"Đau đầu" vì dân thích... nộp thuế

Mức lãi suất dưới 0% được cho là nguyên nhân khiến người dân và doanh nghiệp ở Thụy Điển đua nhau nộp thừa tiền thuế cho chính phủ để hưởng chênh lệch lãi suất. Tình trạng này bắt đầu từ năm 2009 khi Ngân hàng trung ương Thụy Điển áp dụng lãi suất âm. Việc áp dụng chính sách này là để ngăn chặn các ngân hàng thương mại giữ tiền thay vì cho vay sau khủng hoảng kinh tế tại Châu Âu.

Khi mới áp dụng lãi suất âm, giá nhà ở Thụy Điển tăng mạnh. Các chuyên gia kinh tế lo ngại hiện tượng bong bóng nhà sẽ dẫn đến những mối lo về giá bất động sản. Tuy nhiên, 2 năm trước, lãi suất gửi ở Ngân hàng trung ương Thụy Điển tiếp tục giảm xuống mức kỷ lục 0,5%/năm đã khiến nhiều nhà đầu tư nước này sử dụng khoản tiền nhàn rỗi của mình để có thể sinh lời bằng cách đầu tư vào nội thất, đồ cổ và các món đồ độc đáo. Nộp thuế cũng trở thành một trong những cách được ưa thích để đồng tiền không ngủ yên trong két sắt. Nguyên nhân này xuất phát từ cấu trúc của hệ thống thu thuế quốc gia Thụy Điển khi những tài khoản trả thuế ở nước này sẽ trả về lãi suất 0,56% cho người gửi - cao hơn nhiều so với mức lãi suất ở các ngân hàng trong nước. Vì vậy, người dân Thụy Điển đã coi đây như một tài khoản ngân hàng tạm thời và đua nhau đi nộp số thuế vượt mức cần thiết.

Tuy điều này có thể mang đến những lợi ích nhất thời cho những người dân muốn tiết kiệm tiền và sinh lời nhưng nó lại khiến nền kinh tế quốc gia Bắc Âu đối mặt với nhiều bất ổn. Theo số liệu Chính phủ Thụy Điển công bố, năm 2016, thặng dư ngân sách nước này đạt 85 tỷ kronor (tương đương 9,5 tỷ USD), trong đó khoảng 40 tỷ kronor là số tiền người dân và doanh nghiệp trả vượt mức thuế mà họ phải đóng. Vì vậy, Chính phủ đã phải trả tiền lãi khoảng 4,4 tỷ USD cho họ. Kết quả là dù Chính phủ và Văn phòng nợ quốc gia đã dùng nhiều cách để ngăn chặn các khoản thuế thừa nhưng vẫn chưa mang lại hiệu quả đáng kể.

Trước tình hình này, Chính phủ Thụy Điển đã loại bỏ việc trả lãi cho tiền dư trong các tài khoản trả thuế. Tuy nhiên, Văn phòng nợ quốc gia vẫn cảnh báo rằng, ngay cả lãi suất 0% vẫn sẽ là sự hấp dẫn cho các doanh nghiệp trước nguy cơ cắt giảm lãi suất với các khoản tiền được gửi trong ngân hàng vốn đã ở mức dưới 0% từ 2 năm trước.

Dù đối mặt với những tiêu cực mà lãi suất âm tác động lên nền kinh tế, nhưng trong cuộc họp chính sách mới nhất, Ngân hàng trung ương Thụy Điển cho biết thời gian tới, mức lãi suất có thể sẽ còn xuống sâu thêm nữa và không tăng trong thời gian ngắn hạn. Như thế, Chính phủ nước này sẽ cần nhiều nỗ lực hơn để giải quyết vấn đề dân chúng “hăng hái” nộp thuế.