Cần tư duy doanh nhân trong nghiên cứu

Về vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Trúc - Giám đốc Trung tâm Đào tạo và hỗ trợ phát triển thị trường công nghệ (Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KH-CN).

- Đổi mới sáng tạo (ĐMST) trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu hiện đã được áp dụng thành công tại nhiều nước. Tại Việt Nam, quá trình này đang diễn ra như thế nào, thưa ông?

- ĐMST không phải là vấn đề mới hay câu chuyện mới. ĐMST là một bộ phận của KH-CN, bắt nguồn từ đời sống con người và quay trở lại phục vụ cuộc sống con người. Như chúng ta đã biết, ngày nay, thông qua chỉ số ĐMST, người ta có thể đánh giá mức độ phát triển của một quốc gia.

Khi chúng ta chưa có kế hoạch hỗ trợ thì ĐMST vẫn đang diễn ra hằng ngày một cách tự phát, mà đã là tự phát thì hiệu quả không cao. Chính vì lẽ đó nên Việt Nam đã xây dựng chính sách và chiến lược hỗ trợ ĐMST quốc gia và tôi tin rằng khi có chính sách tốt, thực hiện tốt thì kết quả sẽ tốt.

- Ông có thể cho biết một số sản phẩm công nghệ nổi bật đã được hỗ trợ thương mại hóa thành công?

- Các sản phẩm được thí điểm hỗ trợ thương mại hóa phải đáp ứng được các tiêu chí như: Sản phẩm do tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam làm chủ công nghệ sản xuất, chế tạo; sản phẩm là kết quả ứng dụng nghiên cứu KH-CN có tính mới, ưu việt hơn về chất lượng và giá cả so với các sản phẩm tương tự trên thị trường. Đặc biệt, đó là các sản phẩm mà đất nước đang có nhu cầu lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, có khả năng cạnh tranh vượt trội về chất lượng và giá cả, đáp ứng nhu cầu của thị trường... Các sản phẩm được hỗ trợ thương mại hóa thành công có nhiều cách đánh giá, theo định lượng hoặc định tính.

Trong thời gian qua, các doanh nghiệp tiêu biểu được hỗ trợ thương mại hóa thành công như: Bóng đèn phích nước Rạng đông, Cơ khí Quang Trung - Ninh Bình, Cá Tầm Việt Nam, các sản phẩm của các Viện Công nghệ thuộc Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam như Nano Bạc, Nano Curcumin, các sản phẩm xử lý môi trường…

- Theo ông, vì sao ở Việt Nam tỷ lệ thương mại hóa thành công của những kết quả nghiên cứu trong nước vẫn chưa cao?

- Thứ nhất, các nhà khoa học, nhà sáng chế được đào tạo khá sâu và bài bản về công nghệ nhưng có phần thiếu thực tiễn. Mặt khác, họ chưa có tinh thần doanh nhân trong nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, nghĩa là chỉ nghiên cứu những thứ có sẵn trong tư duy chứ chưa phải là sản phẩm xã hội đang cần, hay nói cách khác là có thể bán được.

Thứ hai, chúng ta đang rất thiếu các phòng thí nghiệm, trung tâm hỗ trợ sản xuất thử để các nhà nghiên cứu sáng chế có thể sử dụng máy móc thiết bị để hoàn thiện sản phẩm của mình. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư chưa đầu tư thích hợp cho các nhà nghiên cứu sáng chế có đủ máy móc, thiết bị để hoàn thành đứa con tinh thần của mình, từ đó dẫn đến thất bại nên ít người dám dấn thân vào lĩnh vực này. Có nhiều người làm ĐMST phải bán cả nhà đi, nhưng do không quen quản lý tài chính, lập kế hoạch, bán hàng nên cũng thất bại, không thể đưa được sản phẩm ra thị trường.

Tuy vậy, cũng có một số nhà sáng chế không chuyên đã rất thành công do nắm bắt được nhu cầu xã hội và có quan hệ tốt với các nhà đầu tư và các doanh nghiệp.

- Theo ông, cần có những giải pháp gì để thúc đẩy hơn nữa hoạt động ĐMST trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu?

- Để thúc đẩy hơn nữa việc hỗ trợ phát triển thị trường công nghệ hay hoạt động ĐMST, cần quan tâm đúng mức tới những trụ cột chính của thị trường công nghệ. Về phía Nhà nước, cần có chính sách thiết thực và phù hợp với bối cảnh và tình hình thực tiễn của đất nước. Bên cạnh đó, các viện nghiên cứu, trường đại học cần tăng cường đào tạo và định hướng tư duy doanh nhân trong nghiên cứu khoa học; các doanh nghiệp cần được đào tạo kiến thức, kỹ năng về đầu tư mạo hiểm, định hướng tầm nhìn chiến lược đầu tư phát triển sản phẩm mới.

Để bảo đảm huy động được nguồn vốn đầu tư và đạt hiệu quả cho nhà đầu tư, cần xây dựng chính sách phù hợp cho các nhà đầu tư ở trong và ngoài nước, giúp họ có cơ hội tham gia thị trường đầu tư mạo hiểm. Chúng ta cũng cần xây dựng và tổ chức vận hành hiệu quả các tổ chức trung gian của thị trường công nghệ nhằm giúp cho các đối tượng cung - cầu công nghệ có địa chỉ uy tín để trao đổi.

- Xin cảm ơn ông!