Góp phần giảm thiểu buôn bán trái phép gấu tại Việt Nam

Bà Madelon Willemsen, Trưởng đại diện Tổ chức TRAFFIC tại Việt Nam cho biết, “TRAFFIC hoàn toàn ủng hộ và hỗ trợ Chính phủ Việt Nam để xây dựng một kế hoạch hành động nhằm chấm dứt hoạt động nuôi nhốt gấu vào năm 2020 và thực thi pháp luật chống lại buôn bán trái phép các sản phẩm từ gấu.”

Theo báo cáo của TRAFFIC tại Việt Nam, hoạt động buôn bán trái phép gấu còn sống cũng như các bộ phận và dẫn xuất của chúng vẫn diễn ra và chỉ sụt giảm đôi chút sau lệnh cấm buôn bán các sản phẩm này vào năm 2006. Tuy nhiên, kết quả khảo sát của Tổ chức trên cũng đưa ra bằng chứng về việc hàng loạt sản phẩm từ gấu vẫn được bán trên thị trường.

Đó là: 40% trong số 70 hiệu thuốc Y học cổ truyền (YHCT) được khảo sát tại 6 thành phố dọc Việt Nam vào năm 2016 có bán mật gấu, giảm nhẹ so với 56% hiệu thuốc YHCT có bán mật gấu theo khảo sát năm 2012. Sản phẩm được bán nhiều nhất là mật gấu tươi, đa phần được quảng cáo là có nguồn gốc từ các trang trại gấu trong nước. Cuộc khảo sát năm 2016 ghi nhận, có nhiều người bán lẻ hơn biết rằng buôn bán mật gấu là vi phạm pháp luật.

Từ năm 2012 - 2016, số hiệu thuốc YHCT có bán túi mật gấu giảm từ 12 xuống còn 2 hiệu thuốc. Tuy nhiên, cả hai hiệu thuốc này đều không có sẵn túi mật gấu mà cần phải đặt hàng. Các hiệu thuốc YHCT đều quảng cáo túi mật gấu có nguồn gốc từ gấu trong tự nhiên ở Việt Nam, Lào, Nga và Thái Lan. Người tiêu dùng được cho là sẵn sàng trả nhiều tiền hơn, thậm chí gấp đôi giá, cho các sản phẩm có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc vừa mới được khai thác.

Theo bà Lalita Gomez, cán bộ Dự án của TRAFFIC và cũng là một tác giả của báo cáo cho biết, “Theo nghiên cứu của chúng tôi, có khả năng hoạt động nuôi nhốt gấu lấy mật không sinh lời và đang giảm sút tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc buôn bán các sản phẩm từ gấu trong tự nhiên rất đáng lo ngại và là mối đe dọa tiếp diễn tới các quần thể gấu tại Châu Á”.

Theo nghiên cứu của TRAFFIC, động lực buôn bán hiện tại chỉ ra hoạt động nuôi nhốt gấu ở Việt Nam có nhiều khả năng đang làm trầm trọng hoá những đe dọa đến các quần thể gấu trong tự nhiên tại khu vực Đông Nam Á, tạo ra một mạng lưới các cơ sở nuôi nhốt mà tại đó có thể dễ dàng tráo đổi các cá thể gấu bị bắt ngoài tự nhiên vào cơ sở nuôi nhốt.

Các tác giả báo cáo đề xuất việc áp dụng một lộ trình chống buôn bán trái phép gấu và đóng cửa tất cả trang trại gấu tại Việt Nam để phòng tránh gấu bị tráo đổi từ tự nhiên vào các trang trại.

Tổ chức Động vật Châu Á, đơn vị tài trợ và hỗ trợ kỹ thuật cho Báo cáo này, cũng là một trong những tổ chức phi chính phủ đang hợp tác với chính phủ Việt Nam để giải quyết nạn buôn bán gấu. Tổ chức Động vật Châu Á đã cứu hộ bốn cá thể gấu trong tuần qua, nâng số lượng gấu được cứu hộ lên 165 cá thể, trong đó có 151 cá thể hiện đang được chăm sóc, phục hồi. Tổ chức cũng đang phối hợp với Hội Đông y Việt Nam để cung cấp một cẩm nang về các vị thuốc thay thế mật gấu tới cho cộng đồng YHCT.

Bà Madelon Willemsen cho rằng, “thời gian tới, mặc dù đã có đầy đủ các luật bảo vệ gấu nhưng Việt Nam cần bảo đảm các luật này được thực thi đầy đủ.”