Có nên thành lập sàn giao dịch vàng?

Vì sao có đề xuất?

Mới đây, một số cơ quan đã đề xuất Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nghiên cứu xây dựng đề án thành lập các trung tâm, sàn giao dịch vàng vật chất do Nhà nước quản lý. Trước đó, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cũng có văn bản đề xuất nghiên cứu giải pháp huy động vàng trong dân và thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia để góp phần giảm chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế, hạn chế tình trạng buôn lậu vàng...

Việc thành lập sàn giao dịch vàng đã được đặt ra nhiều năm trước, khi sàn vàng ảo đua nhau được thành lập, gây nguy cơ cho người dân và cả nền kinh tế. Nhiều người chưa thể quên cách đây vài năm, những sàn vàng ảo như Đại Khải, 24Gold, HGI, VGX, BBG, IG, Thiên Việt... đã khiến hàng trăm người phải "khóc dở, mếu dở", chia tay hàng tỷ đồng vì đã trót "đổ" tiền vào. Tuy nhiên, việc người dân bất chấp mạo hiểm tham gia vào các sàn vàng ảo lại cho thấy nhu cầu kinh doanh vàng của người dân không ít. Nhưng, lập sàn vàng cần phải được tính toán kỹ, để sàn vàng không mang lại rủi ro cho người tham gia.

Nhìn vào thực tế, trong suốt hơn một năm qua, thị trường vàng trong nước không còn bị khuấy động mạnh bởi những "cơn dư chấn" được đưa ra từ những kẻ đầu cơ. Giá vàng không quá nhiều biến động, những ngày "đen tối" như trước đây không có cơ hội xảy ra để giá vàng tăng hay giảm cả triệu đồng/lượng trong ngày. Người dân cũng không ồ ạt tìm mua vàng để tích trữ, hay trú ẩn. Song, theo nhiều chuyên gia, thị trường lại chưa bền vững, còn chịu ảnh hưởng bởi sự biến động của giá vàng thế giới và các yếu tố tâm lý. Dù đã có sự kiểm soát đối với thị trường vàng trang sức, mỹ nghệ, nhưng vẫn còn doanh nghiệp "ăn gian", không tuân thủ đúng quy định về đo lường và chất lượng vàng.

Theo nhiều doanh nghiệp kinh doanh vàng, sự chênh lệch bất hợp lý giữa giá vàng miếng SJC so với giá vàng quốc tế, ở nhiều thời điểm giá vàng trong nước đắt hơn giá thế giới 5-7 triệu đồng/lượng, làm người mua vàng trong nước bị thiệt thòi, vì phải mua vàng miếng với giá đắt hơn so với giá quốc tế. Còn đối với các doanh nghiệp có sản phẩm gia công, xuất khẩu vàng trang sức cho nước ngoài, do phải mua vàng nguyên liệu với giá cao hơn giá vàng thế giới nên khó cạnh tranh.

Đó là chưa kể, sự chênh lệch về giá cũng làm tăng tình trạng xuất, nhập khẩu vàng miếng lậu, gây khó khăn cho công tác quản lý thị trường và điều hành chính sách tiền tệ của các cơ quan chức năng. Thời gian gần đây, dù khoảng cách chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC và quốc tế đã được thu hẹp, nhưng chủ yếu do giá vàng quốc tế tăng quá mạnh sau sự kiện Anh trưng cầu dân ý rời Liên minh Châu Âu, trong khi giá vàng miếng SJC được điều chỉnh tăng chậm do nhu cầu trong nước thấp, không phải do tác động của chính sách mang lại.

Cần xem xét đầy đủ các khía cạnh

Vậy, đã đến lúc nên thành lập sàn giao dịch vàng? Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu: Thị trường vàng trong nước có những biến động bất thường do Việt Nam không có thị trường chung để mọi người có thể giao dịch, khiến thị trường dễ bị tác động bởi tâm lý, đầu cơ, từ đó dễ xảy ra những "cú sốc". Ngoài ra, hàng trăm tấn vàng đang tích trữ trong dân không đưa vào lưu thông, góp phần phát triển kinh tế - xã hội là một sự lãng phí lớn. Do đó, cần thành lập một sàn giao dịch để khuyến khích người dân đưa vàng ra giao dịch. Đồng thời, NHNN cũng cần phát hành chứng chỉ vàng để tạo một sự bảo đảm cho người dân. Tuy nhiên, để thành lập sàn giao dịch vàng cần có định hướng thống nhất và xác định lộ trình cụ thể.

Nhiều chuyên gia khác cũng có ý kiến, cần thận trọng khi thành lập sàn giao dịch vàng để tránh gây rối loạn thị trường. Cách đây gần 10 năm đã từng có sàn giao dịch vàng, nhưng không hiệu quả, nên nếu thành lập lại cần rút kinh nghiệm từ những sai sót cũ, tránh đi vào "vết xe đổ". Để thành lập sàn giao dịch vàng, ngành chức năng cần phải đưa ra những quy định chặt chẽ giống như sàn giao dịch chứng khoán, chặn các yếu tố đầu cơ, làm giá, hạn chế tối đa tỷ lệ đòn bẩy tài chính. Nếu những cơ chế này chưa có, việc thành lập sàn vàng sẽ rất khó quản lý.