Bảo hiểm thất nghiệp: Nhiều vấn đề cần giải quyết

Trước đây, khi chưa có BHTN, người lao động mất việc làm sẽ rơi vào tình trạng không có nguồn thu nhập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống sinh hoạt. Nhưng sau khi có BHTN, người lao động mất việc làm không những được hưởng hỗ trợ thất nghiệp mà còn được hỗ trợ tìm việc làm mới, hưởng bảo hiểm y tế trong thời gian tìm việc, hỗ trợ học nghề để có nhiều cơ hội tìm việc làm hơn.

Đây là chính sách phù hợp giúp người lao động thất nghiệp vẫn bảo đảm được cuộc sống. Vì thế, kể từ khi được triển khai, số người tham gia BHTN liên tục tăng. Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, tính đến tháng 7-2016, cả nước đã có hơn 10,5 triệu người tham gia BHTN.

Anh Bùi Văn Hà, ở quận Thanh Xuân, Hà Nội cho biết: “Tôi làm cho một công ty xây dựng tư nhân. Sau 4 năm làm việc, mức lương vẫn không tăng và không có việc làm thường xuyên nên tôi buộc phải nghỉ việc. Trong lúc chờ xin được việc làm mới, nhờ có khoản tiền trợ cấp thất nghiệp nên cuộc sống của tôi cũng bớt khó khăn”.

Còn chị Nguyễn Thị Hằng, làm việc cho một công ty may mặc ở quận Long Biên, Hà Nội, sau khi nghỉ việc đã nộp hồ sơ và làm các thủ tục hưởng BHTN. Không chỉ được hưởng trợ cấp thất nghiệp, chị Hằng còn được các nhân viên Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội tư vấn, giới thiệu các công việc làm phù hợp và đến nay chị Hằng đã tìm được việc làm mới phù hợp với năng lực của mình.

Những bất cập cần tháo gỡ

Chính sách BHTN đã chứng tỏ tính ưu việt, nhưng trong quá trình thực hiện vẫn bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế. Đáng lo nhất là tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHTN của các doanh nghiệp. Bởi nếu người lao động nghỉ việc trong thời điểm doanh nghiệp còn nợ tiền bảo hiểm thì họ sẽ không được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, tính đến hết tháng 7-2016, số nợ BHTN lên tới 559,4 tỷ đồng. Điều này đồng nghĩa với việc quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng trực tiếp khi bị mất việc làm.

Bất cập nữa phải kể đến trong quá trình triển khai chính sách BHTN là việc quản lý đối tượng tham gia. Do việc quản lý còn chưa chặt chẽ nên dẫn đến tình trạng tiêu cực, gian dối trong lập thủ tục, hồ sơ chi trả BHTN. Cơ quan chức năng đã phát hiện không ít trường hợp người lao động nghỉ việc ở công ty này liền chuyển sang làm việc ở công ty khác. Nhưng khi có quyết định nghỉ việc ở đơn vị cũ, họ vẫn đi làm thủ tục để hưởng trợ cấp thất nghiệp. Tiếp đến là trường hợp nhiều người lao động cố tình tạo hồ sơ giả để được hưởng BHTN.

Ông Điều Bá Được, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cho biết, cùng với việc chi trả trợ cấp thất nghiệp thì tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề được coi là một nhiệm vụ quan trọng của chính sách BHTN, giúp người lao động nhanh chóng tái hòa nhập lại thị trường lao động.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, người lao động khi thất nghiệp mới chỉ quan tâm đến việc nhận được bao nhiêu tiền trợ cấp, chứ chưa thực sự quan tâm đến cái gốc của chính sách là hỗ trợ học nghề, tư vấn, giới thiệu việc làm mới, nên hiệu quả của công tác này rất thấp…

BHTN là một trong những chính sách xã hội ưu việt, không chỉ được thực hiện ở nước ta mà đã được áp dụng hiệu quả ở hầu hết các nước phát triển. Vì vậy, để BHTN phát huy hiệu quả, rất cần sự chung tay góp sức từ nhiều phía, trong đó cơ quan chức năng cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền để người lao động nắm vững chính sách về BHTN, tự bảo vệ quyền lợi của mình; loại bỏ tâm lý chủ quan, ỷ lại cho rằng cứ mất việc, thôi việc là được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Ngoài ra, cần tăng cường kiểm tra, đôn đốc các doanh nghiệp thực hiện đăng ký, đóng BHTN đúng thời gian, tránh tình trạng nợ BHTN kéo dài. Thêm vào đó, các ngành liên quan cũng cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa để xác định đúng đối tượng hưởng chính sách trợ cấp thất nghiệp, hạn chế kẽ hở để tránh tình trạng lạm dụng chính sách… Có như vậy, BHTN mới thực sự là “phao cứu sinh” cho người lao động những lúc khó khăn.