“Những góc nhìn” đầy sức sống của nghệ sĩ nhiếp ảnh 85 tuổi

Gặp nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Hải tại nhà riêng, trong một căn hộ ở khu tập thể trên đường Nguyễn Chí Thanh vào đúng dịp mùa thu tháng 10. Ông bảo, giờ trí nhớ đã giảm sút nhiều, có nhiều cuộc hẹn nói rồi lại quên nhưng ký ức về những bức ảnh vẫn còn nguyên.

Ông kể chi tiết về những bức ảnh chụp buổi Lễ tang của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là một buổi sáng xúc động khi hàng vạn người đổ về quảng trường Ba Đình, rưng rưng nước mắt thương nhớ dành cho lãnh tụ. Để lấy được bức ảnh toàn cảnh dòng người về viếng Bác, nhiếp ảnh Trịnh Hải phải trèo lên một cái thang cao, vừa khóc vừa bấm máy. Rồi bức ảnh ông chụp một ngày trước khi phố Khâm Thiên bị bom Mỹ tàn phá. Góc máy dừng ở một ngôi nhà cổ, bên ngoài có dòng chữ viết: “Nhà đi sơ tán, tài sản vứt bừa…”. Ông kể, sau này gặp lại con của chủ nhà, có kể lại rằng, vào hôm B52 ném bom xuống Khâm Thiên, phần lớn bị tàn phá tan hoang nhưng ngôi nhà mà ông chụp chỉ bị bay một chút mái, mọi đồ đạc trong nhà gần như còn nguyên. Những bức ảnh sau đó của nhiếp ảnh gia Trịnh Hải chụp phố Khâm Thiên bị tàn phá cũng mang đến một cái nhìn chân thực và đầy nhân văn, vừa khắc họa được sự đau thương của lịch sử, vừa đong đầy cảm xúc về tình người trong thời chiến.

Nhiếp ảnh gia Trịnh Hải thuộc hội viên của Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, có chung hoàn cảnh và sở thích như Đinh Đăng Định, Nguyễn Đình Ưu, Trần Cử, Lê Thanh Đức, Lê Vượng… Ông từng giữ chức vụ Chủ tịch CLB nhiếp ảnh người cao tuổi Hà Nội và mới xin từ chức đầu năm 2016 vì thấy sức khỏe đã kém hơn trước. Ông có 40 năm làm phóng viên ảnh của báo Nhân Dân.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trịnh Hải tâm sự: “Tôi cố gắng tiếp cận kỹ thuật số từ khi còn chụp phim như máy tính, máy quét ảnh, sau này là máy ảnh số… để tránh bị lạc hậu trước sự phát triển ngày một mạnh của nhiếp ảnh”. Nói về những tiếc nuối sau gần 40 năm rong ruổi trên khắp con đường, những miền quê của đất nước, ông nói, dù cuộc đời của ông gắn bó với chiếc máy ảnh, tham gia, chứng kiến và ghi lại nhiều sự kiên trọng đại của đất nước nhưng ông vẫn thấy tiếc nuối vì đã bỏ lỡ nhiều dịp bấm máy.

Bộ ảnh “Những góc nhìn” mà ông ra mắt trong dịp tháng 10 này, với gần 300 bức ảnh, chia làm 4 phần chưa thể nói hết được cả quá trình 40 năm làm nghề của ông, nhưng ông cho biết, đó là sự chắt lọc những sản phẩm mình yêu thích nhất. Ở đó, không chỉ có những tác phẩm mà ông giành giải ở các giải thưởng nhiếp ảnh mà nó còn là những bức ảnh rất đời thường như bức ảnh về giọt nước mắt của cháu nội ông ngày đầu tiên đến lớp, hay bức ảnh về các loài động vật mà ông bất chợt bắt gặp trong cuộc sống. Mỗi bức ảnh, đều được ông cẩn thận chú thích tiểu sử hay là những bình luận hóm hỉnh, nhẹ nhõm.

Tâm sự về cuốn sách ảnh, nhiếp ảnh gia Trịnh Hải cho biết: “Ra cuốn sách này, trước hết tôi mong được một phần nào làm mãn nguyện vong linh cha mẹ tôi, khi xưa đã sinh ra tôi, nuôi dạy tôi khôn lớn và định hướng cho tôi vào nghề nhiếp ảnh. Sau nữa là để lại một phần dấu ấn trong cuộc đời hoạt động có ý nghĩa với tôi cho những người thân trong gia đình và bạn bè thân thiết. Hơn nữa là để biết ơn bác ruột vợ tôi là cụ Phạm Văn Hảo, khi kháng chiến chống Pháp là Giám đốc Nhà Thông tin Việt Bắc, sau là Phó Tổng thư ký Hội Nhà báo Việt Nam rồi Giám đốc Viện Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, đã tạo cho tôi điều kiện trở thành phóng viên nhiếp ảnh báo Nhân Dân và là một nghệ sĩ của Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam”.

Năm nay vừa tròn 85 tuổi, nhưng niềm đam mê chụp ảnh của nhiếp ảnh gia Trịnh Hải vẫn chưa bao giờ giảm sút. Có sức khỏe, điều kiện ông lại khoác ba lô lên đường, cùng với chiếc máy ảnh thân thuộc rong ruổi trên khắp con phố của Hà Nội, thậm chí lang thang đến những miền sơn cước hay lọ mọ vào tận miền Nam đầy nắng và gió để thỏa mãn niềm đam mê.