Siết chặt quản lý thực phẩm chức năng

Báo động tình trạng làm giả, làm nhái

Theo khảo sát của phóng viên Báo Hànộimới, hiện nay, nhiều nhà thuốc trên địa bàn Hà Nội đều bày bán các loại thực phẩm chức năng (TPCN) dưới dạng viên, nước hoặc bột và được quảng cáo có tác dụng hỗ trợ chức năng của não, mắt, gan, xương khớp... Giá bán các loại TPCN từ vài chục nghìn đồng đến hàng triệu đồng/hộp/chai/lọ. Một nhân viên cửa hàng thuốc trên phố Hai Bà Trưng cho biết, ngày càng có nhiều người đến hỏi mua TPCN. Đa số nghe theo lời quảng cáo trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội hoặc được nhân viên y tế, người quen giới thiệu sử dụng.

Nắm được nhu cầu của thị trường, các nhà sản xuất, kinh doanh TPCN ở nhiều nước trên thế giới và Việt Nam đua nhau sản xuất TPCN. Tuy nhiên, thời gian qua, các cuộc thanh tra, kiểm tra của cơ quan chức năng cho thấy tình trạng sản xuất TPCN giả (giả về thương hiệu, nguồn gốc xuất xứ) đang diễn biến phức tạp. Nhiều nhà sản xuất, kinh doanh TPCN thực hiện quảng cáo về sản phẩm sai sự thật, cường điệu hóa công dụng của sản phẩm.

Tình trạng làm ăn bất chính của nhiều cơ sở sản xuất TPCN đã ở mức đáng báo động. Phân tích về điều này, PGS.TS Trần Đáng - Chủ tịch Hiệp hội TPCN Việt Nam cho biết: Có thể khi xin giấy chứng nhận công bố chất lượng sản phẩm thì doanh nghiệp đưa ra hàng chính hãng, nhưng khi bán ra thị trường thì lại là hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc. Tình trạng TPCN bị làm giả, làm nhái đã ở mức báo động. Các vụ phát hiện và bắt giữ gần đây cho thấy đối tượng làm giả rất tinh vi. Họ đầu tư trang bị hiện đại để đóng gói, dán tem nhãn sản phẩm không khác gì hàng chính hãng. Nhiều loại TPCN giả bị phát hiện, khi bẻ ra chỉ thấy bột mì, bột mốc. Nguy cơ mất an toàn trong sản xuất TPCN đang bộc lộ rõ, một phần do thiếu quy định cần thiết về điều kiện về nguồn nguyên liệu, sản xuất, kiểm nghiệm cũng như phân phối. Do đó, việc đăng ký sản xuất, lưu hành TPCN ở Việt Nam chưa được kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả.

“TPCN không phải là thuốc, không có tác dụng chữa bệnh mà chỉ hỗ trợ điều trị bệnh. Thế nhưng, phần lớn quảng cáo về TPCN lại mập mờ như thể đang nói về thuốc chữa bệnh. Đó là chưa kể việc phân phối TPCN thường được thực hiện thông qua mô hình bán hàng đa cấp, công dụng sản phẩm bị thổi phồng quá mức và giá bị đẩy lên cao hàng chục, hàng trăm lần giá trị thật, gây thiệt hại nhiều bề cho người tiêu dùng trong nước”, PGS.TS Trần Đáng nói.

Sẽ “khai tử” những doanh nghiệp yếu kém

Kết quả khảo sát của Hiệp hội TPCN Việt Nam cho thấy, hiện nay, nhu cầu sử dụng TPCN đang tăng nhanh. Khoảng hơn 60% số người trưởng thành tại Hà Nội được hỏi nói rằng có sử dụng TPCN; con số này tại TP Hồ Chí Minh là 43%.

Hiện tại, Bộ Y tế đã soạn thảo văn bản để báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình quản lý TPCN, trong đó có đề nghị xây dựng Nghị định quy định về điều kiện sản xuất, kinh doanh, công bố, quảng cáo và ghi nhãn TPCN. Động thái này của cơ quan quản lý nhằm hoàn thiện các quy định về quản lý, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ cho việc kiểm soát chất lượng TPCN, bảo đảm điều kiện sản xuất TPCN theo hướng thực hành sản xuất tốt (GMP).

Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP), vấn đề bảo đảm các khâu ATTP liên quan đến TPCN đang được đặt ra một cách quyết liệt hơn bởi không thể để tiếp diễn tình trạng bát nháo, “vàng thau lẫn lộn” như hiện nay. Việc áp dụng tiêu chí GMP giúp tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các đơn vị đạt tiêu chuẩn, và chắc chắn những doanh nghiệp yếu kém sẽ bị “khai tử”. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng đang tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, áp dụng biện pháp rút giấy phép đối với các cơ sở vi phạm, công bố công khai tên cơ sở, tên sản phẩm, nội dung vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Mới đây, trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình quản lý TPCN, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đưa ra kiến nghị sửa đổi Nghị định về kinh doanh, bán hàng đa cấp theo hướng không cho kinh doanh đa cấp đối với mặt hàng TPCN. Hiện nay, liên quan tới TPCN, công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại còn gặp nhiều khó khăn do có nhiều loại TPCN giả được sản xuất ở nước ngoài. Do đó, các lực lượng hải quan, biên phòng, công an tại các cửa khẩu cần tăng cường phối hợp nhằm phát hiện, xử lý kịp thời những vụ buôn lậu TPCN giả thông qua đường tiểu ngạch.

Trong năm 2016, Cục ATTP (Bộ Y tế) đã thực hiện thanh tra, kiểm tra và phát hiện nhiều trường hợp vi phạm, xử lý 89 cơ sở sản xuất, kinh doanh TPCN với tổng số tiền phạt hơn 5,7 tỷ đồng, trong đó có 54 cơ sở vi phạm các quy định về quảng cáo (60,6%). Ngoài ra, các cơ sở bị xử lý hành chính còn có hành vi vi phạm về kiểm nghiệm định kỳ, công bố sản phẩm, ghi nhãn, sử dụng phiếu kiểm nghiệm giả...