Ổn định mặt bằng lãi suất năm 2017: Nhiều thách thức

Trong năm 2016, mặc dù có áp lực tăng nhưng mặt bằng lãi suất được giữ ổn định, một số tổ chức tín dụng (TCTD) giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ sản xuất kinh doanh. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sử dụng linh hoạt các công cụ để điều tiết thanh khoản hệ thống dư thừa hợp lý, lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp, qua đó tạo điều kiện ổn định lãi suất thị trường. Đồng thời NHNN chỉ đạo các TCTD thực hiện các biện pháp cân đối vốn duy trì ổn định lãi suất huy động, tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả kinh doanh để có điều kiện giảm lãi suất cho vay, điều chỉnh tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn giảm dần theo lộ trình góp phần giảm áp lực lãi suất cho các TCTD. Mặt bằng lãi suất huy động sau khi tăng 0,2-0,3%/năm trong 3 tháng đầu năm thì từ tháng 4 đã ổn định, đặc biệt giữa tháng 4 và từ cuối tháng 9/2016, một số TCTD đã giảm 0,3-0,5%/năm lãi suất huy động, giảm khoảng 0,5-1%/năm lãi suất cho vay đối với sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên.

Đến cuối năm 2016, lãi suất huy động các kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng phổ biến trong khoảng 4,3%-5,5%/năm, từ 6 tháng đến dưới 12 tháng trong khoảng 5,3%-7%/năm, từ 12 tháng trở lên trong khoảng 6,5%-8%/năm. Mặt bằng lãi suất cho vay phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 6-7%/năm đối với ngắn hạn, các ngân hàng thương mại nhà nước áp dụng lãi suất cho vay trung và dài hạn phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 9-10%/năm. Lãi suất cho vay các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường ở mức 6,8-9%/năm đối với ngắn hạn; 9,3-11%/năm đối với trung và dài hạn. Đối với nhóm khách hàng tốt, tình hình tài chính lành mạnh, minh bạch, lãi suất cho vay ngắn hạn từ 4-5%/năm.

Tại Báo cáo triển vọng kinh tế vĩ mô 2017, Công ty Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam  cho rằng, nguyên nhân chính của việc tăng lãi suất trong quý 1/2016 đến từ một số diễn biến của hệ thống ngân hàng kéo theo nhu cầu tăng cường huy động vốn. Chẳng hạn, tăng trưởng huy động (13,59% trong năm 2015) thấp hơn tăng trưởng tín dụng (17,3% trong năm 2015) kéo theo tỷ lệ cho vay so với vốn huy động (LDR) của một số ngân hàng tại thời điểm này ở mức khá cao; Thông tư 06 sửa đổi một số điều Thông tư 36 theo hướng thắt chặt hơn quy định về tỷ lệ vốn ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn.

Theo Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, NHNN xác định đặt mục tiêu năm 2017 phấn đấu ổn định mặt bằng lãi suất như năm 2016, nếu có điều kiện phấn đấu giảm lãi suất cho vay với đối tượng và kỳ hạn cụ thể. Bà Hồng thừa nhận, năm 2017 lạm phát gia tăng trở lại, sức cầu trong nước trở lại, khối lượng trái phiếu Chính phủ phát hành tiếp tục lớn, đây là những yếu tố sẽ tác động đến việc điều hành, làm cho việc điều hành chính sách tiền tệ, đặc biệt là điều hành lãi suất rất khó khăn.

Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng, năm 2017 việc giữ vững mặt bằng lãi suất như trong năm 2016 gặp một số thách thức. Đó là: Lạm phát có khả năng tăng trong năm 2017 khi giá hàng hóa thế giới phục hồi; lãi suất USD trên thị trường thế giới tăng gây áp lực đến tỷ giá; nợ xấu và tái cơ cấu tại một số ngân hàng yếu kém ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất; ảnh hưởng của việc áp dụng quy định của Thông tư 06 về tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn tại ngân hàng thương mại là 60% giảm xuống còn 50% kể từ 1/1/2017 và còn 40% kể từ ngày 1/1/2018.

Chuyên gia tài chính-ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu nhận định, ổn định và giảm lãi suất cho vay trong năm 2017 là điều nhiều người mong muốn nhưng tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam có thể đối diện với biến động khôn lường. Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ có thể có 3 đợt tăng lãi suất trong năm nay gây áp lực lên tỷ giá. Đó là chưa kể, lãi suất cũng chịu áp lực lớn. Mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2017 là 6,7%, lạm phát 4%, tín dụng tăng 18%. Để đạt được mục tiêu, vốn tín dụng đổ vào thị trường rất lớn, mà muốn tăng tín dụng ngân hàng phải tăng huy động, muốn tăng huy động thì cần  tăng lãi suất huy động để ngân hàng có vốn cho vay. “Những yếu tố đó cho thấy việc giảm lãi suất rất khó mà có thể ngược lại”, chuyên gia này nói.