Nỗi lo chưa nguôi của Lục địa già

Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Hungary Viktor Orban kêu gọi Liên minh Châu Âu (EU) cần thay đổi chính sách về người di cư, phải trục xuất những người nhập cảnh Châu Âu trái phép, đồng thời bảo vệ các tuyến biên giới và tìm biện pháp ngăn chặn làn sóng di cư ồ ạt. Cùng quan điểm này, Tổng thống Czech Milos Zeman nhận định các vụ tấn công gần đây ở Châu Âu có liên quan tới dòng người tị nạn chạy trốn khỏi các quốc gia nghèo đói và chiến tranh. Nhằm ngăn ngừa hoạt động tấn công khủng bố trên lãnh thổ Czech, Tổng thống M.Zeman khẳng định nước này không nên tiếp nhận người di cư trên cơ sở "tự nguyện", ám chỉ các nỗ lực của EU phân bổ người di cư trên khắp châu lục này.

Thực tế, sau làn sóng di cư bùng phát cách đây 2 năm, năm 2016, số lượng người nhập cư vào Châu Âu đã giảm rõ rệt. Hàng loạt biện pháp, kể cả trên quy mô toàn EU lẫn trong nội bộ từng nước thành viên, đã được áp dụng nhằm kiềm chế dòng người nhập cư trái phép đổ về Châu Âu. EU không ngần ngại huy động thêm lực lượng, chi những khoản tiền lớn, từ củng cố biên giới ngoại khối đến tài trợ kinh tế cho các nước liên quan để đổi lại sự hợp tác. Nhìn chung, các biện pháp trên phần nào đã kiềm chế được dòng người di cư đến Lục địa già. Theo Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), tính đến tháng 9 vừa qua, số người nhập cư tìm cách vào Châu Âu qua Địa Trung Hải đã giảm hơn 40%. Các chiến dịch truy quét và phá hủy tàu thuyền của các tổ chức buôn người cũng như hoạt động tuần tra thường xuyên trên các tuyến đường biển của Châu Âu bắt đầu phát huy tác dụng.

Tuy nhiên, những “phương thuốc” được đưa ra dù khá tốn kém song được cho là mới chỉ có tác dụng trong ngắn hạn chứ chưa giải quyết được tận gốc cuộc khủng hoảng vốn là nguyên nhân gây bất đồng giữa các nước EU. Biện pháp áp đặt hạn ngạch tiếp nhận người tị nạn, được xem là cách để các nước cùng thể hiện tinh thần đoàn kết và trách nhiệm chia sẻ gánh nặng chung, ngay từ đầu đã vấp phải sự phản đối gay gắt của một số nước thành viên Đông và Trung Âu. Hungary và Slovakia thậm chí còn khiếu nại lên Tòa án Công lý Châu Âu để phản đối kế hoạch tái định cư 160.000 người di cư trong toàn EU, khiến việc phân bổ người tị nạn khó có thể hoàn tất theo dự kiến vào tháng 9-2017. Thỏa thuận “một đổi một” về người tị nạn với Thổ Nhĩ Kỳ đạt được hồi tháng 3 vừa qua lại đang đứng trước nguy cơ đổ vỡ sau khi xảy ra cuộc đảo chính quân sự bất thành tại nước này hồi trung tuần tháng 7. Vì thế, lượng người di cư vào EU vẫn vượt quá mức cho phép, tiếp tục phủ “bóng đen” lên Châu Âu, đồng thời tạo ra những mối nguy hiểm an ninh cho chính khu vực này. Chưa bao giờ Lục địa già lại hứng chịu nhiều vụ khủng bố như trong năm vừa qua. Từ Pháp, Bỉ đến Đức, những nơi được xem là “trái tim” của EU đều phải gồng mình đối phó với hàng loạt vụ đánh bom do những kẻ cực đoan trà trộn trong dòng người di cư xâm nhập vào EU. Châu Âu bỗng giống như chiến trường, trở thành mục tiêu để các chiến binh Hồi giáo tổ chức các vụ khủng bố. Đó là chưa kể hàng trăm âm mưu tấn công khác đã bị lực lượng an ninh Châu Âu phá vỡ. Những vụ tấn công trên ít nhiều đều liên quan trực tiếp đến người tị nạn khiến tư tưởng bài ngoại xuất hiện ở một số nước EU. Tại Bulgaria, người dân biểu tình yêu cầu cách ly người nhập cư trong khi đảng cực hữu ở Pháp kêu gọi chấm dứt giáo dục miễn phí cho con em người nước ngoài nhập cư trái phép vào nước này.

Rõ ràng, cuộc khủng hoảng di cư được xem là tồi tệ nhất kể từ Chiến tranh Thế giới thứ II vẫn đang tiếp tục gây bất ổn tại EU. Trong bối cảnh Châu Âu còn quá nhiều mối bận tâm, bao gồm cả vấn đề an ninh, nguy cơ khủng bố, kinh tế phục hồi chưa bền vững, cuộc khủng hoảng người di cư có lẽ vẫn là nỗi lo thường trực của các nhà lãnh đạo Lục địa già trong năm tới.