua sắm theo hướng văn minh, hiện đại, mà còn trở thành điểm vui chơi, thư giãn cho người dân, góp phần nâng cao đời sống dân sinh.

Bên cạnh việc phát triển của các TTTM hiện đại, TP Hà Nội cũng ưu tiên cải tạo, nâng cấp các chợ truyền thống để phù hợp với sự phát triển của đô thị. Từ năm 2003 đến nay, TP Hà Nội đã đầu tư xây dựng, cải tạo 7 chợ kết hợp TTTM, gồm: chợ Hàng Da, chợ Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm), chợ Mơ (quận Hai Bà Trưng), chợ Ô Chợ Dừa (quận Đống Đa), Trung Hòa (quận Cầu Giấy), Thanh Trì (huyện Thanh Trì). Tuy nhiên, một số chợ truyền thống trước đây vốn rất đông đúc, sau khi chuyển đổi công năng đã bộc lộ nhiều hạn chế. Sự bất tiện khi mua bán khiến người dân quay lưng với chợ - TTTM, khiến hàng trăm tỷ đồng vốn đầu tư bị lãng phí.

Công trình chợ - TTTM Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm) có tổng mức đầu tư hơn 100 tỷ đồng, với quy mô 7 tầng nổi, 2 tầng hầm; trong đó, khu vực chợ truyền thống bố trí tại tầng hầm thứ nhất. Thế nhưng, sau 6 năm khai trương, tỷ lệ ki ốt trống khá cao. Thậm chí, trong những ngày cuối tuần, không khí mua bán ở đây cũng rất buồn tẻ. Chị Thu Trang, nhân viên một ki ốt kinh doanh đồ khô trong chợ - TTTM Cửa Nam cho biết, dù việc bán hàng tại chợ được tổ chức theo tiêu chí văn minh, lịch sự, có niêm yết giá bán rõ ràng, mặt hàng tươi ngon, bảo đảm vệ sinh, nhưng hàng hóa vẫn không cạnh tranh được với chợ "cóc" bên ngoài. Bà Nguyễn Thị Thu, chủ cửa hàng kinh doanh giày, dép buồn bã: do giao thông không thuận tiện, lại phải gửi xe, nên khách vào mua hàng không được như trước. Kinh doanh ế ẩm nhiều năm nay nhưng tiểu thương vẫn tiếc nuối, cố bám trụ, không đành bỏ chợ vì họ đã đầu tư một phần vốn góp không nhỏ khi xây dựng chợ. "Nhiều người muốn bán ki ốt cũng không ai mua vì kinh doanh trong chợ ế ẩm quá" - bà Nguyễn Thị Thu nói. Tương tự, chợ Mơ sau khi cải tạo kết hợp với TTTM cũng không tránh khỏi tình trạng đìu hiu. Dù phiên chợ truyền thống vào các ngày 2, ngày 7 mỗi mười ngày âm lịch vẫn được duy trì, nhưng chỉ chưa đầy một năm, chợ Mơ đã vơi phần lớn cả người mua lẫn người bán...

Vì sao?

Nhận xét về việc nhiều khu chợ truyền thống đang xập xệ, sau khi được cải tạo thành chợ - TTTM sạch đẹp, văn minh nhưng lại vắng khách, ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội cho rằng, chủ trương xây TTTM là đúng, nhưng khi thực thi lại sai từ khâu thiết kế. Địa điểm đặt chợ phần lớn ở những khu đất “vàng” của thành phố, chủ đầu tư chỉ quan tâm xây dựng công trình cao tầng, "cắt ngọn" cho thuê văn phòng, dịch vụ, trong khi để bà con tiểu thương phải tự xoay xở dưới tầng hầm. Các mặt hàng thực phẩm tươi sống như rau, thịt, cá… bị dồn hết xuống tầng hầm, không điều hòa, bãi đỗ xe không thuận lợi, giá gửi xe cao… khiến chợ mất khách. Kết quả, chợ truyền thống mất dần, TTTM mới mọc lên đìu hiu, ế ấm.

Theo PGS Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thương mại (Bộ Công Thương), Bộ Công Thương và các địa phương cần có định hướng lại, việc sắp xếp quy hoạch chợ phải có vị trí, địa điểm phù hợp. Đồng quan điểm, ông Vũ Vinh Phú cho rằng, phải giữ được bản chất chợ truyền thống của người Việt. Chợ bình dân, không cần cầu kỳ đi bằng thang máy, mà cái chính là phải thuận lợi để mọi người dễ dàng mua bán.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Trần Thị Phương Lan cho biết, để có được mô hình chợ phù hợp với sự phát triển của đô thị, UBND TP Hà Nội đã giao cho Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Sở Công Thương rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình chợ - TTTM, bảo đảm bố trí đủ chợ truyền thống theo hướng văn minh, hiện đại, đáp ứng nhu cầu mua - bán thuận tiện cho cả tiểu thương và người dân. Đối với những dự án chợ - TTTM đã phê duyệt nhưng chậm triển khai, Sở Công Thương sẽ tổng hợp báo cáo thành phố, xem xét lại quy hoạch.

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã có quyết định dừng triển khai dự án chợ - TTTM Châu Long vì đã quá thời hạn đầu tư; đồng thời, giao UBND quận Ba Đình nghiên cứu, lập dự án xây dựng, cải tạo chợ Châu Long theo mô hình chợ truyền thống. Quận ứng vốn thực hiện và hoàn vốn từ thu phí dịch vụ các hộ kinh doanh; thiết kế kiến trúc kết cấu thép linh hoạt, gọn nhẹ, bảo đảm trật tự, vệ sinh, an toàn trong hoạt động và phòng cháy chữa cháy. Cũng theo bà Trần Thị Phương Lan, thành phố sẽ giao cho UBND các quận, huyện rà soát lại quỹ đất, nhất là những nơi chưa có chợ truyền thống, để bố trí xây dựng. Các chợ truyền thống đang hoạt động hiệu quả sẽ được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu dân sinh; đồng thời, kiên quyết giải tỏa các chợ “cóc”, chợ tạm gây mất mỹ quan đô thị.